Henri de Toulouse-Lautrec
Henri Marie Raymond de Toulouse-Lautrec-Montfa[1] /ɑ̃ʁi də tuluz loˈtʁɛk/ (ur. 24 listopada 1864 w Albi, zm. 9 września 1901 w Saint-André-du-Bois) – francuski malarz i grafik. Przedstawiciel postimpresjonizmu, swoimi litografiami wywarł wielki wpływ na rozwój nowoczesnego plakatu.
Życiorys
edytujPochodził z rodziny o arystokratycznych korzeniach, która utraciła większość ze swojego prestiżu. Urodził się jako pierworodny syn hrabiego Alphonse’a i hrabiny Adèle de Toulouse-Lautrec. Jego brat, urodzony 28 sierpnia 1867 zmarł rok później. Rodzice Toulouse byli kuzynami – zwyczaj ten praktykowany był w rodzinie Toulouse ze względu na chęć utrzymania rodzinnego majątku w stanie nierozproszonym. Bliski stopień pokrewieństwa przyczynił się jednak do powstania defektów genetycznych u potomstwa.
W wieku 14 lat Henri złamał lewą kość udową, a rok później obie. Ze względu na defekt genetyczny, kości Henriego nie były w stanie odpowiednio się zrosnąć i w rezultacie przestały rosnąć. Jako fizycznie dojrzały mężczyzna, Henri miał tors i górne partie ciała o normalnych proporcjach oraz anormalnie krótkie kończyny dolne. Toulouse mierzył tylko 142 cm[2].
Z powodu swojej niskiej postury, Henri nie mógł aktywnie uczestniczyć w wielu dziedzinach życia. Poświęcił się dostępnej dla niego sztuce. Został znaczącym malarzem, plakacistą postimpresjonizmu, twórcą litografii i ilustracji, na których uwieczniał życie bohemy dziewiętnastowiecznego Paryża. W połowie lat 90 XIX wieku tworzył ilustracje dla humorystycznego pisma Le Rire.
Toulouse Lautrec miał opinię duszy Montmartre – dzielnicy paryskiej, w której mieszkał. Jego malarstwo przedstawia życie słynnego Moulin Rouge i innych paryskich kabaretów i teatrów oraz burdeli (w których prawdopodobnie zaraził się kiłą). Często umieszczał w swoich pracach dwoje spośród znajomych – śpiewaczkę Yvette Guilbert i Louise Weber – tancerkę i twórczynię francuskiego kankana. Toulouse uczył malarstwa i pochwalał artystyczne postępy swojej modelki (i prawdopodobnie kochanki) – Suzanne Valadon. Był alkoholikiem przez większość swojego życia. Tuż przed śmiercią zamieszkał w sanatorium.
Toulouse zmarł w wieku 36 lat na terenie posiadłości rodzinnych w Malromé z powodu komplikacji zdrowotnych spowodowanych alkoholizmem i rozwojem kiły[3]. Artysta został pochowany w Verdelais, w departamencie Żyronda kilkanaście kilometrów od miejsca urodzenia. Jego ostatnie słowa to „stary głupiec” – skierowane do obecnego przy jego śmierci ojca. Po śmierci Toulouse, jego matka hrabina Adele de Toulouse-Lautrec i Maurice Joyant, marszand i przyjaciel Henryka z dzieciństwa, wypromowali jego sztukę. Matka Toulouse przeznaczyła pieniądze na budowę muzeum poświęconego artyście w Albi, miejscu urodzenia Henriego. Toulouse-Lautrec uznawany jest za genialnego artystę, mającego umiejętność obserwacji połączoną z wyjątkową sympatią i zrozumieniem dla współbliźnich.
1 listopada 2005 obraz Praczka został sprzedany w domu aukcyjnym Christie's za 22 416 000 dolarów amerykańskich[4].
Dzieła
edytujnr | tytuł | czas powstania | technika i wymiary | miejsce przechowywania | ilustracja |
1. | Autoportret w lustrze | 1880 | olej na kartonie, 40,3 × 32,4 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
2. | Stajenny z parą koni | 1880 | olej na kartonie, 32,5 × 23,8 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
3. | Hrabia Alphonse de Toulouse-Lautrec powożący dyliżansem pocztowym w Nicei | 1881 | olej na płótnie, 38,5 × 51 cm | Musée du Petit Palais, Paryż | |
4. | Portret hrabiny Adèle de Toulouse-Lautrec w zamku Malromé | 1881 | olej na płótnie, 92 × 80 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
5. | Młody robotnik w Céleyran | 1882 | olej na płótnie, 49 × 30 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
6. | Gruba Maria | 1884 | olej na płótnie, 79 × 64 cm | Von der Heydt-Museum, Wuppertal | |
7. | Praczka | 1884 | olej na płótnie, 93 × 75 cm | kolekcja prywatna, Paryż | |
8. | Portret Emile’a Bernarda | 1885 | olej na płótnie, 54,5 × 43,5 cm | Tate Gallery, Londyn | |
9. | Portret Vincenta van Gogha | 1887 | pastel na kartonie, 57 × 46,5 cm | Muzeum Vincenta van Gogha, Amsterdam | |
10. | Cyrk Fernando(Woltyżerka) | 1888 | olej na płótnie, 103,5 × 161,5 cm | Art Institute of Chicago, Chicago | |
11. | W Moulin de la Galette | 1889 | olej na płótnie, 88,9 × 101,3 cm | Art Institute of Chicago, Chicago | |
12. | Aktor Henry Samary | 1889 | olej na kartonie, 75 × 52 cm | Musée d’Orsay, Paryż | |
13. | Portret Suzanne Valadon(Puder ryżowy) | 1888/1889 | olej na kartonie, 65 × 58 cm | Stedelijk Museum, Amsterdam | |
14. | Toaleta (Rudowłosa) | 1889 | olej na kartonie, 67 × 54 cm | Musée d’Orsay, Paryż | |
15. | Taniec z Moulin Rouge | 1890 | olej na płótnie, 115,5 × 150 cm | Philadelphia Museum of Art, Filadelfia | |
16. | Moulin Rouge- La Goulue | 1891 | litografia barwna (plakat), 191 × 117 cm | Civica Raccolta di Stampe Bertarelli, Mediolan | |
17. | Portret Justine Dieuhl | 1891 | olej na kartonie, 74 × 58 cm | Musée d’Orsay, Paryż | |
18. | Portret Louisa Pascala | 1893 | olej na kartonie, 81 × 54 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
19. | A la Mie | 1891 | olej i gwasz na kartonie, 53,5 × 68 cm | Museum of Fine Arts, Boston | |
20. | „Ambassadeurs”: Aristide Bruant | 1892 | litografia barwna (plakat), 150 × 100 cm | kolekcja prywatna | |
21. | La Goulue wchodząca do Moulin Rouge | 1892 | olej na kartonie, 79,4 × 59 cm | Museum of Modern Art, Nowy Jork | |
22. | Tańcząca Jane Avril | 1892 | olej na kartonie, 85,5 × 45 cm | Musée d’Orsay, Paryż | |
23. | Anglik w Moulin Rouge | 1892 | olej i gwasz na kartonie, 85,7 × 66 cm | Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork | |
24. | Tańczące kobiety (w Moulin Rouge) | 1892 | olej na kartonie, 93 × 80 cm | Národní Galerie, Praga | |
25. | W Moulin Rouge | 1892 | olej na płótnie, 123 × 140,5 cm | Art Institute of Chicago, Chicago | |
26. | Divan Japonais | 1892/1893 | litografia barwna (plakat), 80 × 60 cm | kolekcja prywatna, Paryż | |
27. | Jane Avril w Jardin de Paris | 1893 | litografia barwna (plakat), 130 × 95 cm | kolekcja prywatna | |
28. | W łóżku | 1893 | olej na kartonie, 54 × 70,5 cm | Musée d’Orsay, Paryż | |
29. | Yvette Guilbert wywoływana przed kurtynę | 1894 | gwasz na kartonie, 48 × 28 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
30. | W salonie przy rue des Moulins | 1894 | olej na płótnie, 110 × 120 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
31. | Gabriel Tapié de Céleyran w foyer teatru | 1894 | olej na płótnie, 110 × 56 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
32. | Cha-U-Kao w Moulin Rouge | 1895 | olej na kartonie, 54 × 49 cm | Musée d’Orsay, Paryż | |
33. | La Revue Blanche | 1895 | litografia barwna, 130 × 95 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
34. | Pasażerka z kabiny 54 | 1896 | litografia barwna, 60 × 40 cm | kolekcja prywatna | |
35. | Marcelle Lender tańcząca bolero w operetce Chilpéric | 1896 | olej na płótnie, 145 × 150 cm | kolekcja prywatna, Nowy Jork | |
36. | Dżokej | 1899 | litografia kolorowana farbą olejną i akwarelą, 51,5 × 36,3 cm | kolekcja prywatna | |
37. | W „Rat Mort” | 1899 | olej na płótnie, 56 × 46 cm | Courtauld Gallery, Londyn | |
38. | Modystka: Mademoiselle Louise Blouet | 1900 | olej na desce, 61 × 49,3 | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
39. | Maurice Joyant podczas polowania na kaczki | 1900 | olej na desce, 116,5 × 81 cm | Musée Toulouse-Lautrec, Albi | |
40. | Messalina z dwiema statystkami | 1900/1901 | olej na płótnie, 92,5 × 68 cm | Fundacja E.G. Bührlego, Zurych |
Biografie
edytuj- Pierre La Mure, Moulin Rouge
- Henri Perruchot, Toulouse-Lautrec
- Julia Frey, Toulouse-Lautrec. Biografia
- Matthias Arnold, Henri de Toulouse-Lautrec, wyd. Taschen
Filmy
edytuj- Moulin Rouge, reż. John Huston, 1952, biograficzny – adaptacja biografii Moulin Rouge La Mure’a
- Lautrec, reż. Roger Planchon, 1998, biograficzny – adaptacja biografii Toulouse-Lautrec Perruchot’a
- Moulin Rouge!, reż. Baz Luhrmann, 2001, musical (jedna z głównych postaci)
Przypisy
edytuj- ↑ Ostatni człon nazwiska pochodzi od miejscowości Montfa, której rodzina artysty była wicehrabiami. Sam malarz często przekręcał nazwę na Monfa i tak też jest on często podawany.
- ↑ LIFE – Google Books [online], books.google.se [dostęp 2017-11-23] .
- ↑ Biography of Henri de Toulouse-Lautrec, 1864-1901. lautrec.info. [dostęp 2012-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-05)]. (ang.).
- ↑ HENRI DE TOULOUSE-LAUTREC (1864-1901) La blanchisseuse.
Bibliografia
edytuj- Matthias Arnold: Henri de Toulouse-Lautrec, wyd. Taschen
- Udo Felbinger: Toulouse-Lautrec
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona o artyście (ang. • fr.)
- Toulouse-Lautrec (fr.)
- Wirtualna galeria (ang.)
- Toulouse-Lautrec, Henri de. Zdjęcia i Biografia (ros.)
- Obrazy. impresjonizm.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-23)]. – Toulouse-Lautrec (pol.)
- ISNI: 0000000121266391
- VIAF: 32003649
- ULAN: 500029114
- LCCN: n79045509
- GND: 11862346X
- NDL: 00458975
- LIBRIS: sq463xmb1szg35n
- BnF: 11926892d
- SUDOC: 027332209
- SBN: SBLV040646
- NLA: 36523107
- NKC: jn19990008583
- BNE: XX1097167
- NTA: 06943834X
- BIBSYS: 90318577
- CiNii: DA01005848
- Open Library: OL127114A
- PLWABN: 9810623214905606
- NUKAT: n00092727
- J9U: 987007269044405171
- PTBNP: 17471
- CANTIC: a10165113
- LNB: 000015759
- NSK: 000036725
- CONOR: 8465507
- BNC: 000064408
- ΕΒΕ: 75578
- BLBNB: 000586376
- KRNLK: KAC201524476, KAC199634953
- LIH: LNB:V*1632;=0L
- PWN: 3988329
- Britannica: biography/Henri-de-Toulouse-Lautrec
- Universalis: henri-de-toulouse-lautrec, henri-de-toulouse-lautrec-et-l-estampe-reperes-chronologiques
- БРЭ: 4219158
- NE.se: henri-de-toulouse-lautrec
- SNL: Henri_de_Toulouse-Lautrec
- VLE: henri-de-toulouse-lautrec
- Catalana: 0067105
- DSDE: Henri_de_Toulouse-Lautrec
- Hrvatska enciklopedija: 61919