Izoniazyd
Izoniazyd (łac. isoniazidum), INH – organiczny związek chemiczny, powszechnie używany lek przeciwgruźliczy, zaliczany do tzw. leków pierwszego rzutu, który jest stosowany w leczeniu gruźlicy oraz niektórych innych mykobakterioz.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C6H7N3O | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
137,14 g/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
biały lub prawie biały, krystaliczny proszek lub bezbarwne kryształy[1], bez zapachu[2] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC |
J04AC01, J04AC51, J04AM01, J04AM02, J04AM03, J04AM04, J04AM05, J04AM06 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria C | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
Ten artykuł od 2012-07 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Wobec prątków wrażliwych izoniazyd jest lekiem bakteriobójczym, wykazującym aktywność wobec szybko namnażających się bakterii wewnątrz komórek i poza nimi.
Pod względem chemicznym izoniazyd jest hydrazydem kwasu izonikotynowego; ma właściwości zasadowe i nie jest solą. Rozpuszcza się w wodzie.
Historia edytuj
Izoniazyd został wprowadzony na rynek farmaceutyczny w 1952 roku przez koncern Roche pod nazwą Rimifon[6].
Mechanizm działania edytuj
Izoniazyd jest prolekiem ponieważ musi być aktywowany przez katalazę bakteryjną. Mechanizm działania polega na wpływie na aktywność dinukleotydu nikotynamidoadeninowego (NADH) w komórce bakterii. Tworzy się nieaktywny analog NADH, co zaburza szereg procesów życiowych prątków. Najważniejszym efektem działania izoniazydu jest hamowanie syntezy kwasów mykolowych, wchodzących w skład ściany komórkowej prątka.
Wskazania edytuj
Leczenie gruźlicy. Ze względu na łatwo rozwijającą się lekooporność stosowany wyłącznie w połączeniu z innymi lekami przeciwgruźliczymi. Leczenie i profilaktyka gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych ze względu na dobrą penetrację leku do OUN.
Przeciwwskazania edytuj
Uszkodzenie wątroby, aktywne schorzenie wątroby, przebyte reakcje hepatotoksyczności lub uczulenie na lek.
Spożycie alkoholu zwiększa toksyczność izoniazydu, dlatego ostrożnie stosuje się u alkoholików.
- Padaczka i inne stany drgawkowe
- Psychozy
- Zapalenie wielonerwowe
- Uszkodzenia nerek
Interakcje lekowe edytuj
Izoniazyd jest silnym inhibitorem kilku izoenzymów cytochromu P450 (CYP2A6, CYP2C19, CYP2D6, CYP2E1, CYP3A4) co powoduje zwolnienie wątrobowego metabolizmu szeregu leków i zwiększenie ryzyka wystąpienia działań toksycznych. Do leków tych należą np. fenytoina, karbamazepina, etosuksymid czy prymidon. Leki zobojętniające zmniejszają wchłanianie izoniazydu.
Działania niepożądane edytuj
Może prowadzić do ciężkiego uszkodzenia wątroby i zmian toczniopodobnych. W 10% przypadków dochodzi do zaburzeń ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego (np. zawroty i bóle głowy, stan splątania, hiperrefleksja i zapalenie nerwów) W 5% przypadków dochodzi do leukopeni i reakcji alergicznych. Może dochodzić do rozwoju polineuropatii związanych z hamowaniem aktywności witaminy B6. U osób z grupy ryzyka konieczna jest suplementacja 10–50 mg na dobę (u osób z zakażeniem HIV, niedożywieniem, cukrzycą i u ciężarnych). Poza tym może wystąpić utrata łaknienia, zaparcia i drżenie mięśni. Izoniazyd obniża próg drgawkowy poprzez hamowanie syntezy kwasu γ-aminomasłowego. Może wywołać zaburzenia afektywne (nastrój wzmożony) poprzez hamowanie enzymu monoaminooksydazy. Wchodzi z tego powodu w niebezpieczne interakcje z wieloma lekami (np. SSRI).
Preparaty handlowe edytuj
Dostępne są preparaty izoniazydu oraz izoniazydu w połączeniu z ryfampicyną.
- Isoniazidum tabl. 50 mg i 300 mg
- Rifamazid kaps. 150 mg ryfampicyny i 100 mg izoniazydu oraz kaps. 300 mg ryfampicyny i 150 mg izoniazydu
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0.
- ↑ a b c d e f Izoniazyd. [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2013-03-23]. (ang.).[niewiarygodne źródło?]
- ↑ a b Isoniazid, [w:] ChemIDplus, United States National Library of Medicine [dostęp 2013-03-23] (ang.).
- ↑ a b Isoniazid, [w:] DrugBank, University of Alberta, DB00951 (ang.).
- ↑ Izoniazyd (nr I3377) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
- ↑ Historia wprowadzenia na rynek Rimifonu przez firmę Roche. rocheusa.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-12)]. dostęp 2008-08-19.
