Jarosław I Mądry
Jarosław I Mądry (starorus. Ꙗрославъ Володимѣровичь[1]; staronord. Jarisleif) (ur. 978, zm. 20 lutego 1054) – pochodził z dynastii Rurykowiczów, syn i następca Włodzimierza I Wielkiego i Rognedy, wielki książę Rusi Kijowskiej (Gardariki) od 1016.
| ||||
![]() | ||||
![]() | ||||
Książę Rostowsko-Suzdalski | ||||
Okres |
od 989 | |||
---|---|---|---|---|
Poprzednik |
Włodzimierz I Wielki | |||
Następca | ||||
Książę Nowogrodzki | ||||
Okres |
od 1010 | |||
Poprzednik | ||||
Następca | ||||
Książę Smoleński | ||||
Okres |
od po 1015 | |||
Poprzednik | ||||
Następca | ||||
Książę Rostowsko-Suzdalski | ||||
Okres |
od 1015 | |||
Poprzednik | ||||
Następca | ||||
Wielki Książę Kijowski | ||||
Okres |
od 1016 | |||
Poprzednik | ||||
Następca | ||||
Wielki Książę Kijowski | ||||
Okres |
od 1019 | |||
Poprzednik | ||||
Następca | ||||
Książę Rostowsko-Suzdalski | ||||
Okres |
od 1021 | |||
Poprzednik | ||||
Następca | ||||
Wielki Książę Kijowski | ||||
Okres |
od 1024 | |||
Poprzednik | ||||
Następca | ||||
Książę Perejasławski i Czernihowski | ||||
Okres |
od 1036 | |||
Poprzednik | ||||
Następca | ||||
Dane biograficzne | ||||
Dynastia | ||||
Data urodzenia |
978 | |||
Data śmierci |
20 lutego 1054 | |||
Ojciec | ||||
Matka | ||||
Rodzeństwo |
Wyszesław | |||
Dzieci |
Włodzimierz Jarosławowicz |
ŻyciorysEdytuj
Został księciem kijowskim po śmierci Włodzimierza Wielkiego. W 1018 pokonany przez Bolesława I Chrobrego podczas wyprawy kijowskiej, w 1019 pokonał ostatecznie swojego starszego brata Świętopełka I w walce o sukcesję po ojcu. Panowanie Jarosława było dla Rusi czasem szybkiego rozwoju i sukcesów militarnych. Książę w latach 20. i 30. XI wieku prowadził wojny z Jaćwingami, Litwinami i Polską. W 1021[2] przeprowadził atak odwetowy przeciwko swemu bratankowi Briaczysławowi, który najechał wcześniej Nowogród. W 1031 zajął on Grody Czerwieńskie i pomógł objąć władzę Bezprymowi w Polsce. W 1036 rozbił pod Kijowem Pieczyngów. Wszedł nawet w konflikt z Bizancjum: wojna z cesarstwem trwała w latach 1043–1046. Wspomógł też w 1047 Kazimierza I Odnowiciela w walce z powstaniem pogańskim i Miecławem (zajął Drohiczyn i Brześć).
Za jego rządów rozbudowano wiele grodów ruskich, a w szczególności Kijów. Stolica Rusi została wyniesiona w 1037 do rangi metropolii – w tym samym roku rozpoczęto budowę katedry Mądrości Bożej (Sofijskiej), gdzie można znaleźć najstarsze w sztuce Rusi mozaiki i freski. W 1051 powstał pierwszy na Rusi klasztor Ławra Peczerska, w kijowskich jaskiniach nad Dnieprem.
Za jego panowania opracowano zbiór staroruskich i starosłowiańskich praw zwyczajowych oraz bizantyńskiego prawodawstwa, zwany Prawda Ruska.
Po jego śmierci Ruś weszła w okres rozbicia dzielnicowego. Jarosław Mądry wprowadził seniorat, ale niedługo po jego śmierci senior Izajasław musiał opuścić Kijów, który stał się miejscem walk o władzę.
PrzodkowieEdytuj
4. Światosław I 942–972 | ||||||
2. Włodzimierz I Wielki 956 lub 958–15 lipca 1015 | ||||||
5. Małusza | ||||||
1. Jarosław I Mądry przed 986–20 lutego 1054 | ||||||
6. Rogwołod | ||||||
3. Rogneda około 956–1002 | ||||||
7. NN | ||||||
MałżeństwoEdytuj
- pierwszą żoną Jarosława była Anna, nieznanego pochodzenia. Synem tej pary mógł być książę Ilia, rządzący w Nowogrodzie w latach 1018-1020[3]
- żoną księcia Jarosława od 1019 była Ingegerda Szwedzka
PotomstwoEdytuj
z małżeństwa z Ingegerdą:
- Włodzimierz – ks. wielko-nowogrodzki
- Izjasław I – wielki książę kijowski
- Światosław II – ks. czernihowski, wielki książę kijowski
- Wsiewołod I – ks. perejasławski, wielki książę kijowski, ks. czernihowski, ks. rostowski, suzdalski
- Elżbieta – żona Haralda III, króla Norwegii, później Swena II, króla Danii
- Anna – żona Henryka I, króla Francji
- Anastazja – żona Andrzeja I króla Węgier
- Wiaczesław – ks. smoleński
- Igor – ks. włodzimierski-wołyński, ks. smoleński
UpamiętnienieEdytuj
- Postać Jarosława Mądrego przedstawiono na ukraińskich banknotach o nominale 2 hrywien pierwszej (1996), drugiej (1997) i trzeciej (2004) serii, a także monetach o nominale 2 hrywien (2018) oraz rosyjskim banknocie o nominale 1000 rubli (2010)
PrzypisyEdytuj
- ↑ ПОЛНОЕ СОБРАНИЕ РУССКИХ ЛЕТОПИСЕЙ Издаваемое Постоянною Историко-Археографической Комиссиею Академии Наук СССР, Том первый ЛАВРЕНТЬЕВСКАЯ ЛЕТОПИСЬ, Вып. 1: Повесть временных лет, Издание второе, Издательство Академии Наук СССР, Ленинград 1926-1928, s. 13
- ↑ Maciej Salamon (red.), Wielka Historia Świata, t. 4. Kształtowanie średniowiecza, Kraków: Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 514, ISBN 83-85719-85-7 .
- ↑ Leontij Voytovych , Izbornyk, izbornyk.org.ua [dostęp 2017-01-26] .
Linki zewnętrzneEdytuj
- Michał Kozłowski, Jarosław Mądry – twórca potęgi Rusi Kijowskiej [1]