Karol III Hiszpański

Karol III (ur. 20 stycznia 1716 w Madrycie, zm. 14 grudnia 1788 w Madrycie) – książę Parmy, Piacenzy i Guastalii w latach 17311735, król Neapolu (jako Karol VII) i Sycylii (jako Karol IV) w latach 17351759, król Hiszpanii w latach 17591788 z dynastii Burbonów.

Karol III
Ilustracja
Wizerunek herbu
podpis
książę Parmy
Okres

od 1731
do 1735

król Neapolu i Sycylii
Okres

od 1735
do 1759

Poprzednik

Karol VI Habsburg

Następca

Ferdynand I

król Hiszpanii
Okres

od 1759
do 1788

Poprzednik

Ferdynand VI

Następca

Karol IV

Dane biograficzne
Dynastia

Burbonowie

Data i miejsce urodzenia

20 stycznia 1716
Madryt

Data i miejsce śmierci

14 grudnia 1788
Madryt

Ojciec

Filip V Hiszpański

Matka

Elżbieta Farnese

Żona

Maria Amalia Saksońska

Odznaczenia
Order Świętego Januarego (Sycylia) Krzyż Wielki na Łańcuchu Świętego Konstantyńskiego Orderu Wojskowego Świętego Jerzego Order Złotego Runa (Hiszpania) Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania) Order Kalatrawy (Hiszpania) Order Alcántara (Hiszpania) Order św. Jakuba od Miecza (Hiszpania) Order Montesy (Hiszpania) Order Ducha Świętego (Francja)

Najstarszy syn króla Hiszpanii – Filipa V i jego drugiej żony – Elżbiety Farnese. Przyrodni brat królów Hiszpanii: Ludwika I i Ferdynanda VI.

Młodość

edytuj

W wieku 16 lat, Karol został księciem Parmy jako wnuk Edwarda II Farnese. 1 grudnia 1734, po zwycięstwie księcia Montemara nad Austriakami pod Bitonto, Karol został władcą Neapolu i Sycylii. Młody władca nie lubił jednak prowadzenia wojen, rzadko nosił mundur i tylko pod presją, dokonywał inspekcji wojska. W 1735 Karol zrzekł się Parmy na korzyść cesarza Karola VI Habsburga, w zamian uznania w nim króla Neapolu i Sycylii. Jako król tych ziem, Karol zaczął pracować nad reformami wewnętrznymi, które posłużyły za wzór dla jego późniejszych reform w Hiszpanii. Rozpoczął też budowę Pałacu Królewskiego w Casercie.

 
Statua Karola III w Madrycie

Zagraniczni ministrowie, którzy z nim pracowali, zgadzali się, że Karol nie miał wrodzonych zdolności administracyjnych, ale szczerze pragnął być dobrym królem i świetnie dobierał sobie ministrów-pomocników. Znaczny wpływ miał na niego Bernardo Tanucci. To podczas rządów Karola odkryto starożytne rzymskie miasta – Herkulanum (w 1738) i Pompeje (w 1748). Król zachęcał archeologów do prowadzenia badań i był zawsze na bieżąco informowany o odkryciach, nawet po powrocie do Hiszpanii.

Król Hiszpanii

edytuj

10 sierpnia 1759 zmarł bezdzietnie przyrodni brat Karola – Ferdynand VI, i Karol odziedziczył po nim tron. 6 października 1759 abdykował z tronów Neapolu i Sycylii na rzecz swojego trzeciego syna – Ferdynanda.

Jako król Hiszpanii Karol prowadził aktywną politykę zagraniczną zmierzającą do powrotu Hiszpanii do grona głównych mocarstw. Jego silne więzi rodzinne i niechęć do Anglii, doprowadziły do zawarcia sojuszu hiszpańsko-francuskiego. W ramach przygotowań do wojny polecił zbudować dużą flotę wojenną. Stanowiło to oczywiście nie lada wyzwanie i przedstawiciele marynarki stwierdzili, że zadania nie można wykonać szybciej jak w ciągu 6 miesięcy. Wtedy jednak Karol III pokazał swój charakter absolutnego władcy. Wezwał poddanych do posłuszeństwa i wyznaczył trzymiesięczny termin na wybudowanie wszystkich okrętów[1]. Hiszpania walczyła w wojnie 7-letniej i poniosła olbrzymią porażkę tracąc między innymi Florydę – za to uzyskując od Francji Luizjanę w formie rekompensaty. W 1770 Karol niemal nie rozpoczął innej wojny – o Falklandy, a w 1779 dołączył do wojsk francuskich wspierających Amerykanów przeciwko Anglikom i w tej wojnie Hiszpania odzyskała Florydę. Zreformował również strukturę kolonii hiszpańskich w Ameryce Południowej.

Jego krajowa polityka była korzystna dla Hiszpanii. Podczas ostatnich lat życia miał problemy ze swoim najstarszym synem i jego żoną. Kiedy zmarł w 1788 pozostawił po sobie wspomnienie króla filantropa i filozofa, nazywanego Panem Madrytu (z powodu licznych prac publicznych, jakie kazał tam wykonać). Mimo swojej niechęci do jezuitów (27 lutego 1767 wydał dekret nakazujący opuszczenie Hiszpanii przez jezuitów uzasadniony względami bezpieczeństwa kraju[2]) i wszelkich zakonników oraz zazdrości o władzę Inkwizycji, był praktykującym katolikiem i okazywał to w życiu codziennym. Prywatnie król był wielkim pasjonatem polowań.

Odznaczenia

edytuj

Małżeństwo

edytuj

Ożenił się z Marią Amalią Saską, córką elektora saskiego i króla PolskiAugusta III Sasa oraz Marii Józefy Habsburżanki (córki cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Czech i Węgier Józefa I Habsburga).

Był ojcem m.in. Karola IV – króla Hiszpanii, Ferdynanda I – króla Neapolu i Sycylii, a następnie króla Obojga Sycylii, i Marii Ludwiki – żony cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu NiemieckiegoLeopolda II.

Genealogia

edytuj
Ludwik
Wielki Delfin
1)
ur. 1 XI 1661
zm. 14 IV 1711
Maria Anna
Wittelsbach

ur. 17 XI 1660
zm. 20 IV 1690
Edward II
Farnese
ur. 12 VIII 1666
zm. 6 IX 1693
Dorota Zofia
Wittelsbach

ur. 5 VII 1670
zm. 15 IX 1748
         
     
  Filip V
ur. 19 XII 1683
zm. 9 VII 1746
Elżbieta
Farnese

ur. 25 X 1692
zm. 11 VII 1766
     
   

Maria Amalia
Saska
2)
ur. 24 XI 1724
zm. 27 IX 1760
OO   19 VI 1738
Karol III
ur. 20 I 1716
zm. 14 XII 1788
                   
                   
                   
Maria Izabela
 ur. 6 IX 1740
 zm. 1 XI 1742
 
Maria Józefa
 ur. 20 I 1742
 zm. 3 IV 1742
 
Maria Izabela
 ur. 30 IV 1743
 zm. 5 III 1749
 
Maria Józefa
 ur. 6 VII 1744
 zm. 8 XII 1801
 
Maria Ludwika 3)
 ur. 24 XI 1745
 zm. 15 V 1792
 
                   
Filip Antoni
 ur. 13 VI 1747
 zm. 19 IX 1777
 
Karol IV
 ur. 11 XI 1748
 zm. 20 I 1819
 
Maria Teresa
 ur. 29 XI 1749
 zm. 30 IV 1750
 
Ferdynand I
 ur. 12 I 1751
 zm. 4 I 1825
 
Gabriel
 ur. 11 V 1752
 zm. 23 XI 1788
 
                   
Maria Anna
 ur. 3 VII 1754
 zm. 11 V 1755
 
Antoni Pascual
 ur. 31 XII 1755
 zm. 20 IV 1817
 
Franciszek Ksawery
 ur. 17 II 1757
 zm. 10 IV 1771
 
  1. syn króla Francji Ludwika XIV
  2. córka Augusta III Sasa i Marii Józefy Habsburżanki
  3. żona cesarza Leopolda II

Przypisy

edytuj
  1. Paweł Stefanek, Kulisy przystąpienia Hiszpanii do wojny siedmioletniej 1756-1763, w: Czasopismo Naukowe „Kultura i Historia”, 4 sierpnia 2011, ISSN 1642-9826 [dostęp 2019-03-25].
  2. Manuel Tuñón de Lara, Julio Valdeón Baruque, Antonio Domínguez Ortiz: Historia Hiszpanii. Szymon Jędrusiak (tłum.). Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych, 1997, s. 341. ISBN 83-7052-226-2.
  3. Almanach royal. Paryż: 1790, s. 206.