Linezolid
Linezolid – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, syntetyczny antybiotyk z grupy oksazolidynonów stosowany w infekcjach wywołanych przez wielolekooporne szczepy bakterii wliczając paciorkowce[1][2] i gronkowca złocistego: MRSA (opornego na metycylinę[3]), a w szczególności VRSA (opornego na wankomycynę).
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C16H20F1N3O4 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
337,35 g/mol | ||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria C | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Linezolid był pierwszym komercyjnie dostępnym oksazolidynonem, a terapia tym lekiem jest dość droga; tym niemniej terapia linezolidem wydaje się w wielu przypadkach tańsza niż leczenie wankomycyną lub teikoplaniną[4].
Historia
edytujOksazolidynony zostały zsyntetyzowane przez grupę badawczą z E.I. duPont de Nemours w 1978, a w 1987 odkryto ich właściwości przeciwbakteryjne. W 1993 Upjohn zakupił od firmy Dupont linezolid (Upjohn jest obecnie częścią firmy Pfizer) i rozpoczął badania kliniczne, na podstawie których FDA zaakceptowała lek w kwietniu 2000 roku. Antybiotyk ten jest sprzedawany w USA pod nazwą Zyvox, a w Europie jako Zyvoxid, zarówno w formie powlekanych tabletek, jak i zawiesiny do iniekcji.
Początkowo istniała nadzieja, że bakterie nie będą w stanie rozwinąć oporności na linezolid, jednak już w 2001 zidentyfikowano pierwsze szczepy Staphylococcus aureus oporne na ten lek (mutacja G2576T w genie podjednostki 23S)[5].
Mechanizm działania
edytujLinezolid działa w początkowym etapie syntezy bakteryjnych białek. Uniemożliwia on łączenie jednostek 30S i 50S rybosomów. Linezolid wiąże podjednostkę 23S jednostki 50S w okolicach peptydylotransferazy (i miejsca z którym wiąże się chloramfenikol). W ten sposób hamuje jej współdziałanie z 30S. Działanie to jest bakteriostatyczne, jednakże obserwowano również efekt bakteriobójczy wobec paciorkowców[6][7].
Zastosowanie kliniczne
edytujAntybiotyk ten jest zarezerwowany do użycia jedynie w szczególnie ciężkich infekcjach bakteryjnych, w których leczenie starszymi grupami antybiotyków jest nieskuteczne (ze względu na nabytą oporność), często w zakażeniach szpitalnych.
Linezolid jest skuteczny przeciw bakteriom Gram-dodatnim (warto tu wymienić Enterococcus faecium, Staphylococcus aureus, Streptococcus agalactiae, Streptococcus pneumoniae i Streptococcus pyogenes. Nie działa zbyt skutecznie na bakterie Gram-ujemne. Działa na niektóre bakterie beztlenowe.
W połączeniu z innymi lekami linezolid stosowany jest czasem w leczeniu (wielolekoopornej) gruźlicy[8]. Optymalna dawka linezoidu w jej leczeniu nie jest jednak znana. U dorosłych stosuje się 600 mg dziennie[9] lub dawkę 600 mg dwa razy dziennie[10]. Leczenie trzeba jednak kontynuować czasem nawet przez wiele miesięcy, a częstość efektów ubocznych jest dość duża[9]. W niższych dawkach efekty uboczne są rzadsze[9].
Najczęstsze wskazania
edytuj- ciężkie szpitalne i pozaszpitalne zapalenie płuc wywołane bakteriami Gram+
- zakażenia szczepami Streptoccocus pneumoniae opornymi na penicylinę
- MRSA (łączenie z aztreonamem i aminoglikozydami).
- VRSA
- gruźlica lekooporna: MDR i XDR
- zakażenia enterokokami (głównie VRE)
Efekty uboczne
edytujEfekty uboczne obejmują wysypkę, utratę apetytu, biegunkę, nudności, zaparcia i gorączkę. U niewielkiej liczby pacjentów mogą się rozwinąć: ciężka reakcja alergiczna, szumy uszne, lub rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Małopłytkowość jest objawem rzadkim wśród pacjentów którzy otrzymywali linezolid przez 14 lub mniej dni (zalecenie producenta), ale u pacjentów którzy otrzymywali lek dłużej lub mają niewydolność nerek jej częstość jest znacznie wyższa[11]. Niedokrwistości i małopłytkowości powodowanej przez linezolid nie zmniejsza równoczesne podawanie witaminy B6 125 mg dziennie[12].
Linezolid jest słabym inhibitorem monoaminooksydazy (MAOI) i nie powinien być podawany z innymi lekami o takim działaniu, żywnością zawierającą tyraminę lub pseudoefedrynę. Były również obserwowane przypadki zespołu serotoninowego, gdy linezolid podawany był wraz z lekami serotonergicznymi[13].
Linezolid jest toksyczny dla mitochondriów (prawdopodobnie ze względu na podobieństwa między bakteryjnymi i mitochondrialnymi rybosomami). Objawami tej toksyczności są: kwasica mleczanowa i neuropatia obwodowa[14]. Zaobserwowano też nieliczne przypadki neuropatii bólowej[15].
Przypisy
edytuj- ↑ Zyvoxid. Charakterystyka produktu leczniczego. www.iczmp.edu.pl. [dostęp 2017-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-15)].
- ↑ Pfizer: ZYVOX® (linezolid) Label Information. 20 czerwca, 2008. [dostęp 2016-03-30].
- ↑ Burkhardt O., Pletz MW., Mertgen CP., Welte T. Linezolid – the first oxazolidinone in the treatment of nosocomial MRSA pneumonia. „Recent patents on anti-infective drug discovery”. 2 (2), s. 123–130, 2007. PMID: 18221168.
- ↑ Grau S., Rubio-Terrés C. Pharmacoeconomics of linezolid. „Expert opinion on pharmacotherapy”. 6 (9), s. 987–1000, 2008. DOI: 10.1517/14656566.9.6.987. PMID: 18377341.
- ↑ Tsiodras S., Gold HS., Sakoulas G., Eliopoulos GM., Wennersten C., Venkataraman L., Moellering RC., Ferraro MJ. Linezolid resistance in a clinical isolate of Staphylococcus aureus. „Lancet”. 9277 (358), s. 207–208, 2001. DOI: 10.1016/S0140-6736(01)05410-1. PMID: 11476839.
- ↑ Pfizer, Zyvox (linezolid) Label Information, 2010.
- ↑ Drugs & Therapy Perspectives., Linezolid: First of a New Drug Class for Gram-Positive Infections., 21 maja 2013.
- ↑ von der Lippe B., Sandven P., Brubakk O. Efficacy and safety of linezolid in multidrug resistant tuberculosis (MDR-TB)--a report of ten cases. „The Journal of infection”. 2 (52), s. 92–96, 2006. DOI: 10.1016/j.jinf.2005.04.007. PMID: 15907341.
- ↑ a b c Park IN., Hong SB., Oh YM., Kim MN., Lim CM., Lee SD., Koh Y., Kim WS., Kim DS., Kim WD., Shim TS. Efficacy and tolerability of daily-half dose linezolid in patients with intractable multidrug-resistant tuberculosis. „The Journal of antimicrobial chemotherapy”. 3 (58), s. 701–704, 2006. DOI: 10.1093/jac/dkl298. PMID: 16857689.
- ↑ Fortún J., Martín-Dávila P., Navas E., Pérez-Elías MJ., Cobo J., Tato M., De la Pedrosa EG., Gómez-Mampaso E., Moreno S. Linezolid for the treatment of multidrug-resistant tuberculosis. „The Journal of antimicrobial chemotherapy”. 1 (56), s. 180–185, 2005. DOI: 10.1093/jac/dki148. PMID: 15911549.
- ↑ Lin YH., Wu VC., Tsai IJ., Ho YL., Hwang JJ., Tsau YK., Wu CY., Wu KD., Hsueh PR. High frequency of linezolid-associated thrombocytopenia among patients with renal insufficiency. „International journal of antimicrobial agents”. 4 (28), s. 345–51, 2006. DOI: 10.1016/j.ijantimicag.2006.04.017. PMID: 16935472.
- ↑ Plachouras D., Giannitsioti E., Athanassia S., Kontopidou F., Papadopoulos A., Kanellakopoulou K., Giamarellou H. No effect of pyridoxine on the incidence of myelosuppression during prolonged linezolid treatment. „Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America”. 9 (43), s. e89–91, 2006. DOI: 10.1086/508280. PMID: 17029128.
- ↑ Waknine, Yael: FDA Safety Changes: Mirena, Zyvox, Orencia. Medscape, 5 września, 2008. [dostęp 2008-09-06].
- ↑ Soriano A., Miró O., Mensa J. Mitochondrial toxicity associated with linezolid. „The New England journal of medicine”. 21 (353), s. 2305–2306, 2005. DOI: 10.1056/NEJM200511243532123. PMID: 16306535.
- ↑ Chao CC., Sun HY., Chang YC., Hsieh ST. Painful neuropathy with skin denervation after prolonged use of linezolid. „Journal of neurology, neurosurgery, and psychiatry”. 1 (79), s. 97–99, 2008. DOI: 10.1136/jnnp.2007.127910. PMID: 17766431.
