Mieczysław Pawlikowski
Mieczysław Pawlikowski (ur. 9 stycznia 1920 w Żytomierzu, zm. 23 grudnia 1978 w Warszawie) – polski aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i radiowy, reżyser, sierżant bombardier Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii.
| Data i miejsce urodzenia |
9 stycznia 1920 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 grudnia 1978 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1945–1978 |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujUrodził się 9 stycznia 1920 w Żytomierzu jako syn Józefa, starszego sekretarza Sądu Okręgowego w Równem[1], i Floriany z domu Runowska[2]. Ponieważ Żytomierz pozostał na radzieckiej Ukrainie, w 1922 jego rodzina przeniosła się do Łucka. Jako uczeń gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki ukończył w 1937 r. kurs szybowcowy[3].
Podczas II wojny światowej przedostał się przez Słowację, Węgry i Francję do Wielkiej Brytanii i służył w Polskich Siłach Powietrznych. Otrzymał numer służbowy RAF 781181[4], przeszedł przeszkolenie w Air Crew Training Centre w Hucknall, a następnie w 10 (Observers) Advanced Flying Unit w Dumfries, 10 września 1942 r. przeszedł do 18 Operational Training Unit w Bramcote. Po ukończeniu szkolenia został przydzielony do 305 dywizjonu bombowego. 1 kwietnia 1943 r. został przydzielony do dywizjonu 300, 24 maja 1943 r. został przedzielony do eskadry C 138 dywizjonu RAF[2]. Ponadto, poza służbą wojskową, realizował swe aktorskie pasje i w 1942 roku zdał w Londynie eksternistyczny egzamin aktorski[3].
W nocy z 16 na 17 sierpnia 1943 samolot Halifax Mk II NF-J Janka, na którym Pawlikowski pełnił służbę, po przeprowadzeniu zaplanowanego w ramach misji Wheelwright 17/24[5] zrzutu lądował awaryjnie bez podwozia 3 kilometry na wschód od miejscowości Arx w departamencie Landy we Francji[6] z powodu przegrzania i w konsekwencji awarii silników[7]. Tuż po wylądowaniu, załodze pomocy udzieliła miejscowa komórka ruchu oporu, ukrywając ją przed Niemcami i pomagając przedostać się przez Pireneje do Hiszpanii[8]. Po powrocie do Anglii rozpoczął działalność artystyczną, a także był lektorem i spikerem polskich audycji radia BBC. W latach 1943–1944 występował w zorganizowanej przez por. Leopolda Skwierczyńskiego Lotniczej Czołówce Teatralnej[9]. 1 maja 1945 został na własną prośbę zwolniony z Polskich Sił Powietrznych[10]. Został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych[11]. Łącznie wykonał 29 lotów bojowych.
W sierpniu 1945 wrócił do Polski. Występował w teatrach w Kielcach, ale przede wszystkim w teatrach warszawskich: Klasycznym, Powszechnym, Narodowym, Ateneum, Współczesnym, Syrena, Polskim i Nowym. W 1950 zadebiutował w filmie Warszawska premiera w reżyserii Jana Rybkowskiego. Popularność przyniosła mu rola Zagłoby w Panu Wołodyjowskim i w serialu Przygody pana Michała, jak również prowadzenie Podwieczorku przy mikrofonie. Ostatnią filmową kreacją była rola w komedii sensacyjnej Skradziona kolekcja Jana Batorego. Film miał premierę w 1979, już po śmierci aktora.
Zmarł na zawał serca. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera D12-2-2)[12].
Książki
edytujAutor książki wspomnieniowej Siedmiu z Halifaxa „J” (pierwsze wydanie w 1958)[13].
Filmografia (wybór)
edytuj- Warszawska premiera (1950) – muzyk, przyjaciel Wolskiego
- Gromada (1951) – Jan Zieliński, młynarz
- Inspekcja pana Anatola (1959) – Apollo Godoć
- Historia współczesna (1960) – prezes spółdzielni, szef Basi
- Spotkania w mroku (Begegnung im Zwielicht) (1960) – Bauer
- Milczące ślady (1961) – porucznik Borakowski, kwatermistrz oddziału mjr Zimnego
- Gangsterzy i filantropi (1962) – Pieczarkiewicz, kierownik restauracji (cz. II Alkoholomierz)
- Mansarda (1963) – Franciszek Kostrzewski
- Barbara i Jan (serial telewizyjny) (1964) – Gawlikowski, redaktor naczelny „Echa”
- Wyspa Złoczyńców (1965) – właściciel czarnej limuzyny
- Klub profesora Tutki (serial telewizyjny) (1966–1968) – mecenas, rozmówca profesora
- Klub szachistów (1967) – Henryk Radek, prezes Klubu Szachistów
- Szach i mat! (1967) – ojciec Angeliki
- Pan Wołodyjowski (1969) – Jan Onufry Zagłoba
- Przygody pana Michała (serial telewizyjny) (1969) – Jan Onufry Zagłoba
- Epilog norymberski (1970) – Hermann Göring
- Pejzaż z bohaterem (1970) – dyrektor szkoły w miasteczku
- Kocie ślady (1971) – pułkownik MO
- Nie lubię poniedziałku (1971) – kucharz w telewizji
- Roman i Magda (1978) – ojciec Romana
- Układ krążenia (serial telewizyjny) (1978) – doktor Marcel, przyjaciel Czarnobila (odc. 7)
- Skradziona kolekcja (1979) – Jan Kowalski, filatelista
Polski dubbing
edytuj- Skradziony balon (1967) – Findejs
- Piotruś Pan (1953) – Jerzy Darling
- Wszystko o Ewie (1950) – Max Fabian
Odznaczenia i nagrody
edytuj- Krzyż Walecznych – dwukrotnie[14]
- Złoty Krzyż Zasługi (1970)
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967)
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1972)[15]
- Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (1970)
- „Srebrna Maska” w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszych aktorów (1970)
Upamiętnienie
edytuj22 lutego 1980 w Warszawie jednej z ulic na terenie obecnej dzielnicy Praga-Południe zostało nadanie imię Mieczysława Pawlikowskiego[16].
Przypisy
edytuj- ↑ Bombardier i Zagłoba – 101 lat temu urodził się Mieczysław Pawlikowski, żołnierz i aktor. Dzieje.pl. [dostęp 2022-08-26]. (pol.).
- ↑ a b Mieczysław Pawlikowski. Polskie siły Powietrzne w II wojnie światowej. [dostęp 2022-08-27]. (pol.).
- ↑ a b Mieczysław Pawlikowski. Filmweb. [dostęp 2022-08-26]. (pol.).
- ↑ Krzystek 2012 ↓, s. 440.
- ↑ 138 Dywizjon do Zadań Specjalnych RAF (138 Squadron) [online], www.polishairforce.pl [dostęp 2022-03-31].
- ↑ Recherche de France-Crashes 39-45 [online], francecrashes39-45.net [dostęp 2022-03-31] (fr.).
- ↑ Mieczysław Pawlikowski, Siedmiu z Halifaxa J, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988, s. 99–101, ISBN 83-1107599-9.
- ↑ Mieczysław Pawlikowski, Siedmiu z Halifaxa J, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988, s. 105–125.
- ↑ Rolski 1974 ↓, s. 225.
- ↑ Mieczysław Pawlikowski (1920-1978). dzieje.pl. [dostęp 2022-08-27]. (pol.).
- ↑ Pawlikowski Mieczysław. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2022-08-27]. (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
- ↑ Mieczysław Pawlikowski, Siedmiu z Halifaxa „J”, wyd. 4, Warszawa 1983: Wyd. Min. Obrony Narodowej, ISBN 83-11-06638-8.
- ↑ Pawlikowski Mieczysław. Personel Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii 1940-1947. [dostęp 2021-08-26]. (pol.).
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 7, 30 kwietnia 1972, s. 10.
- ↑ Uchwała nr 60 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 22 lutego 1980 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 29 czerwca 1980 r., nr 8, poz. 6, s. 3.
Bibliografia
edytuj- Kajetan Bieniecki: Polskie załogi nad Europą 1942-1945 : Polacy w operacjach specjalnych. Warszawa: Bellona, 2005. ISBN 83-11-10235-X. OCLC 237043165.
- Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
- Tadeusz Henryk Rolski: Uwaga, wszystkie samoloty!. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 2012. OCLC 749811762.
Linki zewnętrzne
edytuj- Mieczysław Pawlikowski w bazie IMDb (ang.)
- Mieczysław Pawlikowski w bazie Filmweb
- Mieczysław Pawlikowski w bazie filmpolski.pl
- Mieczysław Pawlikowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
- 301 Dywizjon Bombowy „Ziemi Pomorskiej” – W/O Mieczysław Pawlikowski
- Wojciech Zmyślony: Mieczysław Pawlikowski. polishairforce.pl. [dostęp 2012-05-30]. (pol.).
- Mieczysław Pawlikowski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Mieczysław Pawlikowski na zdjęciach w bibliotece Polona