Wikipedia

Milan Kundera

czeski pisarz, eseista

Milan Kundera (ur. 1 kwietnia 1929 w Brnie, zm. 11 lipca 2023 w Paryżu[1][2][3]) – czeski i francuski[a] pisarz i eseista, znany m.in. jako autor Nieznośnej lekkości bytu.

Milan Kundera
Ilustracja
Milan Kundera (1980)
Data i miejsce urodzenia

1 kwietnia 1929
Brno

Data i miejsce śmierci

11 lipca 2023
Paryż

Zawód, zajęcie

pisarz, wykładowca akademicki

Miejsce zamieszkania

Francja (od 1975)

Alma Mater

FAMU

Partia

Komunistyczna Partia Czechosłowacji (1948–1950, 1957–1970)

Rodzice

Ludvík Kundera, Milada Kunderová

Małżeństwo

Olga Haas, Věra Hrabánková

podpis
Odznaczenia
Medal Za Zasługi I stopnia (Czechy) Złoty Order za Zasługi na polu cywilnym (Słowenia)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Życiorys edytuj

Urodził się w inteligenckiej rodzinie, jego ojciec Ludvík Kundera był wybitnym pianistą, a w latach 1948–1961 pierwszym rektorem Akademii Sztuk Scenicznych im. Leoša Janáčka w Brnie.

Od najmłodszych lat uczył się gry na fortepianie. Ukończył szkołę średnią w Brnie w 1948 roku. Później studiował muzykologię i literaturę na Uniwersytecie Karola w Pradze. W 1950 roku z powodów politycznych musiał przerwać studia. W 1952 roku ukończył studia na Wydziale Filmowym i Telewizyjnym Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze, gdzie następnie pracował jako wykładowca.

Należał do pokolenia, które nie zaznało przedwojennej, wolnej Czechosłowacji. Jego dorastanie opierało się na doświadczeniach z lat II wojny światowej, z okupacji niemieckiej. To pchnęło go w kierunku poglądów marksistowskich, od 1948 był członkiem Czechosłowackiej Partii Komunistycznej. W 1950 roku został usunięty z partii za działalność antypartyjną. Dla Kundery było to inspiracją do napisania powieści Żart (1967). Partia ponownie przyjęła go w 1957, po czym w 1970 ponownie usunęła go ze swoich struktur. Podobnie jak inni czescy intelektualiści, tacy jak Václav Havel, był zaangażowany w Praską Wiosnę. Z czasem odciął się od czeskiej kultury, budząc liczne kontrowersje[4], nie zezwalał na tłumaczenie swoich książek napisanych po francusku na język czeski, jedynie wyraził zgodę na publikację swoich starszych dzieł.

Twórczość edytuj

Jego powieść Żart była satyrą na życie w komunistycznej Czechosłowacji.

Ze względu na krytykę wobec interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 roku dzieła Kundery trafiły na czarną listę. Pisarz w 1975 roku wyemigrował do Francji, gdzie opublikował Księgę śmiechu i zapomnienia.

W 1984 roku opublikował swoje najbardziej znane dzieło, czyli powieść Nieznośna lekkość bytu opowiadającą o losie małżeństwa, któremu przychodzi wieść życie w Pradze w okresie Praskiej Wiosny. W 1988 roku Philip Kaufman dokonał ekranizacji tej książki, która okazała się sukcesem. Kundera nie był jednak z niej zadowolony; od tego momentu nie wyraził już zgody na ekranizację żadnego ze swoich dzieł. W 1990 roku wydał Nieśmiertelność, ostatnią powieść napisaną w języku czeskim (późniejsze utwory pisał po francusku)[5], w której nad elementem politycznym przeważa element filozoficzny.

Nie był uważany za pisarza politycznego. Wątki polityczne, znane z jego wczesnych dzieł, znikają z czasem na rzecz rozważań filozoficznych. Jego styl, inspirowany dziełami Friedricha Nietzschego, daje się także odczuć u pisarzy młodego pokolenia.

Prace Kundery często odnoszą się do muzyki[6], autor zabierał też głos w sprawie czeskiego folku.

Jego prace były tłumaczone na liczne języki świata, m.in. na angielski, niemiecki, hiszpański, grecki i polski.

Rodzina edytuj

Jego bratem stryjecznym był Ludvík Kundera (1920–2010), poeta, dramaturg, prozaik, tłumacz. Pierwszą żoną Milana była śpiewaczka Olga Haas (ur. 1937)[7][8], córka Pavla Haasa (1899–1944), kompozytora pochodzenia żydowskiego, który zginął w komorze gazowej w Auschwitz-Birkenau i bratanica aktora Hugona Haasa (1901–1968). Emigrował z drugą żoną, Věrą Hrabánkovą, w 1975 roku[9].

Utwory edytuj

Wydania polskie edytuj

W latach 1967–1970 polskie tłumaczenia „Śmiesznych miłości” i „Żartu” zostały wydane przez „Śląsk” i PIW.

W latach osiemdziesiątych XX w. wiele utworów Kundery ukazało się w Polsce w drugim obiegu, w takich wydawnictwach, jak „Przedświt”, „Niezależna Oficyna Wydawnicza”, „Litery”, „Aspekt”, „ECCO”, „Rytm”, Oficyna Literacka, „Wers”, „Bis”.

Po 1989 książki Kundery wydawały w Polsce Państwowy Instytut Wydawniczy, Wydawnictwo W.A.B. i wydawnictwo Wilga. Jego utwory tłumaczyli Agnieszka Holland, Marek Bieńczyk, Piotr Godlewski, Jacek Illg, Andrzej Jagodziński i Emilia Witwicka(inne języki).

Jego dramaty wystawiano na deskach polskiego teatru. Prapremiera "Kluczy" odbyła się 21 grudnia 1967 w Teatrze im. Wilama Horzycy w Toruniu[10], a prapremiera sztuki "Kubuś i jego pan" odbyła się 22 marca 1990 w Teatru "Wybrzeże"[11].

Ekranizacje edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Milana Kundery.

Nagrody edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Kundera urodził się w Czechosłowacji, ale od 1975 mieszkał i pracował we Francji, a w 1981 przyjął obywatelstwo francuskie.

Przypisy edytuj

  1. ↑ † zemřel Milan Kundera | Moravská zemská knihovna v Brně [online], www.mzk.cz [dostęp 2023-07-12].
  2. ↑ Zemřel Milan Kundera – Novinky [online], www.novinky.cz [dostęp 2023-07-12] (cz.).
  3. ↑ Mort de Milan Kundera, l’infinie liberté des lettres [online], Libération [dostęp 2023-07-12] (fr.).
  4. ↑ Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2023-07-12].
  5. ↑ Milan Kundera, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2015-08-05] (ang.).
  6. ↑ Milan Kundera, Sztuka powieści, wyd. 3, Warszawa: W.A.B., 2015, s. 86, Kundera wyjaśnia to szerzej m.in. w rozdziale „Część czwarta: Rozmowa o sztuce kompozycji”.
  7. ↑ Steve Johnson: Life of Human Loss: Hugo Haas’s Strange Fascination. Bright Lights Film Journal, 2012-04-30. [dostęp 2017-11-12]. (ang.).
  8. ↑ Olga Haasová-Kunderová. Osobnosti kultury.cz, 2012. [dostęp 2017-11-12]. (cz.).
  9. ↑ Milan Kundera, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-11-12] (ang.).
  10. ↑ Klucze, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki). [dostęp 2024-02-27].
  11. ↑ Kubuś i jego pan, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (sztuki). [dostęp 2024-02-27].
  12. ↑ Milan Kundera honorowym obywatelem Brna. rp.pl. [dostęp 2009-12-09]. (pol.).
  13. ↑ Odlikovanja [online], Predsednica Republike Slovenije [dostęp 2024-04-25] (słoweń.).
  14. ↑ Lukasz Kamiński. Milan Kundera (1929-2023). Pustelnik z wyboru. „Wyborcza Telewizyjna - dodatek do Gazety Wyboczej”, s. 9, 21 - 27 lipca 2023. Agora SA. ISSN 1232-1702. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Milan_Kundera&oldid=73603762”