Milan Kundera

czeski pisarz, eseista

Milan Kundera (ur. 1 kwietnia 1929 w Brnie) – czeski i francuski[a] pisarz i eseista, znany m.in. jako autor Nieznośnej lekkości bytu.

Milan Kundera
Ilustracja
Milan Kundera
Data i miejsce urodzenia

1 kwietnia 1929
Brno

Zawód, zajęcie

pisarz, wykładowca akademicki

Miejsce zamieszkania

Francja (od 1975)

Alma Mater

FAMU

Partia

Komunistyczna Partia Czechosłowacji (1948–1950, 1957–1970)

Rodzice

Ludvík Kundera, Milada Kunderová

Małżeństwo

Olga Haas, Věra Hrabánková

podpis
Odznaczenia
Medal Za Zasługi I stopnia (Czechy)

ŻycieEdytuj

Milan Kundera urodził się w inteligenckiej rodzinie, jego ojciec Ludvík Kundera był wybitnym pianistą, a w latach 1948–1961 pierwszym rektorem Akademii Sztuk Scenicznych im. Leoša Janáčka w Brnie. Kundera od najmłodszych lat uczył się gry na fortepianie. Ukończył szkołę średnią w Brnie w 1948 roku. Potem studiował muzykologię i literaturę na Uniwersytecie Karola w Pradze. W 1950 roku z powodów politycznych musiał przerwać studia. Ostatecznie w 1952 roku ukończył studia na Wydziale Filmowym i Telewizyjnym Akademii Sztuk Scenicznych w Pradze, gdzie następnie pracował jako wykładowca.

Pisarz należał do pokolenia, które nie zaznało przedwojennej, wolnej Czechosłowacji. Jego dorastanie opierało się na doświadczeniach z lat wojny, z okupacji niemieckiej. To pchnęło go w kierunku poglądów marksistowskich, od 1948 był członkiem Czechosłowackiej Partii Komunistycznej. W 1950 roku został usunięty z partii za działalność antypartyjną. Dla Kundery było to inspiracją do napisania powieści Żart (1967). Partia ponownie przyjęła go w 1957, po czym w 1970 ponownie usunęła go ze swoich struktur. Podobnie jak inni czescy intelektualiści, tacy jak Václav Havel, był zaangażowany w Praską Wiosnę.

Obecnie[od kiedy?] Milan Kundera odcina się od czeskiej kultury, nie zezwala na tłumaczenie swoich książek napisanych po francusku na język czeski. Wyraził jedynie zgodę na publikację swoich starszych dzieł.

TwórczośćEdytuj

Jego powieść Żart była satyrą na życie w komunistycznej Czechosłowacji.

Ze względu na krytykę wobec sowieckiej interwencji w 1968 roku dzieła Kundery trafiły na czarną listę. Pisarz w 1975 roku wyemigrował do Francji. Tam opublikował Księgę śmiechu i zapomnienia.

W 1984 roku opublikował swoje najbardziej znane dzieło pod tytułem Nieznośna lekkość bytu. Opowiada ono o losie małżeństwa, któremu przychodzi wieść życie w Pradze w okresie Praskiej Wiosny. W 1988 roku Philip Kaufman dokonał ekranizacji tej książki, która okazała się sukcesem. Kundera nie był jednak z niej zadowolony; od tego momentu nie wyraził już zgody na przeniesienie żadnego swojego dzieła na ekran. W 1990 roku wydał Nieśmiertelność – ostatnią powieść napisaną w języku czeskim (późniejsze utwory pisał po francusku)[1], w której nad elementem politycznym przeważa element filozoficzny.

Kundera nie jest uważany za pisarza politycznego. Wątki polityczne, znane z jego wczesnych dzieł, znikają z czasem na rzecz rozważań filozoficznych. Jego styl, inspirowany dziełami Nietzschego, daje się także odczuć u pisarzy młodego pokolenia.

Jego prace często odnoszą się do muzyki, Kundera zabiera też głos w sprawie czeskiego folku.

Prace tego pisarza były tłumaczone na liczne języki świata, między innymi na angielski, niemiecki, hiszpański, grecki i polski.

Wybrane utworyEdytuj

Wydania polskieEdytuj

W latach osiemdziesiątych XX w. wiele utworów Kundery ukazało się w Polsce w drugim obiegu, w takich wydawnictwach, jak „Przedświt”, „Niezależna Oficyna Wydawnicza”, „Litery”, „Aspekt”, „ECCO”, „Rytm”, Oficyna Literacka, „Wers”, „Bis”.

Po 1989 książki Kundery wydawały w Polsce Państwowy Instytut Wydawniczy, Wydawnictwo W.A.B. i wydawnictwo Wilga. Jego utwory tłumaczyli Agnieszka Holland, Marek Bieńczyk, Piotr Godlewski, Jacek Illg, Andrzej Jagodziński i Emilia Witwicka .

EkranizacjeEdytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Milana Kundery.

NagrodyEdytuj

RodzinaEdytuj

Jego bratem stryjecznym był Ludvík Kundera (1920–2010), poeta, dramaturg, prozaik, tłumacz. Pierwszą żoną Milana była śpiewaczka Olga Haas (ur. 1937)[3][4], córka Pavla Haasa (1899–1944), kompozytora pochodzenia żydowskiego, który zginął w komorze gazowej w Auschwitz-Birkenau i bratanica aktora Hugona Haasa (1901–1968). Emigrował z drugą żoną, Věrą Hrabánkovą, w 1975 roku[5].

UwagiEdytuj

  1. Kundera urodził się w Czechosłowacji, ale od 1975 mieszka i pracuje we Francji, a w 1981 przyjął obywatelstwo francuskie.

PrzypisyEdytuj

  1. Milan Kundera, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2015-08-05] (ang.).
  2. Milan Kundera honorowym obywatelem Brna. rp.pl. [dostęp 2009-12-09]. (pol.).
  3. Steve Johnson: Life of Human Loss: Hugo Haas’s Strange Fascination. Bright Lights Film Journal, 2012-04-30. [dostęp 2017-11-12]. (ang.).
  4. Olga Haasová-Kunderová. Osobnosti kultury.cz, 2012. [dostęp 2017-11-12]. (cz.).
  5. Milan Kundera, [w:] Encyclopædia Britannica [online] [dostęp 2017-11-12] (ang.).