Wikipedia

Płochacz czarnogardły

gatunek ptaka

Płochacz czarnogardły[3] (Prunella atrogularis) – gatunek małego ptaka z rodziny płochaczy (Prunellidae). Występuje w zachodniej i centralnej Azji oraz na skrajnie wschodnich krańcach Europy. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Płochacz czarnogardły
Prunella atrogularis[1]
(Brandt, 1843)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

płochacze

Rodzaj

Prunella

Gatunek

płochacz czarnogardły

Synonimy
  • Accentor atrogularis Brandt, 1843
Podgatunki
  • P. a. atrogularis (von Brandt, JF, 1843)
  • P. a. huttoni (Moore, F, 1854)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     lęgowiska

     występuje przez cały rok

     zimowiska

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Po raz pierwszy gatunek opisał Johann Friedrich Brandt w 1843. Holotyp pochodził z Semeju (dawniej Semipałatyńsk; północno-wschodni Kazachstan). Nowemu gatunkowi nadał nazwę Accentor atrogularis[4]. Obecnie (2022) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza płochacza czarnogardłego w rodzaju Prunella. Wyróżnia dwa podgatunki[5]. Dwa proponowane podgatunki, P. a. lucens i P. a. menzbieri zsynonimizowano z P. a. huttoni[6].

Podgatunki i zasięg występowania edytuj

IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:

Zagubione ptaki odnotowywano m.in. w Niemczech (styczeń 2012 – drugie stwierdzenie[7]), Francji (1997 – pierwsze stwierdzenie[8]), Turcji (2014 – pierwsze stwierdzenie[9]), Finlandii (do października 2016 – 11 stwierdzeń), Szwecji (do listopada 2017 – 9 stwierdzeń)[10], Norwegii (2013 – pierwsze stwierdzenie)[11], na Litwie (2015 – pierwsze stwierdzenie)[12], na Słowacji[13], w Kuwejcie (1995 – pierwsze stwierdzenie)[14]. W 1975 miało miejsce pierwsze stwierdzenie dla Omanu; początkowo ptaka błędnie zidentyfikowano jako płochacza pstrego (P. ocularis). Po 20 dniach od obserwacji ptak został zabity i przekazany do Muzeum Historii Naturalnej w Tring[15]. Zagubione ptaki notuje się też w nietypowych rejonach w Rosji, np. w regionie Kirowa w 2015; ogółem rzadko te ptaki pojawiają się w równinnych, europejskich częściach Rosji[16].

W Polsce stwierdzony został po raz pierwszy w marcu 2021 w miejscowości Miączyn w powiecie zamojskim[17]. Po zaakceptowaniu stwierdzenia[18] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego wciągnęła płochacza czarnogardłego na Listę awifauny krajowej[19].

Morfologia edytuj

Długość ciała wynosi 13,5[20]–17 cm, masa ciała 14,5–23,6 g. Długość skrzydła u samców: 68–77 mm, u samic: 68–73 mm[21]. W szacie godowej płochacze czarnogardłe mają ciemnobrązowe ciemię, niekiedy z szaropłowymi krawędziami piór. Szyja i górna część grzbietu mają barwę płowobrązową, pokryte są ciemnobrązowymi paskami. Kuper i pokrywy nadogonowe szarobrązowe. Brew jasna, niemal biała, sięga aż po kark. Kantarek, pokrywy uszne, broda i gardło ciemnobrązowe, pierś płowa (ciepła, pomarańczowa[20]). Pozostała część spodu ciała ma barwę brudnobiałą, na bokach występują ciemnobrązowe paski. Nogi żółte, tęczówka brązowa[21]. Na jesieni płochacze czarnogardłe można odróżnić od innych po jasnej, płowordzawej brwi oraz białych końcówkach czarnych piór na gardle[20].

Ekologia i zachowanie edytuj

 
Ptak sfotografowany w okolicach Tian Shan Observatory (nieopodal Ałmaty)

Płochacze czarnogardłe gniazdują w lasach iglastych (ze świerkami, modrzewiami, jodłami) z zakrzewionymi przecinkami, lasach mieszanych z osikami i brzozami oraz świetlistych lasach jałowcowo-świerkowych na wysokości 1400–2800 m n.p.m. w Tienszanie i 1400–2000 m n.p.m. w Ałtaju. Podczas przelotów odwiedzają lasy, w tym nadrzeczne, ogrody, zachwaszczone tereny, rzadko trzcinowiska[21]. Płochacze czarnogardłe odzywają się delikatnym ti-ti-ti, podobnie jak inni mali przedstawiciele rodzaju. Ich pieśń przypomina pieśń pokrzywnicy (P. modularis), jest bezładna i wykazuje niewielki zakres tonalny, zwrotki są nieznacznie cichsze i krótsze. Mniej jest w niej czystych nut niż u pokrzywnicy[20]. Płochacze czarnogardłe żywią się głównie owadami i innymi stawonogami, jedzą także pozostałe bezkręgowce, w tym ślimaki. Zjadają także ziarno, głównie zimą[6].

Lęgi edytuj

Większość informacji na temat rozrodu płochaczy czarnogardłych pochodzi z badań nad przedstawicielami P. a. huttoni prowadzonych w Tienszanie. Okres lęgowy trwa od maja do sierpnia. Prawdopodobnie ptaki te wyprowadzają dwa, być może trzy lęgi[6]. Pary gniazdują 40–200 m od siebie. Gniazda umieszczone są na drzewach (świerkach, modrzewiach) lub krzewach (jałowcach, wiciokrzewach, wierzbach, różach dzikich, dereniach) na wysokości 0,4–15 m nad ziemią (zazwyczaj 1–2 m). Budulec stanowią cienkie gałązki, suche trawy i mech, wyściółkę zaś włosie, puch roślinny i pióra. Gniazdo buduje samica; zajmuje jej to 7–18 dni. Zniesienie liczy 3–6 jaj. Inkubacja trwa 11–14 dni, samica wysiaduje sama; samiec okazjonalnie ją karmi. Obydwa ptaki z pary karmią młode, które opierzają się w pełni po 11–14 dniach[21].

Status edytuj

IUCN uznaje płochacza czarnogardłego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2021). Liczebność światowej populacji wstępnie szacuje się na 10–100 tysięcy dorosłych osobników[2]. BirdLife International ocenia trend populacji jako stabilny[22].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Prunella atrogularis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Prunella atrogularis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Prunellidae Richmond, 1908 (1840) - płochacze - Accentors (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-26].
  4. ↑ Johann Friedrich Brandt. Remarques sur trois espèces nouvelles d'oiseaux chanteurs appartenant aux genres Saxicola et Accentor. „Bulletin de la Classe physico-mathématique de l'Académie impériale des sciences de Saint-Pétersbourg”. 2, n. 9–10. s. 140. (łac.). 
  5. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-03-06]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e Hatchwell, B. & de Juana, E.: Black-throated Accentor (Prunella atrogularis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-10)].
  7. ↑ Lissak, W., & Nowak, M.. Zweiter Nachweis der Schwarzkehlbraunelle Prunella atrogularis in Deutschand. „Limicola”. 26, s. 129–137, 2012. 
  8. ↑ Colin Davies& J.T. R. Sharrock. The European Bird Report. „British Birds”. 93, s. 415–427, 2000. 
  9. ↑ Arzu Gürsoy Ergen & Y. Sancar Barış. First record of Black-throated Accentor, Prunella atrogularis (Brandt, 1884), in Turkey. „Zoology in the Middle East”. 62, s. 367–369, 2016. 
  10. ↑ Search for observations: Prunella atrogularis. tarsiger.com. [dostęp 2017-12-04].
  11. ↑ Frode Falkenberg: En gjest fra Ural. Norsk Ornitologist Forening, 29 listopada 2013. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-26)].
  12. ↑ Цуд на Каляды: злапаны новы для Літвы від птушак, Birdwatch.by, 24 grudnia 2015 [dostęp 2017-12-04].
  13. ↑ Vladimír Slobodník & Roman Slobodník. Prehľad krúžkovania vtákov na Slovensku v roku 2010 (Bird-ringing results in Slovakia in 2010). „Tichodroma”. 23, s. 71–76, 2011. 
  14. ↑ N. Cleere , D. Kelly & C.W.T. Pilcher. Results from a late autumn ringing project in Kuwait, 1995. „Ringing & Migration”. 20, s. 186–190, 2000. 
  15. ↑ Alstrom, P.. A Radde's accentor Prunella ocularis from Oman reidentified as black-throated accentor P. atrogularis. „Sandgrouse”. 13, pt. 2, 1991. 
  16. ↑ В.Н.Сотников. Черногорлая завирушка Prunella atrogularis – новый вид птиц Кировской области. „Русский орнитологический журнал”. 25, s. 1037–1039, 2016. (ros.). 
  17. ↑ Ornitologiczna sensacja niedaleko Zamościa www.dziennikwschodni.pl. 2021-03-28. [dostęp 2021-03-31].
  18. ↑ Dane archiwalne 2021. Orzeczenia pozytywne wydane w roku 2021. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2022-03-06].
  19. ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego: Lista awifauny krajowej. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce – stan z 31.12.2021. [dostęp 2022-03-06].
  20. ↑ a b c d Lars Svensson: Przewodnik Collinsa. Ptaki. Wyd. II. warszawa: MULTICO, 2017, s. 274–275. ISBN 978-83-7763-406-6.
  21. ↑ a b c d Black-throated Accentor Prunella atrogularis (Brandt, 1844). Kazakhstan Birdwatching Community. [dostęp 2017-12-03].
  22. ↑ Black-throated Accentor Prunella atrogularis. BirdLife International. [dostęp 2017-12-03].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Płochacz_czarnogardły&oldid=70764564”