Rupia (roślina)

(Przekierowano z Rupiowate)

Rupia (Ruppia L.) – jedyny rodzaj roślin z rodziny rupiowatych (Ruppiaceae). Obejmuje 8[5]–11[6] gatunków. Występują one na całym świecie[4], przy czym jedynym przedstawicielem rodzaju we florze Polski jest rupia morska R. maritima[7]. Są to rośliny wodne rosnące w wodach zasolonych[5].

Rupia
Ilustracja
Rupia morska i Ruppia cirrhosa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

rupiowate

Rodzaj

rupia

Nazwa systematyczna
Ruppia L.
Sp. Pl. 127. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

Ruppia maritima L.)[3]

Synonimy
  • Bucafer Adans.
  • Buccaferrea P.Micheli ex Petagna
  • Dzieduszyckia Rehmann[4]
Owoce Ruppia polycarpa

Nazwa rodzajowa i rodziny utworzona została od nazwiska niemieckiego botanika – Heinricha Bernharda Ruppa (1688–1719)[5].

Zasięg geograficzny

edytuj

Przedstawiciele rodzaju rupia występują na wszystkich kontynentach. Jedynymi regionami niezasiedlonymi przez te rośliny są wyspy środkowego Atlantyku, Mongolia, Papua-Nowa Gwinea, wyspy południowo-środkowego Pacyfiku i Antarktyda kontynentalna[4].

Morfologia i biologia

edytuj
 
Rupia morska
Pokrój
Rośliny zielne, monopodialne[2], z kłączem smukłym, zwykle rozgałęzionym. Pędy walcowate, zwężające się, wydłużone lub krótkie[8]. Korzenie nieliczne, włókniste[5].
Liście
Ulistnienie naprzemianległe, skrętoległe, ale często liście osadzone niemal naprzeciwlegle[5]. Liście siedzące, wstęgowate, z pojedynczą ale wyraźną wiązką przewodzącą[2], całobrzegie w dolnej części, drobnoząbkowane w górnej. Przylistki przylegające do nasady liścia i pochwy liściowej. Pochwy liściowe krótko uszkowate, pozbawione języczka[8][5].
Kwiaty
Obupłciowe, małe, pozbawione okwiatu, zebrane w kilkukwiatowe kłosy wyrastające na szypułach. Pręciki dwa z siedzącymi główkami. Słupki cztery lub więcej, wolne, jednozalążkowe, siedzące. Znamiona słupków siedzące[8].
Owoce
Niesymetryczne pestkowce. Nasiona pozbawione bielma[8].

Biologia i ekologia

edytuj

Rośliny wieloletnie lub jednoroczne, zasiedlające słonawe, brachiczne lub bardzo słone wody[8], rzadziej słodkie[5].

Kwiaty są zarówno zapylane pod powierzchnią wody jak i za pośrednictwem wiatru. Ziarna pyłku mają kształt litery V i splatają się w łańcuszki[9].

Systematyka

edytuj
Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rupia Ruppia to jedyny rodzaj z rodziny rupiowatych Ruppiaceae w obrębie rzędu żabieńcowców Alismatales należących do kladu jednoliściennych. W obrębie rzędu stanowią grupę siostrzaną dla bałwanicowatych Cymodoceaceae, przy czym odrębność obu taksonów w randze rodziny bywa kwestionowana[2].

Pozycja filogenetyczna rodziny w obrębie rzędu[2]:

żabieńcowce

obrazkowate Araceae




kosatkowate Tofieldiaceae






żabiściekowate Hydrocharitaceae



łączniowate Butomaceae




żabieńcowate Alismataceae





bagnicowate Scheuchzeriaceae




onowodkowate Aponogetonaceae




świbkowate Juncaginaceae




Maundiaceae





posydoniowate Posidoniaceae




rupiowate Ruppiaceae



bałwanicowate Cymodoceaceae






zosterowate Zosteraceae



rdestnicowate Potamogetonaceae











Wykaz gatunków[6]

Zagrożenie i ochrona

edytuj

Z wyjątkiem Ruppia didyma i Ruppia drepanensis wszystkie gatunki rupii są ujęte w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych ze statusem LC (mniejszej troski)[10].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. Ruppia. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2010-06-25]. (ang.).
  4. a b c Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-07]. (ang.).
  5. a b c d e f g Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 130. ISBN 978-1842466346.
  6. a b Ruppia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-01-23].
  7. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 158, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. a b c d e Youhao Guo, Robert R. Haynes i C. Barre Hellquist: Flora of China. Vol. 23: Ruppiaceae. [dostęp 2011-02-07].
  9. Rośliny kwiatowe. [T.] 2, Warszawa: "Muza", 1998, s. 350-351, ISBN 83-7079-779-2, OCLC 830208478.
  10. IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4.. [dostęp 2011-02-07].