Wikipedia

Rostworowscy herbu Nałęcz

Rostworowscy (czasem też Roztworowscy[potrzebny przypis]) herbu Nałęcz – polska rodzina szlachecka i ziemiańska.

Herb Nałęcz
Odmiana hrabiowska herbu Nałęcz używana przez Rostworowskich
Herb hrabiów Rostworowskich w: J.A. Tyroff, Wappenbuch des österreichischen Monarchie, Nürnberg 1831–1868

Ród Rostworowskich – gałąź średniowiecznego klanu Nałęczów – wywodzi się z wsi Rostworowo pod Poznaniem, skąd w późniejszym okresie jego przedstawiciele przenieśli się na inne ziemie Rzeczypospolitej, przede wszystkim do Małopolski, na Lubelszczyznę, Podlasie, Mazowsze, Litwę oraz Ruś. Już Bartosz Paprocki pisał w Herbach rycerstwa polskiego (1584) o Rostworowskich herbu Nałęcz jako „domie [...] w Wielkiej Polszcze starodawnym”[1].

Wysoką pozycję rodu zaczął budować kasztelan przemęcki Jakub (zm. 1631), którego żona była bratanicą i wychowanicą Łukasza Opalińskiego[2]. Do III rozbioru, czterech[3] Rostworowskich zasiadło w Senacie, co było jednym z powodów, dla których od końca XVIII w. znaczna część przedstawicieli tego rodu używała tytułu hrabiowskiego (wśród innych przyczyn była znaczna zamożność oraz arystokratyczny status wynikający z koligacji). Próby formalnego zatwierdzenia tego tytułu w Austrii, podjęte przez kasztelanica zakroczymskiego Andrzeja Rostworowskiego w r. 1828, nie powiodły się, mimo że w dyplomie hrabiowskim przyznanym potomkom Jakuba Komorowskiego, jego córka, a żona Andrzeja, została uwzględniona jako „po mężu hrabina Rostworowska”[4]. Bez względu na ten fakt, Rostworowscy używali tytułu hrabiowskiego, jak również byli w ten sposób tytułowani (również w oficjalnych dokumentach) aż do XX w. W istocie pozostali "hrabiami kopertowymi"[5], a ich tytułowanie niekiedy przyjmowało kuriozalne formy balansujące na granicy fałszerstwa źródeł historycznych[6].

Od XVIII w. Rostworowscy weszli w związki małżeńskie z takimi rodzinami jak np. Czartoryscy, Czetwertyńscy, Potoccy, Małachowscy, Dzieduszyccy, Platerowie (zarówno Broel-Platerowie jak i Plater-Zyberkowie), Krasiccy, Sołtykowie, Popielowie, Lanckorońscy, Komorowscy, Łubieńscy, Hutten-Czapscy, Moszyńscy, Mycielscy, Mielżyńscy, Lubienieccy, Sobańscy, Dzierżykraj Morawscy, Przewłoccy, Żółtowscy, natomiast po kądzieli skoligacili się m.in. z Habsburgami, Radziwiłłami i Sapiehami.

Dewizą tego rodu jest łacińska sentencja: „Nil conscire sibi” (pol.: „nie mieć sobie nic do zarzucenia”)[7].

Rostworowscy byli ostatnimi właścicielami miasta Tykocin[8].

Przedstawiciele[9] edytuj

Powinowaci edytuj

Rezydencje edytuj

Groby i pomniki edytuj

  •  
    Epitafium Leonii z Potockich Adamowej Rostworowskiej (1827-59) w kościele parafialnym w Tykocinie
  •  
    Grób rodziny Wojciecha (1877-1952) i Elżbiety z Plater-Zyberków (1887-1924) Rostworowskich na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
  •  
    Grób prof. Michała Rostworowskiego (1864-1940) w Gromniku k. Tarnowa
  •  
    Tablica ku czci gen. Stanisława Rostworowskiego (1888-1944) przy ul. św. Marka w Krakowie
  •  
    Epitafium Antoniego Rostworowskiego i Klary z Osuchowskich w kościele parafialnym w Milejowie
  •  
    Grób rodziny Karola Huberta (1877-1938) i Róży z Popielów (1887-1971) Rostworowskich na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie
  •  
    Tablica nagrobna Jadwigi z Popielów Feliksowej Rostworowskiej (1834-1905) w Ruszczy k. Krakowa

Fundacje edytuj

  •  
    Kościół parafialny w Parkowie w Wielkopolsce, z fundacji Franciszka Jana Rostworowskiego (zm. 1781)
  •  
    Kościół parafialny w Milejowie na Lubelszczyźnie, z fundacji Antoniego Melitona Rostworowskiego (1789-1843)
  •  
    Kościół parafialny w Waniewie na Podlasiu, z fundacji Romana Rostworowskiego (1826-1906)
  •  
    Szpital dla Dzieci w Warszawie, którego współfundatorami byli Janusz (1811-1891) i Karolina z Kofflerów (1812-1885) Rostworowscy
  •  
    Bazylika w Wąwolnicy na Lubelszczyźnie, której współfundatorem był Antoni Jan Rostworowski (1871-1934)
  •  
    Kościół parafialny w Złotokłosie pod Warszawą, fundacji Wojciecha Rostworowskiego (1877-1952)
  •  
    Katolicki Uniwersytet Lubelski, który powstał m.in. dzięki finansowemu wsparciu Antoniego Jana Rostworowskiego (1871-1934) oraz Zofii z Rostworowskich Wesslowej (1867-1929)

Bibliografia edytuj

  • K. Niesiecki, Herbarz polski, Lipsk 1839-1845, t. 8, s. 415-418.
  • S.J. Rostworowski, Monografia rodziny Rostworowskich, lata 1386-2012, t. 1-2, Warszawa 2013.

Przypisy edytuj

  1. ↑ K. Niesiecki, Herbarz polski, t. 8, Lipsk 1841, s. 146
  2. ↑ Jacek Łukasz Rostworowski h. Nałęcz [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2017-11-20] (pol.).
  3. ↑ Rostworowscy dzierżyli kasztelanie zakroczymską, wiską, santocką i przemęcką.
  4. ↑ Biogram Andrzeja Rostworowskiego w Polskim Słowniku Biograficznym
  5. ↑ Andrzej Rostworowski h. Nałęcz [online], www.ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2020-04-13] (pol.).
  6. ↑ W 1862 r. w opublikowanym i opłaconym przez rodzinę artykule w almanachu gotajskim z 1862 r. pojawiła się wzmianka o przyznaniu rodzinie tytułu hrabiowskiego w Galicji w 1801 r.
  7. ↑ Sz. Konarski, Kanoniczki warszawskie, Paryż 1952, s. 152.
  8. ↑ Tykocin - Karta Dziedzictwa Kulturowego - Shtetl Routes - Teatr NN [online], shtetlroutes.eu [dostęp 2017-11-20] (pol.).
  9. ↑ Przynależność do rodu na podstawie opracowania S.J. Rostworowskiego, Monografia rodziny Rostworowskich, lata 1386-2012, t. 1-2, Warszawa 2013
  10. ↑ Rynek Główny 20
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rostworowscy_herbu_Nałęcz&oldid=73478569”