Suchań
Suchań (niem. Zachan) – miasto w Polsce w województwie zachodniopomorskim, w powiecie stargardzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Suchań.
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Rynek w Suchaniu | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1808 | ||
| Burmistrz |
Stanisława Bodnar | ||
| Powierzchnia |
3,57[1] km² | ||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 91 | ||
| Kod pocztowy |
73-132 | ||
| Tablice rejestracyjne |
ZST | ||
Położenie na mapie gminy Suchań  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu stargardzkiego  | |||
 53°16′43″N 15°19′29″E/53,278611 15,324722
| |||
| TERC (TERYT) |
3214114 | ||
| SIMC |
0979716 | ||
Urząd miejski ul. Pomorska 72,73-132 Suchań | |||
| Strona internetowa | |||
Według danych z 31 grudnia 2021 r. miasto miało 1322 mieszkańców[2].
Przez miasto przepływa niewielka struga, Reczyca.
Ośrodek administracyjny rolniczej okolicy. Dawny gród, osada i zamek książęcy przekazany w XIII wieku joannitom na komturię. Od 1654 należał do Brandenburgii. Zachowany dawny układ urbanistyczny o kształcie wrzeciona (na starą zabudowę miasta składają się domy wykonane w typie szachulcowym i muru pruskiego).
Położenie edytuj
Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 3,57 km²[3].
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa szczecińskiego.
Miasto znajduje się na terenie dzisiejszego województwa zachodniopomorskiego, w powiecie stargardzkim. Jest siedzibą gminy Suchań. Położony jest na Pojezierzu Ińskim[4]. Suchań znajduje się w odległości około 20 km od Stargardu, 18 km od Choszczna, około 80 km od Gorzowa Wielkopolskiego oraz około 60 km od Szczecina.
Historia edytuj
Około V wieku n.e. w okolice Suchania przybyli przybysze z wyspy Bornholm, którzy założyli tu odkrytą w 2006 roku osadę składającą się z ziemianek[5]. Nie jest wiadomym, kiedy została porzucona.
W początku X wieku ludność słowiańska zbudowała tu gród obronny.
Pierwsza wzmianka o Suchaniu pochodzi z 12.08.1269 roku jako lennie rycerskim.[6] Dokument dotyczył klątwy rzuconej przez legata papieskiego, Alberta Wielkiego, na Barnima I, jego ochronę oraz rycerstwo. Tłem wydarzenia był spór księcia wraz z joannitami ze Stargardu oraz Korytowa, do którego przyczyniły się książęce długi. Ponieważ joannici nie byli w stanie ich wyegzekwować, posłużyli się falsyfikatami, w których prawem zastawu przejęli część pomorskich dóbr, w tym Suchań.[7]
W celu umocnienia swojej zdobyczy we wschodniej części dzisiejszego miasta joannici zbudowali zamek na planie czworoboku, który do czasu budowy zamku w Swobnicy był ich najważniejszą siedzibą w tej części Pomorza. W 1295 r. książęta pomorscy oficjalnie nadali go joannitom zachowując jednak zwierzchnictwo terytorialne. W 1312 r. zamek stał się siedzibą joannickiego komtura. Obecnie istniejąca historyczna część miasta położona jest na równinie, wzdłuż dawnego traktu ze Szczecina i Stargardu na Mazowsze. W 1487 Suchań jest wzmiankowany jako miasteczko[8] (forma pośrednia między wsią, a miastem), rządzone wg porządku wiejskiego. Uznanie jako miasto (gmina z konstytucją miejską), zyskał dopiero w 1808 roku ordynacją całości miast pruskiej monarchii (tzw. ordynacją pruską wprowadzoną 19.11.1808).[9][10]
W okresie reformacji joannici sprzedali miasto Wolfowi Borcke, jednak książęta pomorscy nie zatwierdzili tej transakcji. W 1551 r. Suchań przeszedł pod zarząd dóbr książęcych w Szadzku. W 1637 zmarł Bogusław XIV, co zbiegło się z najazdem Szwedów na Pomorze i do końca wojny miasto przechodziło z rąk do rąk.
Układ urbanistyczny miasta to rynek z zabudowaniami z XVIII i XIX w., a dominującym elementem zabudowy jest gotycki kościół z głazów narzutowych z XV w. Od 1653 miasto znajdowało się pod panowaniem brandenburskich Hohenzollernów. W 1701 r. wcielono je do Królestwa Pruskiego i aż do 1709 r. pozostawało w bezpośrednim posiadaniu rodziny von Schwerin. W końcu XVIII wieku na miejscu zamku zbudowano dwór. W XIX w. istniał przy mieście folwark, który w latach 1828–1831 częściowo rozparcelowano. Na gruntach pofolwarcznych powstała kolonia Suchań. Od 1850 r. stanowiła wraz z miastem jedną jednostkę administracyjną.
Miasto podczas II wojny światowej zostało w 1945 roku zniszczone w 50%. W marcu 1945 r. wojska radzieckie wkroczyły do miasta, a pierwsi osadnicy pojawili się w kwietniu 1945 r.[11] Szkołę polską uruchomiono w dniu 25 maja 1945 roku. W roku 1954 wybudowano nowy budynek szkoły. W 1984 roku wybudowano kolejny nowoczesny obiekt szkolny[12]. W 1985 roku w centrum odsłonięto głaz pamiątkowy z napisem „Dla upamiętnienia 40 rocznicy wyzwolenia Suchania przez AR i powrotu tych ziem do Macierzy”[13].
Zabytki edytuj
- młyn tzw. Dolny z wyposażeniem (w czasie pożaru zniszczeniu uległ młyn wraz z dużą częścią wyposażenia. Obecnie są tam prowadzone przez nowego właściciela, prace porządkowo – remontowe),
- tama po tzw. Młynie Górnym, na wysokości kąpieliska w okolicach zjazdu na Słodkowo,
- kościół pw. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy – ukazujący style: romański (np. ściany), gotycki (np. witraże), i barokowy (np. wieża kościelna) z XV w. (budowla z głazów narzutowych),
- dwa dęby szypułkowe – pomniki przyrody,
- pozostałości cmentarza żydowskiego,
- pozostałości fundamentów i wałów średniowiecznego zamku Joannitów z XIII wieku, na miejscu którego powstał w XVIII wieku dwór,
- cmentarz przykościelny[14].
Władze miasta edytuj
- Burmistrz Suchania – mgr inż. Stanisława Bodnar
- Zastępca Burmistrza – mgr Bartłomiej Dąbek
- Skarbnik Miejski – mgr Teresa Grzegorczyk
Instytucje:
Urząd Miejski w Suchaniu, Posterunek Policji, Ochotnicza Straż Pożarna, Leśnictwo, Ośrodek Pomocy Społecznej, Urząd Pocztowy, Niepubliczny Ośrodek Zdrowia „Asklepios”, apteka „Centrum”.
Kultura i oświata edytuj
W mieście funkcjonuje:
- Szkoła Podstawowa im. Janusza Kusocińskiego[15],
- Biblioteka Publiczna,
- Parafia Rzymskokatolicka,
- Gminny Dom Kultury.
Sport edytuj
W mieście znajduje się piłkarski stadion sportowy oraz obiekty sportowe szkoły (zespół boisk, sala gimnastyczna). W szkole działa Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Kusy”. Na terenie gminy oraz miasta działa Ludowy Zespół Sportowy „Orkan Suchań”, w którym trenują i grają piłkarze w grupach: seniorów, juniorów oraz trampkarzy.
Ciekawostki i legendy edytuj
 |
Ta sekcja od 2023-06 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
- Pierwsza osada została założona już w X w.
- Przez Suchań przechodził prawdopodobnie szlak Celtów
- Pod kościołem mogą znajdować się jeszcze groby joannitów, którzy stacjonowali w Komturii w Suchaniu
- Możliwe jest, że, pomimo dużej odległości, między kościołem a zamkiem istnieje podziemna droga do zamku
- Suchań posiada specyficzny mikroklimat: gdy pada deszcz, w okolicach samego Suchania jest go mniej niż chociażby na wysokości skrzyżowania Sadłowo-Słodkówko, czy nawet Suchanówka, znajdującego się około 3 km od centrum Suchania.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Suchań - Liczba mieszkańców miasta i gminy Suchań [online], www.suchan.pl [dostęp 2022-01-17].
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 26 lipca 2013, ISSN 1505-5507.
- ↑ Pojezierze Ińskie - mapa szlaków turystycznych [online], mapa-turystyczna.pl [dostęp 2023-08-13] (pol.).
- ↑ W Suchaniu badają osadę skandynawskich przybyszów [online], archeowiesci.pl [dostęp 2017-11-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-17].
- ↑ https://kpbc.umk.pl/Content/23539/PDF/Pomorze_062_03.pdf?fbclid=IwAR0ZlB5WTGJsPcxY6jOS4qF57Pjmf_GEMc_K_YqvFd7NGbduY96gRsWC_yw
- ↑ Jak Barnim I popadł w konflikt z joannitami? [online], histmag.org [dostęp 2023-08-13].
- ↑ Gustav (1829-1864) Kratz, Die Städte der Provinz Pommern : Abriss ihrer Geschichte, zumeist nach Urkunden, in Commission bei A. Bath, 1865, s. 558 [dostęp 2023-08-13].
- ↑ H. Berghaus: Landbuch des Herzogthums Pommern und des Fürstenthums Rügen. 2: Der Saziger Kreis, insonderheit die Stadt Stargard.
- ↑ Andrzej Bierca, Marcin Majewski (red.), Katalog zabytków powiatu stargardzkiego. T. 2, Stargard: Muzeum w Stargardzie, 2010, Strona 248, ISBN 978-83-61456-28-5 [dostęp 2024-01-30].
- ↑ Suchań – Historia [online], www.suchan.pl [dostęp 2017-11-26].
- ↑ Zespół Szkół Publicznych w Suchaniu - Historia. [dostęp 2014-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-03)].
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa, ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka, 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 709
- ↑ przykościelny cmentarz ewangelicki ze starodrzewem - Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2023-08-13] (pol.).
- ↑ Szkoła Podstawowa im. Janusza Kusocińskiego w Suchaniu [online], spsusuchan.edupage.org [dostęp 2023-08-13].
<ref> o nazwie „populacja2016”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.Bibliografia edytuj
- Wiejska Inicjatywa Rozwoju – Biuletyn Urzędu Miasta i Gminy w Suchaniu