Stanisław Gebhardt
Stanisław Mieczysław Gebhardt (ur. 13 lipca 1928 w Poznaniu) – polski polityk, ekonomista, publicysta, działacz społeczny. Po II wojnie światowej i wielu latach działalności zagranicą głównie z ramienia międzynarodowego ruchu chrześcijańskiej demokracji[1], wrócił do Polski w 1990 aby brać udział w odbudowie struktur demokratycznych w kraju. Od czerwca 2020 przewodniczący Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Kawaler Orderu Orła Białego.
| Data i miejsce urodzenia |
13 lipca 1928 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
polityk, ekonomista, działacz społeczny |
| Alma Mater | |
| Stanowisko |
przewodniczący Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego (od 2020) |
| Odznaczenia | |
          
| |
Życiorys
edytujMłodość
edytuj
Urodził się w Poznaniu jako drugie dziecko w rodzinie lekarza wojskowego, Stanisława Gebhardta i żony jego, Henryki (z d. Welfe) z Kolbuszowej. Przez matkę jest spokrewniony z ekonomistą Władysławem Welfe[2]. Ojciec Stanisława zmarł w 1930 r. i rodzina przeniosła się do Krakowa, gdzie chodził do szkoły. W latach 1941–1943 należał do Szarych Szeregów, a od 1943 był żołnierzem Armii Krajowej. Od 1944 został uwięziony przez Gestapo. Był przetrzymywany w więzieniu Montelupich oraz w obozach koncentracyjnych Groß-Rosen i Mauthausen. Bezpośrednio po zakończeniu wojny wrócił do kraju i po kompletach w Krakowie zdał tzw. „małą maturę”[3]. Następnie wyjechał na południe do Włoch, gdzie został przydzielony do Wojska Polskiego w Trani i z którym dotarł do Wielkiej Brytanii. W ramach 2 Korpusu od 1946 do demobilizacji w 1948, włączony był w Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia i pobierał nauki w ramach polskiego obozu, Riddlesworth, w hrabstwie Norfolk, gdzie przydzielony był 3 Batalion Strzelców Karpackich. W 1948 zdobył polskie świadectwo dojrzałości[3].
Początki zawodowe
edytujW 1953 ukończył Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie (ekonomia), a w 1954 – kursy zarządzania przedsiębiorstwami w City University London. Od 1954 do 1957 zaliczył nauki polityczne i społeczne na Sorbonie[4].
Angażował się w działalność wielu polskich organizacji społecznych i kulturalnych na wychodźstwie, m.in.: Związku Studentów Polskich, Związku Młodych Unii Federalnej Europy, Związku b. żołnierzy AK, Macierzy Szkolnej w Anglii, potem Grupy „Merkuriusza”, Rady Polaków we Włoszech i Klubu Polskiego w Rzymie.
W latach 1951–1954 pracował dorywczo jako asystent jednego z dyrektorów firmy Foldex, wydawcy map samochodowych. W czasie pobytu na studiach w Paryżu, 1954–1956 współpracował w projekcie zorganizowania gospodarki finansowej Wietnamu na linii Paryż–Sajgon. Od 1955 współpracował z polską sekcją „Voice of America”. W latach 1956–1967 zajmował się doradztwem ekonomicznym w zakresie inwestycji w Ameryce Łacińskiej. Od 1963 do 1972 był dyrektorem w Międzynarodowej Fundacji Solidarności w Rzymie[3], gdzie współpracował z Karolem Popielem. Oprócz działalności politycznej, okresowo zajmował się międzynarodowym doradztwem gospodarczym aż do początku XXI wieku.
Publicysta
edytujKiedy w 1964 Jerzy Kulczycki założył w Londynie polskie wydawnictwo emigracyjne „Odnowa”, zaproponował swemu rówieśnikowi Gebhardtowi udział i stanowisko dyrektora. Chociaż między nimi istniały spory, „Odnowa” wydała ok. 80 tytułów, w tym autorstwa pisarzy ocenzurowanych w PRL, Orwella[5], Garlińskiego, Karola Popiela i Nowaka-Jeziorańskiego[6]. Gebhardt miał za zadanie zajmować się pozyskaniem środków i przemytem tej literatury do Polski, w taki sposób, aby ulokowani nad Tamizą agenci Służby Bezpieczeństwa nie dowiedzieli się, skąd pochodzą środki na publikacje[6].
Działalność społeczno-polityczna
edytujW latach 1954–1985 był członkiem władz Stronnictwa Pracy na uchodźstwie.
Jako przedstawiciel polskich organizacji wszedł i zaangażował się w działalność międzynarodowych organizacji, głównie chrześcijańsko-demokratycznych. Współpracował w ich ramach m.in. z Robertem Schumanem[7]. W latach 1951–1953 był członkiem Parlamentu Młodzieży Europejskiej. Działał w Międzynarodowej Unii Młodych Chrześcijańskich Demokratów. Współorganizował Radę Polityczną Młodzieży NATO. W latach 1950–1959, przy boku Edwarda Bobrowskiego (potem znany jako francuski dziennikarz i filmowiec Édouard Bobrowski), który był sekretarzem generalnym Sekcji Młodzieżowej Chrześcijańskiej Demokracji Unii Europy Środkowej z siedzibą w Paryżu[1]. Od 1962 do 1973 wchodził w skład władz Międzynarodowej Unii Młodych Chrześcijańskich Demokratów. W latach 1990–1995 pełnił funkcję wiceprezesa Chrześcijańsko-Demokratycznej Unii Europy Środkowej w Bratysławie[8], następnie w 1991–1995 wiceprezesa Światowej Unii Chrześcijańskich Demokratów w Brukseli. W latach 1962–1976 współorganizował centrum studiów problemów działania systemu demokratycznego i zagadnień międzynarodowych w Rzymie pod nazwą Esperienze Internazionali.
Po powrocie do kraju, w latach 1990–1994 działał w reaktywowanym Stronnictwie Pracy, którego został wiceprezesem. W latach 1995–1998 był wiceprezesem Ruchu Odbudowy Polski. W 1994 objął funkcję prezesa Fundacji Odbudowy Demokracji im. Ignacego J. Paderewskiego. W czerwcu 2020 minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński powołał go na funkcję przewodniczącego Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego[9].
Członek partii Prawo i Sprawiedliwość[10]. Pełnił funkcję społecznego asystenta senatora PiS Aleksandra Szweda podczas IX i X kadencji Senatu[11].
Odznaczenia
edytuj- W 1989 prezydent RP na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski awansował go do stopnia podporucznika Wojska Polskiego.
- W 1990 otrzymał Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski z rąk prezydenta RP na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego[12].
- W 2016 prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[13][14].
- 3 maja 2023, w uznaniu znamienitych zasług dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za wybitną działalność na rzecz polskiej emigracji poprzez pielęgnowanie tożsamości narodowej, zachowanie ciągłości dziedzictwa kulturowego oraz propagowanie wartości chrześcijańskich i demokratycznych, za wierność Polsce wolnej i suwerennej, prezydent RP Andrzej Duda odznaczył go Orderem Orła Białego[15][16].
Został także odznaczony:
- komandorią Orderu Zasługi Bernardo O’Higginsa (Chile)
- Orderu Simona Bolivara (Wenezuela)
- Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (Commendatore)
- Krzyżem Walecznych
- Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami
- Krzyżem Armii Krajowej
- Medalem Wojska Polskiego Zagranicą
- Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[17].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Kaiser, Wolfram i Kosicki, Piotr: Political Exile in the Global Twentieth Century: Catholic Christian Democrats in Europe and the Americass. 21. Belgia: S.l.: LEUVEN UNIVERSITY PRESS, 2021. ISBN 946-27030-78. (ang.).
- ↑ Gronczewska, Anna: Historie znanych łódzkich rodów które połączyła ekonomia i medycyna. dzienniklodzki.pl, 2018. [dostęp 2022-01-25].
- ↑ a b c Rada Programowa. Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego. [dostęp 2022-01-27].
- ↑ Granice jednoczonej Europy. gosc.pl, 14 listopada 2019. [dostęp 2020-06-27].
- ↑ [1] Odnova Ltd.
- ↑ a b Szukała, Michał: Atakować książką. dzieje.pl, 2016-09-30. [dostęp 2022-01-25].
- ↑ Prezes Centrum Myśli Chrześcijańsko-Społeczniej prof. Stanisław Gebhardt, współpracownik Roberta Schumana, z gościnnym wykładem na SGH. imschuman.com. [dostęp 2020-06-27].
- ↑ Pegklis, Michalis: The evolution of the European People’s Party after the integration of parties from Western and Eastern Europe. Lessons to be learned for European Integration and the development of Europarties P.139. Thessaloniki: University of Macedonia, 2016. [dostęp 2022-01-29]. (ang.).
- ↑ Prezydent: Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej musi przywrócić pamięć i zasłużone dobre imię ruchu narodowego i chrześcijańskiego. wpolityce.pl, 26 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-27].
- ↑ Prawo i Sprawiedliwość [online], Prawo i Sprawiedliwość – Internetowy Serwis Informacyjny [dostęp 2023-05-03].
- ↑ Aleksander Szwed [online], www.senat.gov.pl (pol.).
- ↑ Komunikat o nadaniu Orderu Odrodzenia Polski z dnia 11 listopada 1990 roku. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”. 4, s. 59, 20 grudnia 1990.
- ↑ M.P. z 2016 r. poz. 1057.
- ↑ Obchody 1050-lecia Chrztu Polski na Dolnym Śląsku. prezydent.pl, 9 września 2016. [dostęp 2020-06-27].
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 687.
- ↑ Ordery Orła Białego w Święto Narodowe Trzeciego Maja. prezydent.pl, 2023-05-03. [dostęp 2023-05-03]. (pol.).
- ↑ Prof. Stanisław Gebhardt przewodniczącym Rady Programowej Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej. dzieje.pl, 25 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-27].
Bibliografia
edytuj- Aldrich, Richard J. (1997). 'OSS, CIA and European unity: The American committee on United Europe, 1948-60'. Diplomacy and Statecraft. 8:1, 184 – 227. DOI: 10.1080/09592299708406035 URL: http://dx.doi.org/10.1080/09592299708406035 (po angielsku)
- Gebhardt, S. (2008). 'Democratici democristian i riflessioni’ (Democristian Democrats reflections). pl.it – rassegna italiana di argomenti polacchi. Tom II. s. 652–663. Associazione Italiana Polonisti (AIP). (po włosku)
- Gebhardt S. (2018). 'The Christian Democratic Union of Central Europe’. w: Kosicki P., Łukasiewicz S. (red.) Christian Democracy Across the Iron Curtain. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-64087-7_15 (po angielsku)
- Kosicki, Piotr i Lukasiewicz, Slawomir: Christian Democracy Across the Iron Curtain: Europe Redefined. Springer International, Palgrave Macmillan, 2018. ISBN 978-3-319-87719-8. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Rada Programowa. idmn.pl. [dostęp 2020-06-27].
- Wystawa o R. Schumanie, i zdjęcie z konferencji z 1957 gdzie figurują m.in. R.Schuman i S. Gebhardt
- Mowa Gebhardta do walnego zebrania włoskiej partii pracy. radioradicale.it, 1995. [dostęp 2022-01-25]. (wł.).
- Gebhardt, Stanisław: Myśl Chrześcijańska u podstaw działalności społeczno-politycznej – Część 1, 2018 https://player.vimeo.com/video/278767992