Wikipedia

Szachowe mecze pretendentów

Mecze pretendentów FIDE stanowiły trzeci i najwyższy szczebel eliminacji (po turniejach strefowych i międzystrefowych) wyłaniających przeciwnika dla mistrza świata w szachach (jedyny wyjątek miał miejsce w roku 1996, gdy finałowy mecz pretendentów był zarazem spotkaniem o mistrzostwo świata).

Mecze pretendentów

edytuj

Projekt regulaminu meczów, które zastąpiły turnieje pretendentów począwszy od szóstego cyklu rozgrywek, powstał w wyniku wniosku federacji szachowej USA na Kongresie FIDE w Sztokholmie w roku 1962. Wniosek ten był w prostej linii realizacją pomysłu Bobby Fischera, który nie widział sensu uczestnictwa w turniejach pretendentów, w których połowę (lub więcej) zawodników stanowili reprezentanci ZSRR (według amerykańskiego arcymistrza zawodnicy radzieccy szybko remisowali pojedynki między sobą, dzięki czemu zapewniali sobie dodatkowe dni wolne w tych długich i wyczerpujących turniejach, natomiast przeciwko niemu grali z pełnym zaangażowaniem).

Przez dwadzieścia lat formuła meczów była niezmienna. Brało w nich udział po 8 zawodników: 6 najlepszych z turnieju międzystrefowego (w przypadku dwóch turniejów – po 3, a w przypadku trzech – po 2 najlepszych z każdego turnieju) oraz 2 uczestników poprzedniego finałowego meczu pretendentów (ewentualnie ustępujący mistrz świata).

Pierwsze zmiany w regulaminie pojawiły się w roku 1985, wprowadzono wówczas pośrednią eliminację w postaci turnieju pretendentów, który wyłonił tylko 4 zawodników biorących udział w meczach pretendentów, zaś najlepszy z tej czwórki spotkał się w meczu finałowym z wicemistrzem świata Anatolijem Karpowem. Również kolejne cykle przyniosły duże modyfikacje – w XIV w I rundzie spotkań rozegrano 7 meczów (9 zawodników z turniejów międzystrefowych, 4 ćwierćfinalistów poprzedniej edycji meczów pretendentów oraz 1 zawodnik wyznaczony przez organizatora). Ósemkę ćwierćfinalistów uzupełnił wicemistrz świata Anatolij Karpow. W XV cyklu w I rundzie ponownie rozegrano 7 spotkań, a wśród uczestników było 11 najlepszych z turnieju międzystrefowego oraz 3 półfinalistów poprzedniego cyklu. W II rundzie stawkę ponownie uzupełnił Anatolij Karpow. Ostatni turniej (cykl XVI), przed gruntowną zmianą zasad wyłaniania mistrza w szachach, był wyjątkowy z powodu wyeliminowania z rozgrywek Garriego Kasparowa i Nigela Shorta, którzy rozegrali w roku 1993 mecz o mistrzostwo świata PCA. W tym turnieju, w I rundzie rozegrano tylko 6 spotkań, w których wystąpiło 10 szachistów z turnieju międzystrefowego oraz 2 uczestników meczów półfinałowych poprzedniej edycji). W II rundzie rozegrano tylko 3 spotkania, a dopiero w rundzie III trójkę zwycięzców spotkań ćwierćfinałowych uzupełnił Anatolij Karpow. Cykl ten był również wyjątkowy z tego względu, iż zwycięzcy meczów półfinałowych grali od razu o tytuł mistrza świata.

Konkurencyjne dla FIDE Stowarzyszenie Zawodowych Szachistów PCA zorganizowało tylko jeden cykl wyłaniający swojego mistrza świata: ósemka ćwierćfinalistów składała się z 7 najlepszych zawodników z turnieju międzystrefowego oraz wicemistrza świata PCA (Nigel Short). Kolejnych edycji nie udało się rozegrać z powodu rozpadu tej federacji w roku 1995.

W latach 1998, 1999, 2000, 2002 i 2004 pięciu kolejnych mistrzów świata wyłaniano w odrębnych turniejach (z udziałem min. 64 zawodników), w ramach których rozgrywano mecze systemem pucharowym, natomiast w roku 2005 rozegrano tzw. turniej unifikacyjny w San Luis, w którym zwyciężył Weselin Topałow. Do odrębnych meczów pretendentów powrócono w 2007 roku.

Cykl 1964-66 (B. Spasski)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1965 – Ryga
  Borys Spasski6
1965 – Ryga
  Paul Keres4
  Borys Spasski5½
1965 – Moskwa
  Jefim Geller2½
  Jefim Geller5½
1965 – Tbilisi
  Wasilij Smysłow2½
  Borys Spasski7
1965 – Bled
  Michaił Tal4
  Michaił Tal5½
1965 – Bled
  Lajos Portisch2½
  Michaił Tal5½
1965 – Bled
  Bent Larsen4½
  Bent Larsen5½
  Borislav Ivkov2½

Cykl 1967-69 (B.Spasski)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1968 – Suchumi
  Borys Spasski5½
1968 – Malmö
  Jefim Geller2½
  Borys Spasski5½
1968 – Poreč
  Bent Larsen2½
  Bent Larsen5½
1968 – Kijów
  Lajos Portisch4½
  Borys Spasski6½
1968 – Amsterdam
  Wiktor Korcznoj3½
  Wiktor Korcznoj5½
1968 – Moskwa
  Samuel Reshevsky2½
  Wiktor Korcznoj5½
1968 – Belgrad
  Michaił Tal4½
  Michaił Tal5½
  Svetozar Gligorić3½

Cykl 1970-72 (B.Fischer)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1971 – Vancouver
  Bobby Fischer6
1971 – Denver
  Mark Tajmanow0
  Bobby Fischer6
1971 – Las Palmas
  Bent Larsen0
  Bent Larsen5½
1971 – Buenos Aires
  Wolfgang Uhlmann3½
  Bobby Fischer6½
1971 – Sewilla
  Tigran Petrosjan2½
  Tigran Petrosjan4
1971 – Moskwa
  Robert Hübner3
  Tigran Petrosjan5½
1971 – Moskwa
  Wiktor Korcznoj4½
  Wiktor Korcznoj5½
  Jefim Geller2½

Cykl 1973–75 (A.Karpow)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1974 – Moskwa
  Anatolij Karpow5½
1974 – Leningrad
  Lew Poługajewski2½
  Anatolij Karpow7
1974 – San Juan
  Borys Spasski4
  Borys Spasski4½
1974 – Moskwa
  Robert Byrne1½
  Anatolij Karpow12½
1974 – Augusta
  Wiktor Korcznoj11½
  Wiktor Korcznoj7½
1974 – Odessa
  Henrique Mecking5½
  Wiktor Korcznoj3½
1974 – Palma de Mallorca
  Tigran Petrosjan1½
  Tigran Petrosjan7
  Lajos Portisch6

Cykl 1976-78 (W.Korcznoj)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1977 – Lukka
  Wiktor Korcznoj6½
1977 – Evian
  Tigran Petrosjan5½
  Wiktor Korcznoj8½
1977 – Lucerna
  Lew Poługajewski4½
  Lew Poługajewski6½
1977 – Belgrad
  Henrique Mecking5½
  Wiktor Korcznoj10½
1977 – Reykjavik
  Borys Spasski7½
  Borys Spasski8½
1977 – Genewa
  Vlastimil Hort7½
  Borys Spasski8½
1977 – Rotterdam
  Lajos Portisch6½
  Lajos Portisch6½
  Bent Larsen3½

Cykl 1979-81 (W.Korcznoj)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1980 – Velden
  Wiktor Korcznoj5½
1980 – Buenos Aires
  Tigran Petrosjan3½
  Wiktor Korcznoj7½
1980 – Ałma-Ata
  Lew Poługajewski6½
  Lew Poługajewski5½
1980 – Merano
  Michaił Tal2½
  Wiktor Korcznoj4½
1980 – Bad Lauterberg
  Robert Hübner3½
  Robert Hübner5½
1980 – Abano Terme
  András Adorján4½
  Robert Hübner6½
1980 – Meksyk
  Lajos Portisch4½
  Lajos Portisch7
  Borys Spasski7

Cykl 1982-84 (G.Kasparow)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1983 – Moskwa
  Garri Kasparow6
1983 – Londyn
  Aleksander Bielawski3
  Garri Kasparow7
1983 – Bad Kissingen
  Wiktor Korcznoj4
  Wiktor Korcznoj6
1984 – Wilno
  Lajos Portisch3
  Garri Kasparow8½
1983 – Velden
  Wasilij Smysłow4½
  Wasilij Smysłow7
1983 – Londyn
  Robert Hübner7
  Wasilij Smysłow6½
1983 – Alicante
  Zoltán Ribli4½
  Zoltán Ribli6
  Eugenio Torre4

Cykl 1985-87 (A.Karpow)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
  Anatolij Karpow
  Anatolij Karpow
1987 – Linares
  Anatolij Karpow7½
1986 – Mińsk
  Andriej Sokołow3½
  Andriej Sokołow6
1986 – Ryga
  Rafael Waganian2
  Andriej Sokołow7½
1986 – Tilburg
  Artur Jusupow6½
  Artur Jusupow6
  Jan Timman3

Cykl 1988-90 (A.Karpow)

edytuj
1/8 finałuĆwierćfinałPółfinałFinał
  Anatolij Karpow
1989 – Seattle
  Anatolij Karpow3½
1988 – Saint John
  Johann Hjartarson1½
  Johann Hjartarson4½
1989 – Londyn
  Wiktor Korcznoj3½
  Anatolij Karpow4½
1988 – Saint John
  Artur Jusupow3½
  Artur Jusupow3½
1989 – Québec
  Jaan Ehlvest1½
  Artur Jusupow5
1988 – Saint John
  Kevin Spraggett4
  Kevin Spraggett6½
1990 – Kuala Lumpur
  Andriej Sokołow5½
  Anatolij Karpow6½
1988 – Saint John
  Jan Timman2½
  Jan Timman3½
1989 – Antwerpia
  Walerij Sałow2½
  Jan Timman3½
1988 – Saint John
  Lajos Portisch2½
  Lajos Portisch3½
1989 – Londyn
  Rafael Waganian2½
  Jan Timman4½
1988 – Saint John
  Jonathan Speelman3½
  Jonathan Speelman4
1989 – Londyn
  Yasser Seirawan1
  Jonathan Speelman3½
1988 – Saint John
  Nigel Short1½
  Nigel Short3½
  Gyula Sax1½

Cykl 1991-93 (N.Short)

edytuj
1/8 finałuĆwierćfinałPółfinałFinał
1991 – Londyn
  Nigel Short5½
1991 – Bruksela
  Jonathan Speelman4½
  Nigel Short5
1991 – Sarajewo
  Borys Gelfand3
  Borys Gelfand5½
1992 – Linares
  Predrag Nikolić4½
  Nigel Short6
  Anatolij Karpow4
  Anatolij Karpow
1991 – Bruksela
  Anatolij Karpow4½
1991 – Madras
  Viswanathan Anand3½
  Viswanathan Anand4½
1993 – Madryt
  Aleksiej Driejew1½
  Nigel Short7½
1991 – Sarajewo
  Jan Timman5½
  Jan Timman4½
1991 – Bruksela
  Robert Hübner2½
  Jan Timman4½
1991 – Wijk aan Zee
  Wiktor Korcznoj2½
  Wiktor Korcznoj5½
1992 – Linares
  Gyula Sax4½
  Jan Timman6
1991 – Wijk aan Zee
  Artur Jusupow4
  Artur Jusupow6½
1991 – Bruksela
  Siergiej Dołmatow5½
  Artur Jusupow5½
1991 – Ryga
  Wasilij Iwanczuk4½
  Wasilij Iwanczuk4½
  Leonid Judasin½

Cykl 1994-96 (A.Karpow)

edytuj
1/8 finałuĆwierćfinałPółfinałFinał
  Anatolij Karpow
  Anatolij Karpow
1995 – Hyderabad
  Anatolij Karpow6
1994 – Wijk aan Zee
  Borys Gelfand3
  Borys Gelfand5
1994 – Hyderabad
  Michael Adams3
  Borys Gelfand4½
1994 – Wijk aan Zee
  Władimir Kramnik3½
  Władimir Kramnik4½
1996 – Elista
Mecz o mistrzostwo świata
  Leonid Judasin2½
  Anatolij Karpow10½
1994 – Wijk aan Zee
  Gata Kamski7½
  Gata Kamski4½
1994 – Hyderabad
  Paul van der Sterren2½
  Gata Kamski6
1994 – Wijk aan Zee
  Viswanathan Anand4
  Viswanathan Anand4½
1995 – Hyderabad
  Artur Jusupow2½
  Gata Kamski5½
1994 – Wijk aan Zee
  Walerij Sałow1½
  Walerij Sałow5
1994 – Hyderabad
  Aleksandr Chalifman1
  Walerij Sałow4½
1994 – Wijk aan Zee
  Jan Timman3½
  Jan Timman4½
  Joël Lautier3½

Cykl 2005-07

edytuj

Elista, 26 maja – 14 czerwca 2007
sędzia główny: Andrzej Filipowicz
strona internetowa: globalchess.eu
zwycięzcy ćwierćfinałów (najlepsza czwórka) awansują do turnieju o mistrzostwo świata w Meksyku[1]
mecze złożone z 6 partii, w przypadku remisu (3-3) następują dogrywki:

  • złożona z 4 partii tempem 25 minut+10 sek. na posunięcie
  • następnie (przy wyniku 5-5) złożona z 2 partii tempem 5 minut+10 sek. na posunięcie
  • w przypadku kolejnego remisu (6-6) jedna partia błyskawiczna, w której białe otrzymują 6 minut i aby awansować muszą wygrać, natomiast czarne – 5 minut i do awansu wystarcza im remis

uwaga: w turnieju rozegrano tylko dwie rundy, nie rozgrywano dalszych w celu wyłonienia zwycięzcy
do mistrzostw świata 2007 awansowali: Lewon Aronian, Péter Lékó, Borys Gelfand i Aleksandr Griszczuk

I runda II runda
   Lewon Aronian
   Magnus Carlsen		 7
5		    Lewon Aronian
   Aleksiej Szyrow		 3½
2½
   Aleksiej Szyrow
   Michael Adams		 5½
3½
   Péter Lékó
   Michaił Gurewicz		 3½
 ½		    Péter Lékó
   Jewgienij Bariejew		 3½
1½
   Jewgienij Bariejew
   Judit Polgár		 3½
2½
   Aleksandr Griszczuk
   Władimir Małachow		 3½
1½		    Aleksandr Griszczuk
   Siergiej Rublewski		 5½
3½
   Siergiej Rublewski
   Rusłan Ponomariow		 3½
2½
   Borys Gelfand
   Rustam Kasimdżanow		 5½
3½		    Borys Gelfand
   Gata Kamski		 3½
1½
   Gata Kamski
   Étienne Bacrot		 3½
 ½

Cykl 2009-12 (B.Gelfand)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
  Weselin Topałow1½
  Gata Kamski2½
  Gata Kamski4
  Borys Gelfand6
  Borys Gelfand2½
  Szachrijar Mammedjarow1½
  Borys Gelfand3½
  Aleksandr Griszczuk2½
  Lewon Aronjan3½
  Aleksandr Griszczuk4½
  Aleksandr Griszczuk5½
  Władimir Kramnik4½
  Władimir Kramnik6½
  Tejmur Radżabow5½

Mecze pretendentów PCA

edytuj

Cykl 1994-95 (V.Anand)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1994 – Nowy Jork
  Viswanathan Anand5
1994 – Linares
  Oleg Romaniszyn2
  Viswanathan Anand5½
1994 – Nowy Jork
  Michael Adams1½
  Michael Adams7½
1995 – Las Palmas
  Siergiej Tiwiakow6½
  Viswanathan Anand6½
1994 – Nowy Jork
  Gata Kamski4½
  Gata Kamski4½
1994 – Linares
  Władimir Kramnik1½
  Gata Kamski5½
1994 – Nowy Jork
  Nigel Short1½
  Nigel Short6½
  Boris Gulko5½

Mecze pretendentek

edytuj

Cykl 1971-72 (A.Kusznir)

edytuj
PółfinałFinał
1971 – Mińsk
  Ałła Kusznir5½
1971 – Kisłowodzk
  Tatiana Zatułowska4½
  Ałła Kusznir6½
1971 – Bladel
  Nana Aleksandrija2½
  Nana Aleksandrija5½
  Milunka Lazarević4½

Cykl 1973–75 (N.Aleksandrija)

edytuj
PółfinałFinał
1974 – Ryga
  Nana Aleksandrija5½
1975 – Moskwa
  Marta Lityńska2½
  Nana Aleksandrija9
1974 – Kisłowodzk
  Irina Lewitina8
  Irina Lewitina6½
  Walentyna Kozłowska5½

Cykl 1976-78 (M.Cziburdanidze)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1977 – Tbilisi
  Maia Cziburdanidze5½
1977 – Tallinn
  Nana Aleksandrija4½
  Maia Cziburdanidze6½
1977 – Sofia
  Jelena Achmyłowska5½
  Jelena Achmyłowska6½
1978 – Bad Kissingen
  Tatiana Lemaczko5½
  Maia Cziburdanidze7½
1977 – Dortmund
  Ałła Kusznir6½
  Ałła Kusznir6
1977 – Berlin Zachodni
  Irina Lewitina3
  Ałła Kusznir6½
1977 – Soczi
  Jelena Fatalibekowa3½
  Jelena Fatalibekowa6
  Walentyna Kozłowska2

Cykl 1979-81 (N.Aleksandrija)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1980 – Kisłowodzk
  Nana Aleksandrija5½
1980 – Wilno
  Jelena Achmyłowska3½
  Nana Aleksandrija7
1980 – Odessa
  Marta Lityńska5
  Marta Lityńska5½
1981 – Tbilisi
  Tatiana Lemaczko2½
  Nana Aleksandrija6½
1980 – Donji Milanovac
  Nana Ioseliani2½
  Nana Ioseliani6
1980 – Tbilisi
  Zsuzsa Verőci3
  Nana Ioseliani7
1980 – Tbilisi
  Nona Gaprindaszwili7
  Nona Gaprindaszwili6
  Nino Gurieli3

Cykl 1982-84 (I.Lewitina)

edytuj
ĆwierćfinałPółfinałFinał
1983 – Lwów
  Irina Lewitina6
1983 – Dubna
  Nona Gaprindaszwili4
  Irina Lewitina7½
1983 – Alicante
  Nana Aleksandrija6½
  Nana Aleksandrija5½
1984 – Soczi
  Tatiana Lemaczko4½
  Irina Lewitina7
1983 – Bad Kissingen
  Lidija Semenowa5
  Lidija Semenowa5½
1983 – Soczi
  Margareta Mureșan4½
  Lidija Semenowa5½
1983 – Velden
  Nana Ioseliani4½
  Nana Ioseliani6
  Liu Shilan3

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Candidates Matches for the 2007 World Championship Tournament
  2. ↑ World Chess Championship 2011 Candidates Event
  3. ↑ FIDE Candidates Finals: Gelfand wins right to challenge Anand in 2012!

Bibliografia

edytuj

Zobacz też

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szachowe_mecze_pretendentów&oldid=75017243”