Tadeusz Żenczykowski

polski prawnik, działacz polityczny i publicysta

Tadeusz Żenczykowski, ps. „Kania”, „Kowalik”, przybrane nazwisko Tadeusz Zawadzki (ur. 2 stycznia 1907 w Warszawie, zm. 30 marca 1997 w Londynie) – polski prawnik, działacz polityczny i publicysta. Kapitan Wojska Polskiego. Kawaler Orderu Orła Białego.

Tadeusz Żenczykowski
Ilustracja
Pełne imię i nazwisko

Tadeusz Władysław Żenczykowski

Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1907
Warszawa

Data i miejsce śmierci

30 marca 1997
Londyn

Poseł V kadencji Sejmu (II RP)
Okres

od 6 listopada 1938
do 2 października 1939

Przynależność polityczna

Obóz Zjednoczenia Narodowego

Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Krzyż Zasługi
Powstanie warszawskie: generał Antoni Chruściel „Monter” (pośrodku) oraz oficerowie Wydziału Propagandy Komendy Głównej AK na dziedzińcu Poczty Głównej przy placu Napoleona, podczas powstania warszawskiego, 10 sierpnia 1944. Od lewej stoją: por. Zygmunt Ziółek „Sawa” (w tle), przed nim stoi Jan Rzepecki „Wolski”, zasłonięty przez Lecha Sadowskiego „Wasyla” (na pierwszym planie z lewej). Następnie gen. Chruściel i obok niego z prawej Tadeusz Żenczykowski „Kania”

Życiorys edytuj

Syn Tadeusza Franciszka (ur. 1880) i Władysławy Eugenii z d. Schonbrener (ur. 1879). W 1923 będąc w siódmej klasie, przystąpił do Związku Strzeleckiego, w którym działał do 1939. W maju 1924 zdał egzamin dojrzałości w gimnazjum Kulwiecia w Warszawie. W 1927 ukończył Szkołę Nauk Politycznych w Warszawie, a w 1930 Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości i Ministerstwie Skarbu. Od 1932 był członkiem Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Szef VI. Oddziału Propagandy Sztabu Obozu Zjednoczenia Narodowego w 1938 roku[1]. Od listopada 1938 poseł na Sejm V kadencji z listy OZN.

Podczas kampanii wrześniowej brał udział w obronie Warszawy. Od jesieni 1939 działał w konspiracji. Był jednym z inicjatorów i założycieli Związku Odbudowy Rzeczypospolitej. Od 1940 pracował w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej ZWZ/AK. Kierował Akcją N, a od 1943 był kierownikiem Podwydziału „Antyk”, zajmującego się propagandą antykomunistyczną W październiku 1943 wszedł w skład Społecznego Komitetu Antykomunistycznego, powołanego przez Krajową Reprezentację Polityczną. Brał udział w powstaniu warszawskim, pełniąc funkcję szefa Wydziału Propagandy AK. Po upadku powstania znalazł się w niewoli niemieckiej.

Po uwolnieniu z niewoli w lutym 1945 powrócił do kraju. Został redaktorem konspiracyjnego pisma antykomunistycznego „Głos Wolności”. W listopadzie 1945 wyjechał z Polski. W latach 1954–1975 był redaktorem, następnie zastępcą dyrektora Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Należał do Rady Powierników Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie, przez wiele lat współpracował z „Dziennikiem Polskim i Dziennikiem Żołnierza”. Był autorem wielu prac historycznych.

Stanisław Cat-Mackiewicz w swej publicystyce Tadeusza Żenczykowskiego nazywał ozonowskim Goebbelsem[2].

Zmarł w Londynie. Został pochowany 15 kwietnia 1997 na Cmentarzu Gunnersbury w zachodnim Londynie.

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. Rocznik Polityczny i Gospodarczy 1938, s. 72.
  2. Sławomir Cenckiewicz: Pomiędzy kompromisem a zdradą. Stanisława Mackiewicza powroty do Polski, w: Śladami bezpieki i partii, Łomianki 2009, s. 247.
  3. M.P. z 1996 r. nr 13, poz. 165 („w uznaniu znamienitych zasług dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej”).
  4. Grzegorz Łukomski, Bogusław Polak, Andrzej Suchcitz: Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. Koszalin: 1997, s. 541.
  5. Tadeusz Żenczykowski. [w:] Powstańcze biogramy [on-line]. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2014-08-08].

Wybrane publikacje edytuj

  • Generał Grot. U kresu walki, Wydawnictwo Polonia, Londyn, 1983.
  • Polska lubelska 1944, Editions Spotkania, Paryż 1987, Warszawa 1990.
  • Samotny bój Warszawy. Pisma historyczne, Wydawnictwo LTW, 2005, ISBN 83-88736-69-8.
  • Dramatyczny rok 1945, w drugim obiegu Wydawnictwo Głos, 1981, Wydawnictwo LTW, 2005, ISBN 83-88736-74-4.
  • Edward Raczyński, Tadeusz Żenczykowski Od Genewy do Jałty. Rozmowy radiowe, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1991, ISBN 83-85291-19-9.
  • Dwa komitety 1920, 1944. Polska w planach Lenina i Stalina, Editions Spotkania, Paryż 1983.

Bibliografia edytuj

Filmy dokumentalne edytuj

  • Telewizyjny Słownik Biograficzny – Tadeusz Żenczykowski. Opowieści, 1992.