Transwal (prowincja)
Transwal (afr. Transvaal, wym. [trɐnsfɑːl]) – prowincja Południowej Afryki istniejąca w latach 1910–1994, o powierzchni 284 tys. km², zamieszkana przez około 9,49 mln mieszkańców (1991), w większości ludy Bantu[1], główne miasto Pretoria.
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Data powstania |
1910[1] | ||||
| Data likwidacji |
1994[2] | ||||
| Powierzchnia | |||||
| Populacja (1991) • liczba ludności |
| ||||
| Plan | |||||
| |||||
Położenie na mapie Południowej Afryki  | |||||
| 25°S 30°E/-25,000000 30,000000 | |||||
Po wyparciu plemion Matabele na obszarze Transwalu zaczęli zamieszkiwać Burowie (pierwsze osiedle powstało w 1838). Od 1852 na terenie prowincji istniała republika Transwal, anektowana podczas II wojny burskiej w 1900. W 1910 uznana za prowincję Związku Południowej Afryki[1]. Zlikwidowana w 1994, podzielona na prowincje: Gauteng, Mpumalanga, Limpopo oraz Prowincję Północno-Zachodnią[2].
Transwal był republiką obejmującą obszary w północno-wschodniej części obecnej Republiki Południowej Afryki, położoną głównie na wyżynach. Na wschodzie leżą Góry Smocze[1]. Granicę z Botswaną i Zimbabwe na północy stanowiła rzeka Limpopo. Na wschodzie prowincja graniczyła z Mozambikiem i Suazi, na zachodzie z nieistniejącą prowincją – Krajem Przylądkowym. Nazwa w języku afrikans – Transvaal – oznacza „przez Vaal” i odnosi się do konieczności przekroczenia rzeki Vaal przez migrujących w latach 30. XX w. na tereny Transwalu Afrykanerów[2].
Najważniejszym obszarem górniczym prowincji było pasmo Witwatersrand. W latach 70. XX w. w Transwalu wydobywano diamenty, złoto, platynę, srebro, węgiel kamienny, rudy uranu, żelaza, chromu, manganu, kobaltu, miedzi, wanadu, niklu, cyny oraz fosforany i azbest[1] (najważniejsze pod względem ekonomicznych były rudy złota i uranu[2]). Oprócz przemysłu hutniczego rozwinięty był przemysł chemiczny, włókienniczy, maszynowy, metalurgiczny, spożywczy, materiałów budowlanych i drzewny. Uprawiano głównie kukurydzę, proso, ziemniaki, pszenicę, tytoń, bawełnę; hodowano bydło i owce[1].
Demografia
edytujLudność według roku (* oznacza przybliżenie):
| IV 1904[3] | 1970[1] | 1980[4] | 1991[4] |
|---|---|---|---|
| 1 268 716 | 8 717 500* | 8 376 042 | 9 491 265 |
W 1904 około 300 tys. mieszkańców było białych, ponad 945 tys. należało do ludności rdzennej, a 24 tys. reprezentowało inne odmiany, niż biała i czarna[3] Wartość dla roku 1970 pochodzi z Encyklopedii Powszechnej PWN, nie podano, jakich grup dotyczy ta liczba[1]. Oficjalny cenzus z 1970 wskazuje na 2 146 615 mieszkańców rasy białej, Azjatów i osób o mieszanym pochodzeniu (koloredów)[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i Encyklopedia Powszechna PWN. T. 4. R-Z. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 478–479.
- ↑ a b c d Transvaal, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2015-05-31] (ang.).
- ↑ a b c Edgar Sanderson: Great Britain in Africa: The History of Colonial Expansion. s. 149. [dostęp 2015-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
- ↑ a b c Dataset: 1970/1980/1991 South Africa census. Nesstar Server. [dostęp 2015-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (19 czerwca 2016)].