Ulica Długa w Warszawie
Ulica Długa – ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.
| Nowe Miasto, Muranów | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Długa na wysokości ul. Kilińskiego, widok w kierunku ul. Freta (2020) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
830 m[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 52°14′54,0″N 21°00′21,0″E/52,248333 21,005833
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Historia
edytujUlica jest częścią dawnego traktu do Sochaczewa i Łowicza. W tym okresie ulica spełniała również rolę placu targowego; pozostałością tego jest jej bardzo duża szerokość na obszarze Nowego Miasta. Uporządkowanie ulicy i zabudowanie jej pałacami i kamienicami nastąpiło w drugiej połowie XVIII wieku. Z tego okresu pochodzą najcenniejsze zabytki.
Wzniesiony w 1821[2] domek pod numerem 1, u zbiegu ulic Długiej i Freta, stanowił najmniejszą nieruchomość hipoteczną w Warszawie[3].
Wieczorem 29 listopada 1830 powstańcy listopadowi, przy znacznym udziale ludności cywilnej, zdobyli Arsenał, co pozwoliło przechylić szalę zwycięstwa na stronę Polaków podczas walk nocy listopadowej.
26 marca 1943 u zbiegu ulic Bielańskiej, Długiej i Nalewek miała miejsce akcja pod Arsenałem[4].
Ulica była miejscem walk podczas powstania warszawskiego[5]. Jej wschodni fragment pozostawał w rękach powstańców do zajęcia Starego Miasta przez oddziały niemieckie i ukraińskie 2 września 1944. Wcześniej, 6 sierpnia 1944, w rocznicę wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej, na Długiej odbyła się jedyna podczas powstania defilada wojsk powstańczych. Żołnierze batalionu „Gozdawa” przemaszerowali wtedy po mszy od kościoła garnizonowego do pałacu Raczyńskich[6]. Duża część zabudowy ulicy została zniszczona w czasie nalotu niemieckiego 20 sierpnia 1944[7].
Zmiany, jakie nastąpiły tym rejonie miasta w latach okupacji niemieckiej i pierwszych latach powojennych, zmieniły kształt ulicy w jej zachodnim odcinku. Wskutek przebicia Trasy W-Z oraz ulicy Nowotki (obecnie ulicy Andersa) ulica kończy się ślepo przy Arsenale i stacji metra Ratusz Arsenał.
W 1965 ulica jako założenie urbanistyczne w całości została wpisana do rejestru zabytków (nr rej. 63)[8].
Ważniejsze obiekty
edytuj- Kościół św. Ducha (nr 3)
- Kamienica Dulfusowska (Lelewelów) z I poł. XVIII wieku, na fasadzie pomiędzy oknami pierwszego piętra znajduje się tablica upamiętniająca Joachima Lelewela odsłonięta w 1916[9] (nr 4)
- Pałac Raczyńskich (nr 7)
- Katedra polowa Wojska Polskiego i Muzeum Ordynariatu Polowego (nr 13/15)
- Pomnik Powstania Warszawskiego
- Kamienica Gaszyńskiego w Warszawie (nr 20)
- Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich (nr 23/25)
- Gmach dawnej Komory Celnej (nr 24)
- Pałac Marii Radziwiłłowej (nr 26)
- Dawny Hotel Polski (nr 29)
- Pałac Pod Czterema Wiatrami, nr 38/40)
- Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego (nr 44/50)
- Dwie tablice pamiątkowe Tchorka
- Arsenał, siedziba Państwowego Muzeum Archeologicznego. (nr 52)
Obiekty nieistniejące
edytujGaleria
edytuj-
Pałac Raczyńskich (nr 7) -
-
Pałac Pod Czterema Wiatrami (nr 38/40) -
Siedziba Wydziału Nauk Ekonomicznych UW (nr 44/50)
Przypisy
edytuj- ↑ Mapa Warszawy [online], Urząd m.st. Warszawy [dostęp 2023-11-22].
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 30 czerwca 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 34. [dostęp 2024-12-19].
- ↑ Michał Wojtczuk. Najmniejszy dom sprzedany zakonowi. „Gazeta Stołeczna”, s. II, 30 lipca 2024.
- ↑ Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona, 2015, s. 26. ISBN 978-83-1113474-4.
- ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 98, 99.
- ↑ Robert Bielecki: Długa 7 w powstaniu warszawskim. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1994, s. 17.
- ↑ Zbigniew Wróblewski: Z tarczą i na tarczy. Warszawa: Książka i Wiedza, 1971, s. 193, 231.
- ↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) – stan na 31 grudnia 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 36. [dostęp 2025-04-24].
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 50. ISBN 83-01-06109-X.
Linki zewnętrzne
edytuj- Archiwalne widoki ulicy w bibliotece Polona