Łagów
Łagów – miasto położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim. Siedziba urzędu gminy Łagów. Status miasta odzyskało z dniem 1 stycznia 2018[2].
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||
 Kościół parafialny w Łagowie | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Gmina | |||
| Prawa miejskie |
1375-1870, 2018 | ||
| Burmistrz |
Paweł Marwicki | ||
| Powierzchnia |
8,22[1] km² | ||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
|||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 41 | ||
| Kod pocztowy |
26-025 | ||
| Tablice rejestracyjne |
TKI | ||
Położenie na mapie gminy Łagów  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu kieleckiego  | |||
 50°46′36″N 21°05′06″E/50,776667 21,085000
| |||
| TERC (TERYT) |
2604074 | ||
| SIMC |
0247670 | ||
Urząd miejski Rynek 6226-025 Łagów | |||
| Strona internetowa | |||
_COA.svg)
_(1).jpg)
Był miastem biskupstwa włocławskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku[3]. W latach 1975–1998 Łagów administracyjnie należał do województwa kieleckiego.
Położenie edytuj
Łagów położony jest w Górach Świętokrzyskich, na wschodnim krańcu Padołu Kielecko-Łagowskiego. Na południe od Łagowa rozciąga się Pasmo Orłowińskie. W kierunku północno-zachodnim znajduje się Wał Małacentowski i Pasmo Bielińskie. Miasto przecina rzeka Łagowica.
Z historycznego punktu widzenia Łagów leży w Małopolsce, w ramach której położony jest w dawnej ziemi sandomierskiej[4].
Przez Łagów przebiega droga krajowa nr 74 z Kielc do Zamościa oraz droga wojewódzka nr 756 ze Starachowic do Stopnicy.
Historia edytuj
Pierwsze wzmianki o Łagowie pojawiły się już w XI wieku. Jak podaje Jan Długosz w swoich kronikach, w 1086 r. Władysław Herman za wstawiennictwem żony Judyty podarował wieś kapitule kujawskiej, która urządziła w niej siedzibę kasztelana (prawdopodobnie istniał tu zamek, ale do dziś nie zachowały się żadne jego ślady. W odległości ok. 2,5 km od Łagowa na południowy wschód we wsi Nowy Staw znajduje się „wzgórze Zamczysko”. To właśnie na tym wzgórzu miała mieścić się dawna lokacja Łagowa. Lokalizacja zamku w tym miejscu jest wielce prawdopodobna, ponieważ wzgórze otoczone jest doliną rzeki, co mogło utrudnić zdobycie zamku). W 1287 podczas III najazdu Mongolskiego miała miejsce Bitwa pod Łagowem. 1375 r. królowa Polski i Węgier Elżbieta wydała w Sandomierzu przywilej zezwalający włodarzowi Łagowa bp. Zbylutowi na zamianę wsi w miasto. Przywilej ten został potwierdzony w 1390 r. przez Władysława Jagiełłę. W 1502 r. miejscowość doszczętnie spalili Tatarzy. W XV wieku miasto stało się znanym ośrodkiem rzemiosła, głównie garncarstwa. Wydobywane były tu rudy żelaza i ołowiu. W 1870 roku Łagów utracił prawa miejskie[5].
Przed rokiem 1836 dzierżawcą wójtostwa rządowego w Łagowie był Hilary Koczecki[6].
„Przewodnik Gospodarczy” z roku 1938 wymienia funkcjonujące tu instytucje i firmy usługowe[7]:
- Nadleśnictwo „Łagów” z siedzibą w Woli Łagowskiej
- akuszerka – J. Kasz
- apteka – Stanisław Gruszczyński
- sklepy bławatne:
- Abram Kirszenberg
- Jankiel Kuperberg
- lekarz – S. Pokrzywa, Rynek 18
- młyn – Wincenty Majewski
- piekarnia – R. Sztajner
Podczas II wojny światowej wieś leżała w strefie przyfrontowej przyczółka baranowsko-sandomierskiego, ulegając tym samym znacznym zniszczeniom.
Zabytki i atrakcje turystyczne edytuj
- Kościół parafialny, jednonawowy, orientowany, z XV w. prezbiterium i XVI w. nawą. Wybudowane w latach 1581–1600 późnogotyckie portale i gwiaździste sklepienie, pochodzące z XVII i XVIII w. kaplice tworzące rodzaj naw bocznych.
- Wąwóz Dule, światowej sławy odkrywka czarnych wapieni głowonogowych, bogatych w dewońskie (fameńskie) skamieniałości goniatytów i klymenii[8].
- Jaskinia „Zbójecka”, długości ok. 160 m, typowo „jurajska”, w rodzaju Piętrowej Szczeliny. Wzmiankowana w publikacjach geograficznych z końca XIX i początków XX wieku, zazwyczaj pod nazwą Jaskinia Łagowska. Miejscowe podania wiążą jaskinię z mieszkającymi w niej dawniej zbójcami. Wewnątrz jaskini występują m.in. rzadko spotykany w Polsce pająk – Porrhomma egeria, chrząszcz – Cholera agili i owad bezskrzydły – Arrhopal ites pymagenes, a także trzy gatunki nietoperzy: nocek rudy, nocek duży i podkowiec mały.
- Teren dawnego kirkutu – topolowy zagajnik przy drodze do Zarębów pozbawiony jakichkolwiek śladów świadczących o grzebalnym charakterze miejsca.
Rejestr zabytków edytuj
Do rejestru zabytków nieruchomych wpisane zostały obiekty[9]:
- założenie urbanistyczne – śródmieście Łagowa (nr rej.: A.495 z 1.12.1956),
- kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z końca XV w. i XVI w. (nr rej.: A.406 z 16.10.1956 i z 21.06.1967),
- cmentarz parafialny i kaplica z I połowy XIX w. (nr rej.: A.407/1-2 z 16.09.1972 i z 2.06.1992),
- dom, Rynek 45, z 1890 r. (nr rej.: A.842 z 28.09.1979).
Turystyka edytuj
Łagów jest punktem początkowym 
niebieskiego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin, 
zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Nowej Słupi oraz 
zielonego szlaku rowerowego prowadzącego przez tereny wokół wsi.
Sport edytuj
W miejscowości działa klub piłki nożnej ŁKS Łagów, założony w 1979 roku[10]. Zdobywca regionalnego Pucharu Polski w sezonie 2021/2022[11]. W latach 2020–2023 występował w rozgrywkach III ligi, grupy IV[10]. 19 stycznia 2023, po rundzie jesiennej sezonu 2022/2023, którą zakończył jako lider, wycofał się z rozgrywek, co skutkowało przeniesieniem klubu z pierwszego na ostatnie miejsce w tabeli[12]. W sierpniu 2023 wrócił do rozgrywek piłkarskich, już pod nazwą ŁKS Górnik Łagów, przystępując do gry w klasie okręgowej, gr. świętokrzyskiej[13].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)
- ↑ Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
- ↑ Sławomir Wróblewski, Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Wydawnictwo GOLDRUK, Nowy Sącz 2006, ISBN 83-924034-5-2, s. 27.
- ↑ Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419
- ↑ Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego 8/1836
- ↑ Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938
- ↑ J. Czarnocki, 1989. Klimenie Gór Świętokrzyskich, Prace PIG, CXXVII, Warszawa.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 27 [dostęp 2015-11-06].
- ↑ a b Skarb - ŁKS Łagów [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-03-29].
- ↑ Telewizja Polska S.A, ŁKS Probudex Łagów wygrał okręgowy Puchar Polski [online], kielce.tvp.pl [dostęp 2022-08-21] (pol.).
- ↑ Dorota Kułaga, ŁKS Łagów wycofany z rozgrywek 3. ligi. Pismo o takiej treści zostało wysłane do Polskiego Związku Piłki Nożnej. Podpisał je Marek Brudek [online], Gol24, 1 marca 2023 [dostęp 2023-03-29] (pol.).
- ↑ ŁKS Łagów wraca do gry [online], 18 lipca 2023 [dostęp 2023-08-26] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Tadeusz Dybczyński, Przewodnik po Górach Świętokrzyskich, Warszawa 1912.
- Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1983.
Linki zewnętrzne edytuj
- Łagów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 574.
- Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona