10 Katowicki Oddział WOP
Katowicki Oddział WOP nr 10 – zlikwidowany oddział w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
21 września 1946 |
| Rozformowanie |
24 kwietnia 1948 |
| Nazwa wyróżniająca |
Katowicki |
| Tradycje | |
| Nadanie sztandaru |
4 listopada 1946 |
| Rodowód | |
| Kontynuacja |
21 Brygada OP |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk |
| Ostatni |
ppłk |
| Organizacja | |
| Numer | |
| Dyslokacja |
Gliwice |
| Formacja | |
| Podległość |
Okręg Wojskowy Śląsk |
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
Katowicki Oddział WOP nr 10 JW 2219 (Zarządzenie SzSG Nr 053/Org. 30 marca 1946)[2] został sformowany we wrześniu 1946 na bazie 10 Oddziału Ochrony Pogranicza, na podstawie rozkazu NDWP nr 0153/org. z 21 września 1946 z miejsce dyslokacji w Gliwicach[3]. Oddział posiadał pięć komend, 25 strażnic, stan etatowy wynosił 1900 żołnierzy i 14 pracowników cywilnych[4].
W 1947 rozformowano grupę manewrową oddziału, a w jej miejsce powołano szkołę podoficerską o etacie 34 oficerów i podoficerów oraz 140 elewów[5][a].
Sztab oddziału stacjonował w Gliwicach ul. Nowotki obecnie Daszyńskiego 56[6].
Rozformowany 24 kwietnia 1948. Na jego bazie powstała 21 Brygada Ochrony Pogranicza.
Struktura organizacyjna edytuj
W 1946[7]:
- Dowództwo sztab i pododdziały dowodzenia
- grupa manewrowa – rozformowana .03.1947[b]
- Szkoła Podoficerska – sformowana .03.1947[b]
- 44 komenda odcinka – Ustroń
- 45 komenda odcinka Cieszyn[c]
- 46 komenda odcinka – Racibórz
- 47 komenda odcinka – Głubczyce
- 48 komenda odcinka – Prudnik
We wrześniu 1946 stan etatowy oddziału przewidywał: 5 komend, 25 strażnic, 1900 wojskowych i 14 pracowników cywilnych[8]. Po reorganizacji w 1947 było to: 4 komendy odcinków, 25 strażnic 1774 wojskowych i 13 pracowników cywilnych[9]. Z dniem 15 lipca 1947, 224 strażnica WOP Głuchołazy została przejęta przez Wrocławski Oddział Wojsk Ochrony Pogranicza nr 11, zgodnie z rozkazem Departamentu WOP nr 033 z dnia 26 czerwca 1947[10].
Sztandar oddziału edytuj
Wręczenie sztandaru odbyło się 4 listopada 1946. W uroczystości udział wzięli m.in.: minister obrony narodowej, marszałek Polski Michał Rola-Żymierski, minister hutnictwa Hilary Minc, wojewoda śląski gen. bryg. Aleksander Zawadzki, dowódca Okręgu Wojskowego IV gen. Stanisław Popławski oraz szef Departamentu WOP gen. bryg. Gwidon Czerwiński[11].
Na lewej stronie płatu sztandaru, w dolnym prawym rogu, na tarczce znajduje się czterowierszowy napis: „C.Z.P. (HUTNICZEGO) 24.XI.1946”[11].
W drzewce sztandaru gwoździe pamiątkowe wbijali m.in.: gen. Marian Spychalski, minister Eugeniusz Szyr, Generalny Dziekan Wojska Polskiego ks. płk Stanisław Warchałowski, wicewojewoda śląski płk Jerzy Ziętek, płk Redlich, płk Kuczyński oraz przedstawiciele kopalń „Pokój”, „Kościuszko”, „Bankowa” i „Mała Panew”[11].
Pomimo reorganizacji i zmiany nazwy jednostki, na sztandarze nie dokonywano żadnych poprawek. Sztandar został przekazany do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie 1 lipca 1963[11].
Wydarzenia edytuj
- 1946 – 3 maja dowódca Oddziału ppłk Murawiecki odmówił władzom miasta udziału żołnierzy w spacyfikowaniu manifestacji z okazji rocznicy podpisania Konstytucji 3 maja[3].
- 1947 – przy sztabie Oddziału zorganizowano centralną bibliotekę[12].
- 1948 – uruchomiono 13 przejściowych punktów kontrolnych małego ruchu granicznego: Jasnowice, Leszna Górna, Puńców, Pogwizdów, Kaczyce Dolne, Kaczyce Górne, Wymysłów, Marklowice, Skrbeńsko, Gołkowice, Olza, Chałupki, Pilszcz[13][12].
Żołnierze oddziału edytuj
- Dowódcy oddziału:
- płk Aleksander Murawiecki (21.09.1946–15.04.1947)[13]
- ppłk Michał Hakman (16.04.1947–23.04.1948[14]).
- Podoficerowie i szeregowcy:
Uwagi edytuj
- ↑ Rozkaz Ministra Obrony Narodowej nr 070/org. z 03.03.1947 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 142).
- ↑ a b Rozkaz MON nr 077/Org. z dnia 03.03.1947 (Żurawlow 2011 ↓, s. 38).
- ↑ Komendę odcinka z Jastrzębia-Zdroju przeniesiono do Cieszyna (Żurawlow 2014 ↓, s. 36).
Przypisy edytuj
- ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
- ↑ Zestawienie numerów historycznych jednostek wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
- ↑ a b Żurawlow 2014 ↓, s. 36.
- ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 127.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 10.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 141.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 142.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 61.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 64.
- ↑ Ziemianek 2003 ↓, s. 41.
- ↑ a b c d Niedziela 1995 ↓, s. 14.
- ↑ a b Żurawlow 2011 ↓, s. 39.
- ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 8.
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 11.
Bibliografia edytuj
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Tadeusz Niedziela. Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945–1995. „Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP”, s. 14, 1995-06.
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Sławomir Żurawlow, Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014.
- Wiesław Ziemianek. Proces powstania, organizacji i rozwoju Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1945–1948 na przykładzie jednostki w Kłodzku. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 23/2003, 2003. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.