Adam Wrzosek
Adam Wrzosek (ur. 6 maja 1875 w Zagórzu, zm. 26 lutego 1965 w Poznaniu) – polski lekarz patolog, antropolog oraz historyk medycyny.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
6 maja 1875 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 lutego 1965 |
| profesor nauk medycznych | |
| Specjalność: patologia i historia medycyny | |
| Profesura |
1910 |
| Polska Akademia Umiejętności | |
| Status |
członek krajowy czynny |
| Uczelnia |
Uniwersytet Jagielloński |
| Dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie szlacheckiej, herbu Dołęga. Rodzicami byli Józef Wrzosek i Pelagia ze Skibińskich[1]. Szkołę średnią rozpoczął w Piotrkowie, a zakończył w Łodzi, gdzie w 1894 otrzymał świadectwo dojrzałości[1]. Studiował w Kijowie, Zurychu, Berlinie, Paryżu, Krakowie i Wiedniu. Od 1910 był profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykładał tam historię medycyny. W 1918 został profesorem na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. W 1920 zamieszkał w Poznaniu – został tu powołany na stanowisko organizatora i pierwszego dziekana nowo utworzonego Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego. Od 1930 był członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1935–1939 kierował też Zakładem Historii Medycyny na Uniwersytecie w Wilnie. Był założycielem Polskiego Towarzystwa Antropologicznego i Towarzystwa Historii Medycyny, a także redaktorem Przeglądu Antropologicznego oraz Archiwum Historii i Filozofii Medycyny. Był członkiem Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania. W czasie wojny mieszkał w Warszawie, przy ul. Madalińskiego 15. Tam zakładał i kierował w latach 1942–1944 jako dziekan Wydziałem Lekarskim Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich w Warszawie[2], którego był później prorektorem[1]. Wykładał tam propedeutykę lekarską, historię i filozofię medycyny i antropologię, a po powstaniu warszawskim – w Krakowie wykładał historię i filozofię medycyny[3].
W 1945 powrócił do Poznania, by odbudować zdewastowany przez okupanta niemieckiego Zakład Historii i Filozofii Medycyny i Zakład Antropologii. Wykładał tam historię i filozofię medycyny, logikę medycyny, etykę lekarską i antropologię. Od 1947 do 1957 był przeniesiony na emeryturę, a od 1957 do 1960 został reaktywowany na profesora Katedry Historii Medycyny na Akademii Medycznej w Poznaniu. Wykładał tam historię, medycynę i propedeutykę lekarską. Od 1945 przez trzy lata był sekretarzem Wydziału IV PAU, a w latach 1948–1950 dyrektorem tego wydziału[4]. Od 1960 był na emeryturze[3].
Zmarł 26 lutego 1965 w Poznaniu[5]. Pochowany został na Cmentarzu Junikowskim w Poznaniu (pole 1, kwatera 1, miejsce 26)[6]. Był żonaty z Marią Dąbrowską, z którą miał córkę Ludmiłę (zamężną – Krakowiecką).
Jego księgozbiór wszedł w skład zbiorów Muzeum Wydziału Lekarskiego UJ.
W 2022 ukazała się monografia Michała Musielaka Profesor Adam Wrzosek (1875–1965) – historyk i filozof medycyny. Zarys biografii intelektualnej, opublikowana przez Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu.
Dorobek naukowy
edytujDorobek uczonego stanowi około 460 pozycji (głównie z historii medycyny, propedeutyki lekarskiej, biologii, bakteriologii, antropologii, prehistorii, etnografii i kultury polskiej, w tym monografie wybitnych lekarzy – Jędrzeja Śniadeckiego, Ludwika Bierkowskiego, Józefa Majera, Karola Marcinkowskiego i Tytusa Chałubińskiego[1]).
Zajmował się także filozofią medycyny i należał do polskiej szkoły filozofii medycyny[7].
Założył dwa czasopisma: „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” oraz „Przegląd Antropologiczny”[1].
Odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[8].
Upamiętnienie
edytujJego imię nosi niewielka ulica na poznańskich Winiarach, przy której zlokalizowane jest Wielkopolskie Centrum Pediatrii, znajdująca się między szpitalami MSW a wojewódzkim (druga – niepołączona część – dawniej odchodziła od Alei Solidarności, obecnie nosi nazwę Dobrego Pasterza), a w przeszłości przesiadkowy przystanek MPK Poznań tamże (linia tramwajowa na Piątkowską, przemianowany na Osiedle Winiary).
Podczas pandemii COVID-19 jego imię nosiła także hala 7A szpitala tymczasowego na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich, będącego częścią Szpitala Klinicznego Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu[9].
Jego imię nosi także budynek Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego (Collegium Adama Wrzoska) przy ul. Rokietnickiej w Poznaniu[10].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e L. Krakowiecka, Adam Wrzosek (6 V 1875 – 26 II 1965), „Kronika Miasta Poznania: kwartalnik poświęcony problematyce współczesnego Poznania”, 1966.04/06 R.34 (Nr 2), s. 104.
- ↑ Bożena Bujałowska. Wspomnienie o doc. Ludmile z Wrzosków Krakowieckiej (1900–1971). „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”. 17/2, s. 311–320, 1972.
- ↑ a b Teresa Ostrowska, „Dzieje Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego i Akademii Medycznej (1919–1979)”, Jan Hasik, Jacek Juszczyk, Poznań 1979 : [recenzja], „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 30 (2), 1985, s. 401 [zarchiwizowane].
- ↑ Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN, Katedra Historii Medycyny UJ CM.
- ↑ Profesor Adam Jan Wrzosek (1875-1965) [online], Encyklopedia Medyków Powstania Warszawskiego [dostęp 2020-09-17].
- ↑ Adam Wrzosek – miejsce pochówku na Junikowie w Poznaniu [dostęp 2020-07-04].
- ↑ Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, pod redakcją Michała Musielaka i Jana Zamojskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 21.
- ↑ Szczepan Cofta, Daria Springer (red.): Nasz Tymczasowy. Poznań: Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2021, s. 51.
- ↑ Uchwała nr 44/2018 Senatu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu z dnia 28 marca 2018 w sprawie nadania budynkowi, w którym zlokalizowane jest Centrum Symulacji Medycznej nazwy „Collegium Adama Wrzoska”. bip.ump.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-05)]..
Bibliografia
edytuj- Wielkopolski Słownik Biograficzny, PWN, Warszawa – Poznań, 1981, s. 848.
- Zenon Maćkowiak, Michał Musielak, Adam Wrzosek: życie i działalność, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2000.
- Michał Musielak, Adam Wrzosek, [w:] Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, pod redakcją Michała Musielaka i Jana Zamojskiego, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2010.
- Michał Musielak, Profesor Adam Wrzosek (1875–1965) – historyk i filozof medycyny. Zarys biografii intelektualnej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Poznań 2022.