Andrzej Tadeusz Kijowski
Andrzej Tadeusz Kijowski (ur. 15 lipca 1954 w Krakowie) – polski krytyk teatralny, filmowy i literacki. Teatrolog i menedżer kultury. Pisarz, publicysta, redaktor i dziennikarz.
![]() Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski III klasycznej , Polonia Restituta w Pałacu Prezydenckim w Warszawie 24 kwietnia 2023 | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Narodowość |
polska |
Język |
polski |
Alma Mater | |
Dziedzina sztuki | |
Ważne dzieła | |
| |
Odznaczenia | |
![]() ![]() ![]() | |
Nagrody | |
Nagroda Specjalna Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „w uznaniu nieocenionych zasług dla polskiej kultury teatralnej” (2016) | |
Strona internetowa |

Scenarzysta, realizator, producent wykonawczy oraz prezenter telewizyjny. Felietonista radiowy, tekściarz i bloger.
Nauczyciel akademicki. Działacz społeczny, samorządowiec i funkcjonariusz publiczny. Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski (Polonia Restituta III klasy).
Wykształcenie
edytujAbsolwent Liceum Batorego (1973) i polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim (1976). Stopień naukowy doktora nauk humanistycznych uzyskał w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN w 1980.
Działalność społeczna
edytujW latach 1963–1973 harcerz, a następnie instruktor, przewodnik zuchów w Hufcu Warszawa Śródmieście ZHP.
W latach 1976–1989 uczestnik opozycji demokratycznej: współpracownik KOR-u, KSS „KOR” i NOW-ej oraz (pod pseudonimem Tadeusz Żeglikowski) paryskiego „Kontaktu”[1].
W latach 1980–1981 współzałożyciel i przewodniczący Komisji Wydziałowej NSZZ „Solidarność” na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Fili UW w Białymstoku.
W latach 1989–1990 współzałożyciel i członek Komisji Zakładowej odradzającej się „Solidarności” w warszawskiej PWST.
Podczas wyborów czerwcowych 1989 mąż zaufania Komitetu Obywatelskiego.
W latach 1990–1994 radny samorządu i wicemarszałek Sejmiku Warszawskiego.
W latach 1990–2005 wielokrotnie pełnił funkcję przewodniczącego w komisjach wyborczych na terenie Śródmieścia Warszawy podczas wyborów prezydenckich, parlamentarnych i samorządowych.
W roku 2010 został członkiem „Warszawskiego Społecznego Komitetu Poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich”[2].
Jest autorem tekstu pieśni Najważniejsza jest Polska i Zgoda na Polskę[3], wykonywanych przez Andrzeja Rosiewicza.
Praca zawodowa
edytujDebiutował jako recenzent teatralny 11.XI.1976 w tygodniku „Literatura”. Równolegle współpracował też z dwumiesięcznikiem "Teksty", gdzie w styczniu 1977 ukazał się pt. A kiedy strzelba wypali skrót jego pracy mgr., napisanej pod kierunkiem Stefana Treugutta rozprawy pt."Sposoby wywoływania napięć w teatrze dramatycznym". Następnie publikował w Tekstach recenzje prac teatrologicznych, a w miesięcznikach: „Dialog”, „Twórczość”, a także w tygodnikach „Film”, "Tygodnik Kulturalny" czy „Polityka” rozprawy nt. współczesnej dramaturgii, literatury oraz filmu polskiego.
- Od września 1980 do lutego 1982 roku adiunkt na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku.
- W latach 1981–1985 sekretarz redakcji rocznika „Studia estetyczne” od marca 1982 r. zatrudniony w Zakładzie Estetyki IFiS PAN.
- Od roku 1982 do 1990 wykładowca na wydziałach: aktorskim, reżyserskim oraz na Wydziale Wiedzy o Teatrze w PWST w Warszawie.
- W latach 1990–1992 kierownik działu kultury „Tygodnika Solidarność” i dziennika „Nowy Świat”. Recenzje teatralne publikował wówczas pod pseudonimem Kat.
- W latach 1992–1995 związany z Nową Telewizją Warszawa i Polonią 1. Zrealizował ponad 250 programów telewizyjnych[4].
- W latach 1992–2006 twórca Konkursu Teatrów Ogródkowych i Festiwalu Artystycznego „Ogrody Frascati”.
- W latach 1998–1999 dyrektor Warszawskiego Ośrodka Kultury.
- W latach 2000–2001 dyrektor Centrum Monitoringu Wolności Prasy przy Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich[5] oraz wykładowca w Wyższej Szkole Dziennikarstwa im. M. Wańkowicza.
- Od roku 2003 do 2007 dyrektor stołecznego Domu Kultury Śródmieście.
- W latach 2007–2009 oraz 2016-2017 zatrudniony w Akademii TV, współpracował też w roku 2010 z programem I TVP, Agencją Produkcji Audycji Informacyjnych (APAI) i portalem internetowym TVP Info Telewizji Polskiej[6].
- W roku 2017 stypendysta MKiDN[7].
- Od czerwca 2017 do lutego 2023 roku Rzecznik Wolności Słowa Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
- Od roku 2020 do 2023 współpracownik Teatru Telewizji i Ośrodka Dokumentacji i Zbiorów Programowych (ODiZP) TVP.
Przynależność organizacyjna
edytujJest członkiem: Klubu Ronina, Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich – (w kadencji 2017-2021 Rzecznik Dyscyplinarny Oddziału Warszawskiego SDP), Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Stowarzyszenia Wolnego Słowa.
Życie prywatne
edytujSyn pisarza Andrzeja Kijowskiego i dziennikarki Kazimiery Kijowskiej. Ma dwie córki. Mieszka w Wildze.
- Chwyt Teatralny. Zarys instrumentalnej teorii teatru. (Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982, ISBN 83-08-00954-9; ISBN 978-83-08-00954-3)
- Teoria Teatru. Rekonesans. (Ossolineum, Kraków 1985, ISBN 83-04-01935-3; ISBN 978-83-04-01935-5)
- Separacja. SMS-y poetyckie (nakładem autora, Warszawa 2005, ISBN 83-923292-5-2; ISBN 978-83-923292-5-1)
- Separacja i inne wiersze nowe. Blog poetycki Andrzeja Tadeusza Kijowskiego. Aktualizowany od 2005 roku.
- Opis obyczajów w 15-leciu międzysojuszniczym 1989–2004 (t. I–IV)[9], Wydawnictwo AnTraKt, Warszawa 2010:
- Odsłanianie dramatu (t. I) ISBN 978-83-923292-6-8.
- A Teraz Konkretnie (t. II) ISBN 978-83-923292-7-5.
- Teatr to miejsce spotkania (t. III-IV):
- Paradoks o Ogródkach (t. III) ISBN 978-83-923292-8-2.
- Thea to znaczy widzenie (t. IV) ISBN 978-83-923292-9-9.
- Organizacja życia kulturalnego w społeczeństwie obywatelskim na tle gospodarki rynkowej. Czasy kultury 1789–1989[10] (Neriton, Warszawa 2015, ISBN 978-83-7543-394-4). Tytuł dotowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego[11].
Prace edytorskie
edytujAndrzej Kijowski, Dzieje literatury pozbawionej sankcji, t.I-II, antologia: wstęp, wybór, opracowanie i posłowie A.T.Kijowski; omówienie Marta Kwaśnicka, Instytut Literatury, Kraków 2020:
- vol.1 ISBN 978-83-6635-932-1.
- vol.2 ISBN 978-83-6635-928-4.
Nagrody i odznaczenia
edytuj- W roku 2004 laureat wyróżnienia honorowego „Złoty liść” na I Festiwalu Piosenki Retro 2004[12].
- W roku 2008 Laureat nagrody Agencji Produkcji Audycji Telewizyjnych (APAT) TVP za scenariusz programu literackiego.
- W roku 2016 otrzymał Nagrodę Specjalną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w uznaniu „nieocenionych zasług dla polskiej kultury teatralnej”.
- W roku 2017 „za Zasługi dla Niepodległości 1956-1989” uzyskał status działacza opozycji antykomunistycznej.
- 7 grudnia 2022 „za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju aktywności zawodowej i społecznej” został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Polonia Restituta[13].
- 13 grudnia 2022 "za zasługi dla Niepodległości" odznaczony Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości[14].
Przypisy
edytuj- ↑ Hasło: „Andrzej Tadeusz Kijowski” w Słowniku Kultury Niezależnej.
- ↑ Warszawski Społeczny Komitet Poparcia Jarosława Kaczyńskiego.
- ↑ Pierwsza publikacja tekstu i prawykonań muzycznych ukazała się w roku 2010 na internetowym blogu autora Separacja i inne wiersze Pierwodruk w Antologia smoleńska. 96 wierszy Łódź–Warszawa 2015 ISBN 978-83-941418-0-6.
- ↑ Z ziemi włoskiej do Polski.
- ↑ Historia Centrum Monitoringu Wolności Prasy. freepress.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-15)].
- ↑ Głusi już słyszą – ślepi zobaczą!
- ↑ MKiDN, Lista stypendystów MKiDN na rok 2017 II tura [online] [dostęp 2020-01-28] .
- ↑ Biblioteka ATeKa- A.T.Kijowski książki i filmy w wersji cyfrowej [online], dorobek.kijowski.pl [dostęp 2023-04-10] .
- ↑ Opis obyczajów w 15-leciu międzysojuszniczym 1989-2004.
- ↑ Organizacja życia kulturalnego w społeczeństwie obywatelskim na tle gospodarki rynkowej. Czasy kultury 1789–1989.
- ↑ Recenzja prof. dr hab. Doroty Heck.
- ↑ Za działalność organizatorską – wskrzeszenie idei teatrów ogródkowych (zorganizowanie Festiwalu Teatrów Ogródkowych) i przywrócenie do życia w stylu retro Doliny Szwajcarskiej w Warszawie „Głos Festiwalu” nr 3/2004. Kraków, 13 listopada 2004, s. 2.
- ↑ M.P. z 2023 r. poz. 287.
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 13 grudnia 2022, Nr rej. 92/2022/MS.
Postanowienie Prezydenta RP z dnia 13 grudnia 2022 o nadaniu Medala Stulecia Odzyskanej Niepodległości
Bibliografia
edytuj- Kto jest kim w Polsce, Wydawnictwo Polskiej Agencji Informacyjnej, Warszawa 2001, wydanie 4, ISBN 83-223-2691-2.
- Who is Who w Polsce (1 wydanie: ISBN 978-3-7290-0034-6; 12 wydanie: ISBN 978-3-7290-0122-0; Verlag für Personenenzyklopädien AG) – Hübners Who is Who 2002-2013
- Ludzie Nowej, Niezależna Oficyna Wydawnicza 2007, ISBN 978-83-60660-26-3.
- Dr Andrzej Tadeusz Kijowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-05-01] .
- ORCID 0000-0003-1316-0081.
- Encyklopedia Solidarności, 24.07.2024, Instytut Pamięci Narodowej, ISBN 978-83-7233-021-5: Andrzej Tadeusz Kijowski - biogram.
Linki zewnętrzne
edytuj- Andrzej Kijowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .
- Paradoks o ogródkach – szkic Romana Pawłowskiego – Gazeta Wyborcza 27.VIII.2001
- You Tube. Przemówienie wygłoszone 28 sierpnia 2006 na Finale XV Konkursu Teatrów Ogródkowych
- Felieton Pawła Sztarbowskiego; e-teatr.pl 20 czerwca 2009
- Jakich rzeczy pisać nie wolno – recenzja Krzysztofa Masłonia z Opisu obyczajów w 15-leciu międzysojuszniczym „Rzeczpospolita” 18–19 grudnia 2010
- „KOKPiT” – Blog publicystyczny A.T. Kijowskiego w serwisie Salon24.pl
- Separacja i inne wiersze – Blog poetycki A.T. Kijowskiego