Bitwa pod Nowymi Krukami

Walki w ramach bitwy nad Berezyną w dn. 17 czerwca 1920 r.

Bitwa pod Nowymi Krukami – część wielkiej bitwy nad Berezyną. Walki pododdziałów polskiego 11 pułku ułanów i dywizjonu 18 pułku ułanów z batalionem sowieckiego 169 pułku strzelców w czasie majowej ofensywy wojsk Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Bitwa pod Nowymi Krukami
Wojna polsko-bolszewicka
Czas

7 czerwca 1920

Miejsce

pod Nowymi Krukami[a][2]

Terytorium

Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich

Przyczyna

ofensywa Frontu Zachodniego
kontrofensywa wojsk polskich

Strony konfliktu
 Polska  Rosyjska FSRR
Siły
11 pułk ułanów
I/ 18 pułku ułanów
169 pułk piechoty
brak współrzędnych

Sytuacja ogólna

edytuj

14 maja 1920 wojska Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego przeszły do ofensywy[3].

15 Armia Korka i Grupa Północna Siergiejewa uderzyły na pozycje oddziałów 8 Dywizji Piechoty i 1 Dywizji Litewsko-Białoruskiej w ogólnym kierunku na Głębokie. 16 Armia Sołłohuba wykonała uderzenie pomocnicze w kierunku Mińska[4]. W rejonie Lepla i Uszacza oddziały 1 Dywizji L-B i 13 pułku piechoty z 8 Dywizji Piechoty nie wytrzymały uderzenia 4., 11., 56. i 5. Dywizji Strzelców i rozpoczęły odwrót[5]. Następnego dnia bez powodzenia kontratakowała odwodowa 3 Dywizja Piechoty Legionów. Stanowisk wzdłuż linii jezior DzwonyPysznoOsieczyszcze nie udało się utrzymać[6]. Na styku 8 DP i 1 DLB wytworzyła się luka otwierająca przeciwnikowi kierunek na Mołodeczno[7].

Wobec tego zagrożenia 1 Armia otrzymała z Odwodu Naczelnego Wodza, zgrupowaną w rejonie Mołodeczna, 17 Wielkopolską Dywizje Piechoty[8]. W dniach od 16 do 18 maja oddziały polskie broniły się nad górną Berezyną i odpierały bolszewickie ataki. Jednak 5 Dywizji Strzelców udało się sforsować rzekę pod Mościszczem, odrzucić broniącą się tam II Brygadę Litewsko-Białoruską i opanować Lipsk. W tym czasie 15 Armia Korka wykonywała główne uderzenie wzdłuż linii kolejowej na Mołodeczno. Jej zasadnicze zgrupowanie osłaniała od południa 53 Dywizja Strzelców, a od północy Grupa Północna[9].

21 maja 1 Armia została wzmocniona ściągniętą z rejonu Wilna 10 Dywizją Piechoty. Dywizja ta obsadziła linie obronną między Szarkowszczyzną a Kozianami. Umożliwiło to wycofującym się 8 DP i 1 DLB oderwanie się od przeciwnika i zreorganizowanie oddziałów[9]. 23 maja rozpoczął się ogólny odwrót wojsk polskich na linię DryssaPrzedbrodzieDuniłowiczeBudsław – rzeka Serwecz – Milcza – rzeka Omniszewka[10]. Tutaj jednak także nie zdołano zorganizować trwałej obrony[11].

Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego postanowiło zażegnać niebezpieczeństwo nad Berezyną w sposób zaczepny. Bezpośrednie dowodzenie przejął Naczelny Wódz[4]. W rejonie Święcian koncentrowała się nowo sformowana Armia Rezerwowa gen. Kazimierza Sosnkowskiego[b].

Bój o Karandasze

edytuj

1 Brygada Jazdy w składzie 7., 11 pułk ułanów, dywizjon 18 pułku ułanów i 1 dywizjon artylerii konnej otrzymała zadanie zamknięcia przesmyku między Dźwiną a jeziorem Jelnia pod Dryhuczami. Rozpoznanie ustaliło, że przeciwnik koncentruje pododdziały 164 Brygady Strzelców w rejonie KarandaszeKruki StareKowalewszczyzna i przygotowuje się do uderzenia na Miory. Dowódca 1 Brygady Jazdy płk Belina-Prażmowski, postanowił uprzedzić natarcie nieprzyjaciela, zorganizować wypad i rozbić zgrupowanie uderzeniowe 164 Brygady Strzelców[12]. 28 maja grupa wypadowa w składzie 7 pułk ułanów z 1 baterią 1 dak oraz III/29 pułku piechoty wyruszyła do działania. Batalion wyruszył z Bosin dwiema kolumnami: dwie kompanie skierowały się na Karandasze, a jedna kompania na Kruki Stare[13]. Stacjonujący w Swierdłach 7 pułk ułanów pomaszerował na Królewszczyznę – Karandasze[12]. Brak współdziałania pomiędzy piechotą i kawalerią spowodował, że mimo początkowo wygranych walk nie doprowadzono do rozbicia koncentrujących się oddziałów sowieckich, a jedynie odrzucono przeciwnika w kierunku Dryhucz[12].

Osobny artykuł: Bitwa pod Karandaszami.

Działania pod Nowymi Krukami

edytuj

7 czerwca 1 Brygada Jazdy płk. Beliny-Prażmowskiego wznowiła działania zaczepne. 7 pułk ułanów opanował Karandasze i Stare Kruki. Natomiast 11 pułk ułanów wyparł pododdziały sowieckiego 169 pułku strzelców z Kowalewszczyzny i ruszył na Nowe Kruki. Tu napotkał kolejny batalion 169 pułku strzelców spieszący z pomocą załodze Kowalewszczyzny[14]. Dowódca pułku zorganizował szarżę siłami 1 i 4 szwadronu. Działania ułanów wspierały baterie 1 dywizjonu artylerii konnej[15][16].

W tym samym czasie głębokiego obejścia dokonał dywizjon 18 pułku ułanów. Skrajem bagien dotarł on do wioski, spieszył się i zaatakował zgrupowane tutaj pododdziały[17]. Zaatakowany z dwóch stron batalion sowiecki został rozbity[15][18].

Następnego dnia 11 pułk ułanów uderzył na Jurkowszczyznę, a 9 czerwca 1 Brygada Jazdy obsadziła przesmyk pod Dryhuczami, wypełniając tym samym zadanie postawione przed nią w ramach polskiej kontrofensywy na Białorusi[15].

  1. Miejscowość na Białorusi między Dźwiną, a jeziorem Jelnia, na zachód od miasta Dzisna[1]
  2. Armię Rezerwową tworzyły:1 BJ i 8 DP ze składu 1 A, 10 DP ściągnięta z obszaru Wilna, IX BP z odwodów frontu na Ukrainie, 11 DP i VII BPRez. przegrupowana z głębi kraju[9].

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj