Georgius Agricola

niemiecki górnik, mineralog i metalurg

Georgius Agricola (ur. 24 marca 1494 w Glauchau, zm. 21 listopada 1555 w Chemnitz[1]) – niemiecki humanista i uczony: górnik, metalurg i mineralog, z zawodu lekarz, syn sukiennika z Glauchau. Prawdziwe nazwisko Georg Pawer[2] (ojciec używał formy Bauer). Znany jako Ojciec geologii.

Georgius Agricola
Georg Pawer
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 marca 1494
Glauchau

Data i miejsce śmierci

21 listopada 1555
Chemnitz

Przyczyna śmierci

udar mózgu

Miejsce spoczynku

Zeitz

Zawód, zajęcie

lekarz, humanista i uczony

Tytuł naukowy

doktor nauk medycznych

Alma Mater

uniwersytet w Lipsku

Życiorys edytuj

Po ukończeniu szkół w Glauchau i Chemnitz udał się na studia do Lipska. Ukończył je w 1515, uzyskując stopień naukowy magistra siedmiu sztuk wyzwolonych (gramatyki, logiki, retoryki, matematyki, fizyki, astronomii i muzyki). Prawdopodobnie właśnie w Lipsku, za namową swego profesora Petriego Mosellaniego, przyjął łacińskie nazwisko Agricola, którym posługiwał się już do końca życia i którym sygnował wszystkie swe dzieła.

Po krótkim okresie pracy w charakterze nauczyciela w Zwickau w 1523 wyjechał po dalsze nauki do Włoch, gdzie studiował medycynę na uniwersytetach w Padwie i Bolonii. W trakcie studiów nawiązał kontakty z tak wybitnymi postaciami tamtych czasów, jak Erazm z Rotterdamu czy Marcin Luter. Zapoznał się też z poglądami angielskiego utopisty Tomasza Morusa. Tytuł doktora nauk medycznych zdobył w Rzymie w 1526.

Po ukończeniu studiów w 1526 wrócił do Zwickau, jednak już w następnym roku za namową swego przyjaciela Georga Sturza, który był lekarzem i aptekarzem w Jáchymovie, wraz z żoną przyjechał do tego górniczego miasteczka u podnóża czeskich Rudaw.

W następnym roku 1527 objął po G. Sturzu funkcje lekarza i aptekarza w Jáchymovie. Żyjąc w mieście będącym ośrodkiem górnictwa i hutnictwa, interesował się pracą jego mieszkańców – początkowo studiował zastosowanie metali w medycynie, a następnie sam został autorem ksiąg poświęconych mineralogii, geologii, górnictwu i hutnictwu.

W 1533 r. przeniósł się do Chemnitz, gdzie przez pewien czas był burmistrzem, został jednak zmuszony do ustąpienia, gdyż był katolikiem, a Chemnitz było ośrodkiem protestantyzmu. Od tej pory poświęcił się pracy naukowej: zajmował się m.in. bezpieczeństwem pracy górników i ich zapadalnością na choroby zawodowe. Przygotowywał również swe dzieła do wydania. Zmarł w 1555 r. z powodu ataku apopleksji, został pochowany w Zeitz, siedem mil od Chemnitz.

Czasy, w których żył Agricola określa się mianem złotego wieku kunsztów. Geolodzy, górnicy i hutnicy tego wieku musieli być wszechstronni i posiadać gruntowną, rozległą wiedzę, oraz wielką siłę umysłu i charakteru, aby sprostać wyzwaniom, jakie stawiał ówczesny rozwój przemysłu. Dla tamtych technologii nieprzekraczalną granicę eksploatacji stanowiło 200-300 m w głąb ziemi.

Dzieła edytuj

  • Bermannus, sive de re metallica dialogus (1530)
  • De Mensuis et Ponderibus (1522) – dot. greckich oraz rzymskiech miar i wag
  • Dominatores Saxonici a prima origine ad hanc aetatem
  • De ortu et causis subterraneorum (Freiberg, 1544) – podwaliny geologii fizycznej
  • De natura eorum quae effluunt e terra (1545)
  • De veteribus et novis metallis (1546)
  • De Natura Fossilium (O własnościach kopalin, 1546)
  • De animantibus subterraneis (1548)
  • De Re Metallica (O górnictwie i hutnictwie, 1556)

Upamiętnienie edytuj

W katedrze w Zeitz umieszczono tablicę pamiątkową G. Agricoli[3].

Na jego cześć nazwano ramienionoga dewońskiego Atryparia agricolae[4].

Przypisy edytuj

  1. Agricola Georgius, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2023-04-11].
  2. Agricola Forschungszentrum Chemnitz: Wer ist Georgius Agricula? https://archive.ph/20160221201422/http://www.georgius-agricola.de/leben.html
  3. Gisela-Ruth Engewald, Zum 450. Todestag von GEORGIUS AGRICOLA.
  4. A. Baliński, G. Racki, A.T. Halamski, Brachiopods and stratigraphy of the Upper Devonian (Frasnian) succession of the Radlin Syncline (Holy Cross Mountains, Poland)., „Acta Geologica Polonica”, 66 (2), 2016, s. 107–156.

Linki zewnętrzne edytuj