Języki Indii

Zgodnie z danymi SIL (Ethnologue) na terenie Indii funkcjonuje 415 języków. Różne instytucje stosują odmienne zasady ich klasyfikacji.

Główne rodziny językowe w Indiach

Podział języków indoaryjskich

Główne języki drawidyjskie

Języki munda

Tabela klasyfikacji języków indoaryjskich w Indiach

Badania statystyczne przeprowadzone w ramach ostatniego spisu powszechnego (Census of India 2001) stosowały dość płynne kryterium tzw. mother tongue (dialektu/języka używanego w dzieciństwie), oraz maksymalnie dwóch innych języków (languages), znanych respondentowi. (Około 20% Hindusów posługuje się co najmniej dwoma językami.) Wychodząc od 6661 nazw języków/dialektów (mother tongues) podanych przez respondentów, po ich analizie i tzw. racjonalizacji (niektóre języki/dialekty mogą mieć po kilka określeń) zredukowano liczbę mother tongues do 1635, pogrupowanych w 122 languages.

Niektóre z mother tongues to bardzo drobne języki plemienne, np. rodzina tybeto-birmańska na terenie Indii liczy ponad 200 języków typu mother tongues, których użytkownicy razem wzięci nie przekraczają 1% ludności Indii. Z drugiej strony inne mother tongues mogą liczyć dziesiątki milionów użytkowników, a mimo to nie uzyskać statusu języka (language). Tak stało się np. w przypadku języka bhodźpuri, który został włączony do języka hindi, chociaż wielu użytkowników tego języka twierdziło, że nie zna hindi.

Języki używane w Indiach można podzielić na sześć głównych rodzin:

1. Rodzina indoeuropejska (574 mother tongues, 73% mieszkańców Indii)

Jest to największa z rodzin językowych, dzieląca się na dwie podgrupy – języki indoaryjskie i języki dardyjskie. W pierwszej z tych grup odnajdujemy m.in. języki staroindoaryjskie (język wedyjski oraz sanskryt), języki średnioindoaryjskie (wśród nich różnorodne prakryty) oraz ogromną grupę języków nowoindoaryjskich (do nich należy m.in. hindi, urdu, bengalski, pendżabski etc.).

2. Rodzina drawidyjska (153 mother tongues, 24% mieszkańców)

W tej rodzinie wyróżnia się grupę południową (tamilski, kannada, malajalam, toda), południowo-zachodnią (tulu), południowo-wschodnią (telugu), centralną (kolami), gondwańską (gondi), północno-wschodnią (kurukh, oraon) oraz grupę północno-zachodnią (brahui).

3. Rodzina austroazjatycka (65 mother tongues, ok. 6 mln)

Wyróżnia się w jej obrębie grupę języków mundajskich (munda) oraz mon-khmer. Część języków z tej rodziny nie posiada własnego pisma.

4. Rodzina tybeto-birmańska (226 mother tongues, 0,73%)

W Indiach dzieli się na trzy gałęzie: tybetańsko-himalajską (m.in. balti, ladakhi, newari, język tybetański), północno-asamską oraz asamsko-birmańską (m.in. bodo, garo, manipuri, mizo). Językami tymi posługują się przede wszystkim mieszkańcy Indii północno-zachodnich oraz północno-wschodnich, Sikkimu, Bhutanu, i Nepalu.

5. Rodziny wielkoandamańska i ongijska – autochtoniczne języki mieszkańców Andamanów – zob. języki andamańskie.

Wyróżnia się także język nihali (używany przez nieliczne grupy w centralnych Indiach), który nie należy do żadnej z wymienionych wyżej rodzin. Jest klasyfikowany jako język izolowany.

Języki indyjskie mające ponad milion użytkowników

Tabela uszeregowana według liczby użytkowników

Ranking	Język	Spis powszechny 2001 [1] (ludność ogółem 1004,59 miliona)		Spis powszechny 2001[2] [3] (ludność ogółem 838,14 miliona)
		Liczba użytkowników	Procentowo	Liczba użytkowników	Procentowo	Liczba użytkowników
1	hindi	422 048 642	41,03%	337 272 114	40,0%	336 M
2	bengalski	83 369 769	8,11%	69 595 738	8,30%	207 M
3	telugu	74 002 856	7,37%	66 017 615	7,87%	69,7 M
4	marathi	71 936 894	6,99%	62 481 681	7,45%	68,0 M
5	tamilski	60 793 814	5,91%	53 006 368	6,32%	66,0 M
6	urdu	51 536 111	5,01%	43 406 932	5,18%	60,3 M
7	gudżarati	46 091 617	4,48%	40 673 814	4,85%	46,1 M
8	kannada	37 924 011	3,69%	32 753 676	3,91%	40,3 M
9	malajalam	33 066 392	3,21%	30 377 176	3,62%	35,7 M
10	orija	33 017 446	3,21%	28 061 313	3,35%	32,3 M
11	pendżabski	29 102 477	2,83%	23 378 744	2,79%	57,1 M
12	assamski	13 168 484	1,28%	13 079 696	1,56%	15,4 M
14	maithili	12 179 122	1,18%
15	bhili	9 582 957	0,95%	5 572 308	0,665%
16	santali	6 469 600	0,64%	5 216 325	0,622%
17	kaszmirski	5 527 698
18	gondi	2 713 790	0,27%	2 124 852	0,253%
19	sindhi	2 535 485	0,25%	2 122 848	0,248%
20	konkani	2 489 015	0,24%	1 760 607	0,210%
21	dogri	2 282 589	0,22%
22	khandesi	2 075 258	0,21%
23	kurukh	1 751 489	0,17%	1 426 618	0,170%
24	tulu	1 722 768	0,17%	1 552 259	0,185%
25	meitei	1 466 705*	0,14%	1 270 216	0,151%
26	bodo	1 350 478	0,13%	1 221 881	0,146%
27	khasi	1 128 575	0,112%
28	mundari	1 061 352	0,105%
29	ho	1 042 724	0,103%

Języki w mediach masowych

Na terenie Indii ukazują się gazety w 87 językach. Programy radiowe nadawane są w 24 językach bhasza i 146 „dialektach” boli (dialektami nazywane są w Indiach również języki głównie mówione, bez tradycji piśmienniczych). Filmy produkuje się w 15 językach.

Zobacz też

• języki urzędowe Indii

Linki zewnętrzne

• Sytuacja językowa w Indiach. education.nic.in. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-26)].
• Lista języków indyjskich według SIL
• Języki używane w Indiach według wyników Spisu Powszechnego 2001. censusindia.gov.in. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-23)].