Wikipedia

Jerzy Grobicki

oficer dyplomowany Wojska Polskiego

Jerzy Grobicki (ur. 4 stycznia 1891 w Warszawie[1] zm. 22 września 1972 w Toronto) – oficer kawalerii armii Austro-Węgier, pułkownik Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych, mianowany generałem brygady przez władze RP na uchodźstwie, uczestnik walk o niepodległość Polski w I i II wojnie światowej oraz wojnie polsko-bolszewickiej, „zagończyk”.

Jerzy Grobicki
Ilustracja
pułkownik dyplomowany kawalerii pułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia

4 stycznia 1891
Warszawa, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

22 września 1972
Toronto, Ontario, Kanada

Przebieg służby
Lata służby

od 1906

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Order Trzech Gwiazd III klasy (Łotwa)
Multimedia w Wikimedia Commons
Jerzy Grobicki w stopniu majora (1927)

Życiorys edytuj

Syn Aleksandra Grobickiego i Jadwigi z Grobickich, rodziny ziemiańskiej. Początkowo uczęszczał do gimnazjum w Kielcach, skąd został wydalony za udział w antyrosyjskiej demonstracji uczniów, następnie do Gimnazjum Emiliana Konopczyńskiego w Warszawi, skąd został relegowany w 1904 za udział w demonstracji po wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej. Kontynuował naukę w Akademii Rycerskiej (Ritter-Akademie) w Legnicy, skąd zbiegł i wstąpił do Legii Cudzoziemskiej. Służył w Algierze do 1907, kiedy zdezerterował z Legii i powrócił do Polski, gdzie ukończył I szkołę realną w Krakowie. Podczas pobytu w szkole, walczył przeciwko Turkom w 1908 roku jako serbski partyzant w Macedonii.

Wstąpił na własny koszt do Szkoły Oficerów Kawalerii w Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt. Po jej ukończeniu został oficerem zawodowym kawalerii 13 pułku ułanów armii austriackiej, cały czas jako poddany rosyjski. Dowodził dywizjonem kawalerii w stopniu rotmistrza i był szefem sztabu c. i k. 6 Brygady Górskiej.

W Wojsku Polskim zajmował kolejno stanowiska:

24 lipca 1920 roku został szefem sztabu IV Brygady Jazdy. Od 15 sierpnia 1920 roku dowodził 1 pułkiem szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. 18 sierpnia 1920 roku odznaczony przez gen. Władysława Sikorskiego Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari za szarżę pułku pod Arcelinem[2]. 8 maja 1921 roku ustąpił z funkcji dowódcy pułku i w tym samym roku został attaché wojskowym w Budapeszcie. 3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 74. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 roku – kawalerii)[3]. W czerwcu 1924 roku został zastępcą dowódcy 16 pułku Ułanów Wielkopolskich w Bydgoszczy. Od września 1924 roku do 15 października 1925 roku był słuchaczem Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego został przydzielony do Generalnego Inspektoratu Kawalerii w Warszawie. 1 grudnia 1924 roku awansował na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 14. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[4]. Od grudnia 1926 roku dowodził 22 pułkiem ułanów w Brodach. 1 lipca 1928 został wybrany członkiem sądu koleżeńskiego założonego wówczas Związku Sybiraków[5]. 24 grudnia 1929 roku został mianowany pułkownikiem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1930 roku i 3. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[6]. Do stycznia 1930 roku pełnił obowiązki dowódcy 6 Samodzielnej Brygady Kawalerii w Stanisławowie, a następnie kierownika katedry taktyki kawalerii w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Z dniem 16 listopada 1931 roku został przeniesiony do dyspozycji szefa Biura Personalnego MSWojsk., a następnie, z dniem 1 lutego 1932 roku do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie, po czym z dniem 31 marca 1932 roku przeniesiony w stan spoczynku[7]. Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski podają, że Jerzy Grobicki w okresie od listopada 1931 do maja 1939 pełnił służbę jako attaché wojskowy w Teheranie, Stambule, Bejrucie, Atenach i Madrycie, co stoi w sprzeczności z ustaleniami Piotra Staweckiego, który nie wymienia płk. Grobickiego wśród oficerów pełniących w latach 1932–1939 funkcję attaché wojskowego[a]. Konrad Bugajak w przypisie redakcyjnym na s. 548 wspomnień Mariana Romeyki wyjaśnia, że usunięcie płk. Grobickiego z WSWoj. i przeniesienie do rezerwy (sic!) pozostaje w bezpośrednim związku z podjęciem przez niego służby w Oddziale II SG oraz zaangażowaniem w ruchu prometejskim na polecenie Piłsudskiego.

W maju 1939 roku został przyjęty do wojska, jako oficer kontraktowy. Powierzono mu organizację i dowództwo Sieradzkiej Brygady Obrony Narodowej w Łodzi. W kampanii wrześniowej dowodził Oddziałem Wydzielonym Nr 2 10 Dywizji Piechoty w składzie Armii „Łódź”. 4 września został dowódcą Kresowej Brygady Kawalerii. Po agresji ZSRR na Polskę 27 września 1939 wzięty do niewoli przez Armię Czerwoną. Od 1940 był osadzony w obozie jenieckim NKWD w Griazowcu[9][10]. W niewoli sowieckiej przebywał do 25 sierpnia 1941.

Uwolniony po układzie Sikorski-Majski, we wrześniu 1941 roku przyjęty do Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR i wyznaczony na stanowisko zastępcy dowódcy 5 Dywizji Piechoty w miejscowości Tatiszczewo.

  • oficer Dowództwa Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie I–IV.1942
  • komendant Centrum Wyszkolenia Broni i Służb w Egipcie (od V.1942 w Palestynie) IV – IX.1942
  • dowódca 6 Lwowskiej Brygady Strzelców IX.1942 – III 1943
  • oficer Dowództwa Armii Polskiej na Wschodzie III – XII 1943
  • oficer łącznikowy dowódcy 2 Korpusu Polskiego przy Korpusie Francuskim XII 1943 – VII 1944
  • oficer Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Wielkiej Brytanii VII.1944 – III.1945

W marcu 1945 roku został przydzielony do Dowództwa Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie. Później był attaché wojskowym przy rządzie Czang Kaj-szeka. Do 1947 roku był komendantem obozu Quassasin w Egipcie. Następnie na emigracji w Kanadzie.

Prezydent RP August Zaleski mianował go generałem brygady ze starszeństwem z dniem 19 marca 1963 roku[11][12].

Jerzy Grobicki był żonaty z Anną Harajewicz, z którą miał syna Aleksandra[13] (1914-1995), dziennikarza, żołnierza Polskich Sił Zbrojnych, autora książek, publikowanych pod własnym nazwiskiem, lub pseudonimem literackim Jacek Brzezina.

Opinia edytuj

  • Marian Romeyko: Kawalerzysta, zasłużony, bojowy dowódca pułku, naukowiec i historyk, typ kawaleryjskiego „zagończyka” z dużym temperamentem, należał do znanych postaci w wojsku. Karierę zaczął jeszcze podczas wojny bałkańskiej, w charakterze komitadży. W czasie wielkiej wojny służył w kawalerii austriackiej, był podczas wojny domowej nad Donem, gdzie Kozacy nadali mu tytuł „honorowego atamana”. W WP należał do antyreżimowców, z czym się zbytnio nie krył; pozostał jednak lojalnym oficerem. Mówiono, że przyczyną przejścia tego wybitnego oficera na emeryturę stał się fakt następujący: w WSWoj. w Warszawie bawiła delegacja estońskiej Wyższej Szkoły Wojennej; należało ją rewizytować. Gen. Kutrzeba wyznaczył w skład delegacji płk. Grobickiego, nakazując mu uprzednio porozumieć się z Oddziałem II Sztabu Głównego w celu otrzymania szczegółowych instrukcji. Tam poinformowano go, że ma zabrać ze sobą prezent, i sugerowano popiersie Piłsudskiego. Grobicki natomiast kupił miniaturę pomnika „dowborczyka” i wręczył ją w Tallinnie[14].

Ordery i odznaczenia edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ W kwestionariuszu kawalera Orderu Wojennego Virtuti Militari, który Jerzy Grobicki wypełnił 2 października 1933 przebywając w Teheranie, napisał: Zawód obecny (środki utrzymania) – „kupiec i dziennikarz”[8].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Akta Jerzego Grobickiego w CAW, osobiście wypełniony kwestionariusz personalny 1934
  2. ↑ Daniel Koreś, Bitwy Kawalerii Arcelin 17 sierpnia 1920, Warszawa 2020, s. 42–43.
  3. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 157.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 732.
  5. ↑ Ze zjazdu sybiraków. „Kurier Warszawski”. Nr 181, s. 4, 2 lipca 1928. 
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 24 grudnia 1929 roku, s. 438.
  7. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 6 z 23.03.1932 r., s. 257, 259.
  8. ↑ Kolekcja GiO ↓, s. 1.
  9. ↑ Jerzy Turski: Lista jeńców z obozu w Griazowcu. W: Zdzisław Peszkowski: Wspomnienia jeńca z Kozielska. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989, s. 69. ISBN 83-85015-66-3.
  10. ↑ Lista jeńców Kampanii Wrześniowej 1939, umieszczonych w obozie w Griazowcu. raportnowaka.pl. s. 10. [dostęp 2015-11-20].
  11. ↑ Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 98 według autorów, Jerzy Grobicki został mianowany przez Augusta Zaleskiego generałem brygady ze starszeństwem z 19 marca 1965 roku.
  12. ↑ Dembiński 1969 ↓, s. 1 wg autora mianowanie Jerzego Grobickiego na generała brygady zostało ogłoszone w Dzienniku Personalnym nr 10 z 1963 roku. W tym samym dzienniku ogłoszono mianowanie na stopień generała brygady: Stanisława Lubodzieckiego (wg Kryska-Karskiego i Żurakowskiego awans z 19 marca 1945 roku), Edwarda Perkowicza (wg Kryska-Karskiego i Żurakowskiego awans z 19 marca 1963 roku), Romana Szymańskiego (wg Kryska-Karskiego i Żurakowskiego awans z 19 marca 1963 roku).
  13. ↑ Kowalski 2001 ↓, s. 194.
  14. ↑ Romeyko 1983 ↓, s. 548.
  15. ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 369.
  16. ↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 3126 z 30 czerwca 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 28, poz. 1113
  17. ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 229.
  18. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 634 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.

Bibliografia edytuj

  • Grobicki Jerzy. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości sygn. I.480.180 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-05].
  • Marian Koral: Biogram płk. dypl. Jerzego Grobickiego zmarłego 22 września 1972 r. w Toronto, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (63) z 1972 r., s. 358.
  • Kazimierz Pindel: Obrona narodowa 1937–1939, Warszawa 1979, ISBN 83-11-06301-X.
  • Marian Romeyko: Przed i po maju. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06884-4.
  • Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991, s. 384. ISBN 83-11-07836-X.
  • Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski: Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991.
  • Cezary Leżeński, Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku, Zakład naukowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1991, ISBN 83-04-03364-X, s. 67.
  • Zdzisław Kowalski: Szablą i piórem. Wojna polsko-bolszewicka 1919–1920 na łamach polskich periodyków wojskowych. Warszawa: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001. ISBN 83-7174-856-6.
  • Piotr Stawecki: Attaché wojskowi Drugiej Rzeczypospolitej, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” Nr 2 (202) z 2004 r., s. 107–138.
  • Narcyz Klatka: Wieluński Wrzesień 1939, Wydawnictwo Komandor, Wieluń-Gdynia 2006, ISBN 83-912842-0-4.
  • Magdalena Bylczyńska: Pamiętnik Galicjanki. 1914–1917, Branice 2012, s. 102–104.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jerzy_Grobicki&oldid=73407849”