Organizacja baterii artylerii przeciwlotniczej motorowej typu A
Organizacja baterii artylerii przeciwlotniczej motorowej typu A – etat wojenny pododdziału artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego II RP.
25 listopada 1935 roku Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu podjął uchwałę w sprawie wyposażenia, w latach 1935–1939, wszystkich czynnych dywizji piechoty w czterodziałowe baterie artylerii przeciwlotniczej o trakcji motorowej. Realizację uchwały zakończono przed wybuchem II wojny światowej.
17 grudnia 1936 roku na posiedzeniu KSUS rozpatrzono przedstawione przez Inspektora Obrony Powietrznej Państwa postulaty i uchwalono plan rozbudowy oraz unowocześnienia środków obrony przeciwlotniczej zgodnie, z którym dywizja piechoty posiadać miała baterię artylerii przeciwlotniczej uzbrojoną w sześć dział przeciwlotniczych 40 mm i 8 ciężkich karabinów maszynowych. Do wojny nie zdołano zwiększyć liczby dział z 4 do 6 w każdej z baterii.
W styczniu 1937 roku KSUS zatwierdził plan utworzenia czterech oddziałów pancerno-motorowych. Każdy z oddziałów miał dysponować jedną czterodziałową baterią dział przeciwlotniczych 40 mm i 8 ckm.
Baterie nie występowały samodzielnie w organizacji pokojowej Wojska Polskiego z wyjątkiem 13 samodzielnej baterii artylerii przeciwlotniczej w Równem. Były organicznymi jednostkami artylerii przeciwlotniczej, całkowicie zmotoryzowanymi, czynnych dywizji piechoty na stopie wojennej i brygad pancerno-motorowych.
Każda z baterii typu „A” składała się z czterech plutonów. Pluton uzbrojony był w jedną 40 mm armatę plot. wzór 1936 i dwa lekkie karabiny maszynowe oraz wyposażony w dwa ciągniki C2P i radiostację N2. W niektórych bateriach zamiast lkm-ów były ckm-y na samochodach Fiat 508/518. Ponadto bateria posiadała jedną radiostację N1 i 34 samochody. Zapas amunicji wynosił 4 jednostki ognia na każde z czterech dział. Jednostka ognia wynosiła 200 nabojów. Stan etatowy baterii liczył 6 oficerów oraz 163 podoficerów i szeregowych.
Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, wszystkie baterie zmobilizowane zostały w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem brązowym (podgrupa 2 - OPL). Formowanie baterii rozpoczęto 24 sierpnia 1939 roku o godz. 6. Poszczególne baterie osiągnąć miały gotowość bojową po upływie 24–44 godzin od rozpoczęcia mobilizacji.
Jednostkami mobilizującymi były:
- 1 pułk artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Warszawa dla dywizji piechoty stacjonujących na terenie OK I oraz dla 26 DP i formującej się Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej,
- 2 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Grodno dla 20 i 29 DP,
- 3 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Wilno dla DP stacjonujących na terenie OK III,
- 5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Kraków dla DP stacjonujących na terenie OK V oraz dla 7 i 24 DP,
- 6 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Lwów dla DP stacjonujących na terenie OK VI oraz dla 10 BK,
- 7 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Poznaniu dla DP stacjonujących na terenie OK VII i 10 DP,
- 8 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Toruniu dla DP stacjonujących na terenie OK VIII,
- 9 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w garnizonie Brześć dla DP stacjonujących na terenie OK IX i 3 DP,
- 11 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Stężycy dla 2 DPLeg i 22 DPG stacjonujących na terenie OK X,
- 13 samodzielna bateria artylerii przeciwlotniczej w Równem dla 13 DP,
- 15 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Katowicach dla 23 DP.
22 sierpnia 1939 roku zostały wydane rozkazy do formowania dwóch nowych pododdziałów artylerii przeciwlotniczej, które w 1940 roku miały przejąć część zadań mobilizacyjnych:
Ponadto czyniono przygotowania do sformowania 23 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej w Wołkowysku.
| Bateria | Dowódca | Jednostka mobilizująca | Przydział taktyczny | Faktyczny przydział | Zestrzelenia |
| Nr 1 | por. Stefan Maria Osostowicz | 3 daplot | 1 DPLeg | OPL OK I (most kol. w Orzechowie) | 5 |
| Nr 2 | por. Alfred Adam Słociński | 11 daplot | 2 DPLeg | OPL OK I (Dęblin) | - |
| Nr 3 | kpt. Stanisław Małecki | 9 daplot | 3 DPLeg | OPL OK IX (most w Siemiatyczach) | - |
| Nr 4 | kpt. Leon Furmanowicz | 8 daplot | 4 DP | OPL Armii "Pomorze" (lotnisko w Toruniu) | 2 |
| Nr 5 | kpt. Edward Dyhdalewicz | 6 daplot | 5 DP | OPL SGO "Narew" (Białystok) | - |
| nr 6 | por. Józef Grzegorz Dac | 5 daplot | 6 DP | OPL Armii "Kraków" (Kraków) | 7 |
| Nr 7 | kpt. Stanisław Marczak | 5 daplot | 7 DP | 7 DP | 7 |
| Nr 8 | kpt. Józef Płodowski | 1 paplot | 8 DP | OPL Armii "Modlin" (Twierdza Modlin) | 24 |
| Nr 9 | por. Tadeusz Walużyniec | 1 paplot | 9 DP | 9 DP | - |
| Nr 10 | por. Stanisław Mieczysław Ungeheier | 7 daplot | 10 DP | 10 DP | - |
| Nr 11 | kpt. Tadeusz Dobiesław Hordyński | 6 daplot | 11 DP | OPL OK V (Tarnów) | - |
| Nr 12 | kpt. Franciszek Burski | 6 daplot | 12 DP | 12 DP | - |
| Nr 13 | kpt. Teodor Augustyn Zachariasiewicz | 13 sbaplot | 13 DP | OPL Armii "Pomorze" (most we Włocławku) | 1 |
| Nr 14 | kpt. Stanisław Zaleski | 7 daplot | 14 DP | 14 DP | 13 |
| Nr 15 | por. Tomasz Neugebauer | 8 daplot | 15 DP | 15 DP | 2 |
| Nr 16 | kpt. Julian Wojtusiak | 8 daplot | 16 DP | 16 DP | - |
| Nr 17 | kpt. Wiktor Borodzicz | 7 daplot | 17 DP | 17 DP | 7 |
| Nr 18 | por. Wiktor Pławiński | 1 paplot | 18 DP | 18 DP | 12 |
| Nr 19 | kpt. Władysław Jan Żdżarski | 3 daplot | 19 DP | OPL Armii "Modlin" (mosty na Wiśle w Płocku) | - |
| Nr 20 | ppor. Witold Barancewicz | 2 daplot | 20 DP | OPL SGO "Narew" (most w Małkini) | - |
| Nr 21 | kpt. Borys Godunow | 5 daplot | 21 DPG | 21 DPG | - |
| Nr 22 | por. rez. Janusz Makarczyk | 11 daplot | 22 DPG | OPL mostów w Sandomierzu | 28 |
| Nr 23 | kpt. Ferdynand Blechinger | 15 daplot | 23 DP | 23 DP | - |
| Nr 24 | kpt. Józef Jan Kopeć | 5 daplot | 24 DP | OPL węzła kolejowego w Kutnie | - |
| Nr 25 | kpt. Paweł Kazimierz Żniński | 7 daplot | 25 DP | 25 DP | 1 |
| Nr 26 | kpt. Zbigniew Feliks Luer | 1 paplot | 26 DP | 26 DP | 5 |
| Nr 27 | kpt. Władysław Bandrowski | 9 daplot | 27 DP | 27 DP | - |
| Nr 28 | por. Marian Jan Ostaszewski | 1 paplot | 28 DP | 28 DP | 2 |
| Nr 29 | kpt. Kazimierz de Latour | 2 daplot | 29 DP | OPL Wilno | - |
| Nr 30 | por. Tytus Jakubowski | 9 daplot | 30 DP | OPL węzła kolejowego w Koluszkach | |
| Nr 71 | por. Roman Władysław Zwil | 6 daplot | 10 BK | 10 BK | 2 |
| Nr ? | Nie została sformowana | 1 paplot | WBPM | WBPM | - |
Bibliografia edytuj
- Stanisław Truszkowski, Działania artylerii przeciwlotniczej w wojnie 1939 r. Zakończenie, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1978, nr 2 (84), s. 212–236.
- Marian Kopczewski, Zbigniew Moszumański, Polska artyleria przeciwlotnicza w wojnie obronnej 1939 roku, BUWiK i Szefostwo Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Wojsk Lądowych, Warszawa 1999, ISBN 83-9051102-5-1
- Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo MON, Warszawa 1964, wyd. I, s. 84, 168, 260.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan, Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja, Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, Warszawa 2010, ISBN 978-83-86100-83-5
- Andrzej Konstankiewicz, Broń strzelecka Wojska Polskiego 1918-1939, Warszawa: MON, 1986, s. 167, ISBN 83-11-07266-3, OCLC 69494630.
- Zbigniew Moszumański, Dowództwa grup artylerii przeciwlotniczej (1929-1939), „Przegląd Wojsk Lądowych” 2000, nr 8, s. 91–94.
- Piotr Zarzycki, Plan mobilizacyjny "W", Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3.
- Przemysław Dymek, Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej - 7 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 2013.