Ornitoza
Ornitoza, zwana także papuzicą – odzwierzęca choroba zakaźna, wywołana przez drobnoustrój Chlamydia psittaci. Człowiek zaraża się najczęściej od ptactwa domowego i gospodarskiego (papugi, kanarki, indyki, kaczki, gołębie) wskutek wdychania (droga kropelkowa) pyłu, cząsteczek zawierających drobiny wysuszonego kału. Opisywane są również zakażenia od chorego człowieka, które charakteryzują się cięższym przebiegiem.
| Psittacosis | |
| |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
| DiseasesDB | |
| MedlinePlus | |
| MeSH | |
Przebieg choroby
edytujWrotami zakażenia jest układ oddechowy. Chlamydia psittaci przytwierdza się do nabłonka dróg oddechowych i następnie drogą krwionośną rozprzestrzenia się do układu siateczkowo-śródbłonkowego. Dochodzi to wtórnej bakteriemii i tą drogą dochodzi do zajęcia narządów wewnętrznych (najczęściej płuc, ale możliwe jest też zajęcie serca, wątroby, OUN). Okres wylęgania choroby wynosi 5–15 dni[1] a choroba przebiega dwuetapowo:
- faza pierwsza – dominują niespecyficzne objawy takie jak:
- gorączka, początkowo poniżej 39°C, w drugim tygodniu w przypadku braku leczenia przekraczająca tę barierę,
- dreszcze,
- uczucie zmęczenia i rozbicia,
- fotofobia – nadwrażliwość na światło,
- bóle mięśni,
- krwawienie z nosa,
- bóle brzucha,
- nudności lub wymioty,
- objawy pobudzenia lub splątania,
- faza druga, w której dominują objawy, takie jak suchy, bolesny kaszel, krwioplucie, ból w klatce piersiowej.
Czas trwania choroby wynosi 2-3 tygodnie, zdrowienie może przeciągać się do 6-9 tygodni[1].
Choroba w 1% przypadków może się zakończyć śmiercią (w epoce przed antybiotykoterapią dochodziła do 20%).
Objawy chorobowe
edytujSpecyficzne objawy chorobowe, które nasuwają podejrzenie ornitozy to:
- względna bradykardia, czyli wolna akcja serca w stosunku do podwyższonej temperatury ciała,
- splenomegalia,
- hepatomegalia niekiedy z towarzyszącą jej żółtaczką,
- bóle mięśni, którym towarzyszy zwiększenie ich napięcia,
- plamy Hordera występujące na skórze twarzy.
Postacie choroby
edytujOrnitoza może przebiegać klinicznie jako:
- zespół rzekomogrypowy bez zapalenia płuc,
- zapalenie płuc łagodne lub ciężkie,
- ostra niewydolność oddechowa,
- sepsa,
- wstrząs septyczny.
Rozpoznanie
edytujO rozpoznaniu decyduje wywiad potwierdzający kontakt z ptactwem oraz występowanie powyżej opisanych objawów chorobowych. Specyficzne dla ortnitozy badania to:
- dodatni wynik hodowli materiału biologicznego uzyskanego z dróg oddechowych pacjenta,
- wzrost mian przeciwciał (przynajmniej czterokrotne w odczynie wiązania dopełniacza),
- w badaniu histopatologicznym – obecność tzw. ciałek Levinthal-Cole-Lillie czyli makrofagów z obecnością wtrętów cytoplazmatycznych oraz nieserowaciejącej ziarniny.
Leczenie
edytujLeczeniem z wyboru jest stosowanie doksycykliny. W lżejszych wypadkach możliwe jest stosowanie jej doustnie w warunkach domowych (pierwszego dnia 200 mg, następnie przez 2–3 tyg 100 mg). W cięższych postaciach zachodzi konieczność hospitalizacji i dożylnego podawania preparatów doksycykliny. Dwu- trzytygodniowe stosowanie antybiotyku zmniejsza ryzyko nawrotu choroby.
Lekiem drugiego rzutu (u osób uczulonych na tetracykliny lub u dzieci) są makrolidy. Trzeciorzutową terapią jest stosowanie chloramfenikolu.
Profilaktyka
edytuj- stosowanie odzieży ochronnej przez osoby mające kontakt z ptactwem
- częste usuwanie odchodów ptasich i mycie klatek
- unikanie kontaktów w przypadku występowania objawów chorobowych u zwierząt
- kwarantanna w przypadku importu ptactwa (30–45 dni)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Witold S. Gumułka., Wojciech Rewerski, Encyklopedia zdrowia, wyd. 6, t. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 985, ISBN 83-01-11680-3.
Bibliografia
edytuj- Irena Choroszy-Król, Aneta Nitsch-Osuch, Kazimierz Wardyn: Zakażenia wywołane patogenami atypowymi w praktyce lekarskiej. Wrocław: Górnicki Wydawnictwo Medyczne, 2007. ISBN 978-83-89009-61-6.
