Ostrowy Górnicze
Ostrowy Górnicze – wschodnia, nieduża dzielnica Sosnowca. W latach 1967–1975 dzielnica Kazimierza Górniczego.
| Dzielnica Sosnowca | |
 Dom Ludowy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Sosnowca |
1975 |
| SIMC |
943641 |
| Populacja (2014) • liczba ludności |
|
| Kod pocztowy |
41-215 |
| Tablice rejestracyjne |
SO |
Położenie na mapie Sosnowca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°17′25″N 19°15′47″E/50,290278 19,263056
| |
Obszar współczenych Ostrów Górniczych składa się z dwóch wsi o odrębnej historii[2], połączonych 1 kwietnia 1949 roku[3]:
- Niemce – w zachodniej części dzielnicy, w widłach obecnych ulic Bocznej i Juliuszowskiej;
- Ostrowy – we wschodniej części dzielnicy, w widłach obecnych ulic Stefana Starzyńskiego i Zygmunta Waltera-Janke.
Generalnie przyjmuje się, że Niemce to dawna nazwa Ostrów Górniczych[4], choć nie jest to do końca poprawne. Niemce zmieniły nazwę na Ostrowy Górnicze dopiero w 1948 roku, w związku z przyłączeniem do nich Ostrów, od których to nowa nazwa została ewidentnie przejęta.
Współczesne Ostrowy Górnicze graniczą z innymi dzielnicami Sosnowca – od północnego zachodu z Kazimierzem, od południa z Maczkami, a od zachodu z Porąbką. Północna granica dzielnicy to granica z Dąbrową Górniczą, wyznaczona częściowo przepływającą tutaj rzeką Bobrek, natomiast od wschodu Ostrowy Górnicze graniczą ze Sławkowem.
Na wschodnich obrzeżach znajduje się wspólne w tym miejscu, prowadzące do Maczek (dawniej: Granica) torowisko historycznych szlaków Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i Kolei Iwangorodzko-Dąbrowskiej, nieposiadające tutaj stacji i rzadko już używane na tym odcinku.
W dzielnicy wyodrębnia się kolonie:
- Dorota
- Feliks
- Bory
Historia
edytujNiemce i Ostrowy to dawniej samodzielne miejscowości. W latach 1867–1941 należały do gminy Olkusko-Siewierskiej w powiecie będzińskim[5]. W II RP przynależały do woj. kieleckiego. 31 października gminę Olkusko-Siewierską podzielono na osiem gromad. Niemce wraz z kolonią Feliks utworzyła gromadę o nazwie Niemce, natomiast Ostrowy weszły w skład gromady Strzemieszyce Wielkie[6].
Podczas II wojny światowej Niemce i Ostrowy włączone do III Rzeszy[7]. W 1941 roku okupant utworzył nową gromadę Ostrowy z kolonii Ostrowy i Ciernice z dotychczasowej gromady Strzemieszyce Wielkie oraz z kolonii Czarnemorze z dotychczasowej gromady Porąbka. Gromada weszła w skład nowej gminy Strzemieszyce, obok gromady Niemce[8].
Po wojnie władze polskie utrzymały gromady Ostrowy i Niemce, jako dwie z dziewięciu gromad gminy Strzemieszyce[9]. Ostrowy wraz z powiatem będzińskim włączono w 1945 do województwa śląskiego[10].
1 kwietnia 1949 zredukowano liczbę gromad gminy Strzemieszyce, której przywrócono przedwojenną nazwę Olkusko-Siewierska. Gromadę Ostrowy zniesiono, włączając ją do gromady Niemce, której nazwę zmieniono na Ostrowy Górnicze Gromada składała się odtąd ze wsi Ostrowy, wsi Ostrowy Górnicze i kolonii Feliks[3]. Nazwa Ostrowy Górnicze obowiązuje zatem od czasu połączenia Niemców z Ostrowami w 1949 roku. Obie miejscowości – Ostrowy i Ostrowy Górnicze – funkcjonowały jako odrębne wsie do 1956 roku, choć w latach 1949–1955 wchodziły już w skład jednej gromady o nazwie Ostrowy Górnicze.
1 stycznia 1950 gromada Ostrowy Górnicze, wraz z gromadami Kazimierz, Maczki i Porąbka, weszła w skład nowej gminy Kazimierz[11][12]
W związku z reformą znoszącą gminy, jesienią 1954 roku Ostrowy Górnicze zostały przekształcone w samodzielną gromadę Ostrowy Górnicze[13]. Status gromady zamieniono po 15 miesiącach, tj. 1 stycznia 1956, na status osiedla[14].
1 stycznia 1967 r. z osiedli Ostrowy Górnicze i Kazimierz utworzono miasto miasto Kazimierz Górniczy[15][16], które 27 maja 1975 stało się częścią Sosnowca[17]. W 2014 r. Ostrowy Górnicze otrzymały status jednostki pomocniczej gminy - Dzielnicy Ostrowy Górnicze[18].
Kalendarium
edytuj
| Data | Wydarzenie |
|---|---|
| 1590 | Pierwsza wzmianka o Niemcach, wchodzących w skład Porąbki, będącej własnością biskupów krakowskich (klucz sławkowski). Dokument z 1590 r. zawierający zapis o wsi Niemce znajduje się obecnie w archiwum miasta Mysłowice[19]. |
| 1814 | Odkrycie pokładów węgla kamiennego w trakcie kopania studni dla browaru. Hrabia Feliks Franciszek Łubieński zakłada kopalnię odkrywkową węgla, nadając jej nazwę „Feliks”. |
| 1822 | Powstaje huta cynku „Joanna”, założona przez Konstantego Walickiego i Piotra Steinkellera. |
| 1823 | Otwarcie kopalni głębinowej „Feliks”. |
| 1841 | Zamknięcie kopalni „Feliks” z powodu pożaru, w czasie którego zginęło 3 górników. |
| 1848 | Zamknięcie huty „Joanna”. |
| 1857 | Wznowienie wydobycia w kopalni „Feliks”. |
| 1874 | Pola górnicze w Niemcach przejęte zostały przez Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. |
| 1 maja 1897 | W lesie pod Niemcami do delegatów zagłębiowskich kopalń i fabryk przemawia Stanisław Wojciechowski. |
| 1905 | Organizacja PPS w Niemcach liczy blisko 700 członków i sympatyków. Powstaje Organizacja Bojowa PPS. |
| 1906 | Założono Stowarzyszenie Spółdzielcze Spożywców „Robotnik”. |
| 1907 | Bojowcy PPS z osady Niemce organizują akcję w Sławkowie. |
| 1908 | Instruktor Organizacji Bojowej PPS w Niemcach Edmund Tarantowicz ps. „Albin” wydaje władzom carskim prawie wszystkich bojowców. Aresztowano 200 osób, z których część wysłano na katorgę, a część zamknięto w więzieniach. |
| 1913 | Udając się na zwołaną przez przebywającego w Galicji Lenina do Wiednia wspólną konferencję deputowanych do IV Dumy bolszewików i członków Komitetu Centralnego SDPRR, w lesie koło Ostrów Górniczych granicę austriacko-rosyjską nielegalnie przekracza Iosif W. Dżugaszwili (Józef Stalin)[20]. |
| 1 czerwca 1939 | Uruchomienie pierwszego połączenia autobusowego na trasie Śródmieście Sosnowca – Maczki. |
| 1948 | Zmiana nazwy wsi z Niemce na Ostrowy Górnicze. |
| 1956 | Uzyskanie statusu osiedla. |
| 1964 | Wybudowano nowy budynek szkoły, przy ul. Stefana Starzyńskiego 41 w ramach programu „1000 szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego”. Pierwsze zajęcia dydaktyczne odbyły się w styczniu. |
| 1964 | Liczba ludności wynosiła 4 500. |
| 1967 | 1 stycznia 1967 z osiedli Kazimierz i Ostrowy Górnicze utworzono miasto Kazimierz Górniczy[15] |
| 1 czerwca 1975 | Przyłączenie do Sosnowca. |
Zabytki
edytuj- Na ulicy Klubowej znajduje się Gospoda w stylu zakopiańskim z 1902–1903, w której obecnie mieści się hotel, restauracja i szkółka drzew.
- Zespół budynków i drzew z okresu od 1875 do 1922 roku
Oświata
edytuj
Szkoła Podstawowa nr 33 im. Adama Mickiewicza z Oddziałami Specjalnymi przy ulicy Stefana Starzyńskiego 41 jest kontynuatorem tradycji szkolnictwa w Ostrowach Górniczych, które sięgają początków XX wieku. W 1900 roku w górniczej osadzie Niemce (dawna nazwa Ostrów Górniczych) wybudowano szkołę dla dzieci pracowników z kopalń „Feliks”, „Dorota”, „Lilit” i „Kazimierz”. Szkoła przyjęła nazwę Gminna Oddziałowa Szkoła Ludowa Warszawskiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych w Niemcach. Obecny budynek, w którym mieści się szkoła wybudowano w 1964 roku w ramach programu „1000 szkół na Tysiąclecie Państwa Polskiego”. Otwarcie nowej szkoły było poprzedzone wielką uroczystością, na którą przybyli przedstawiciele ówczesnych władz wojewódzkich na czele z Edwardem Gierkiem, władz powiatowych, członkowie dyrekcji Kopalni „Kazimierz – Juliusz” i mieszkańcy[21].
Religia
edytujDzielnica jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
Zobacz też
edytuj- Dom Ludowy w Ostrowach Górniczych
- Sosnowiec
- Zagłębie Dąbrowskie
- Warszawskie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych
Przypisy
edytuj- ↑ Lokalny Program Rewitalizacji [online], sosnowiec.pl [dostęp 2024-04-24].
- ↑ Ostrowy i Niemce na mapie WIG.
- ↑ a b Śląski Dziennik Wojewódzki, 1949, nr 11, poz. 178.
- ↑ Niemce – kiedyś wieś, dziś dzielnica. Filar przemysłowy i rewolucyjny Zagłębia Dąbrowskiego.
- ↑ Baza archiw. [dostęp 2021-04-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Kielecki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 27, poz. 182.
- ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
- ↑ Amtsbezirk Strzemieszyce.
- ↑ Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki z dnia 22 grudnia 1945 r., Nr. 34, Poz. 470).
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 8, poz. 38.
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 3, poz. 24.
- ↑ Wykaz gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej: według stanu na z dnia 1 VII 1952 r.
- ↑ Uchwała Nr 14/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu będzińskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54).
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 253.
- ↑ a b Dz.U. z 1966 r. nr 52, poz. 318.
- ↑ Na uwagę zasługuje fakt że Ostrowy Górnicze nie zostały włączone do Kazimierza, lecz zostały z nim połączone w nowe miasto o nowej nazwie – Kazimierz Górniczy.
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 87.
- ↑ Uchwała Nr 932/LIV/2014 z dnia 27 lutego 2014 roku w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej – Dzielnicy Ostrowy Górnicze. [online], www.bip.um.sosnowiec.pl [dostęp 2024-01-26].
- ↑ Historia Ostrów Górniczych [online], Szkoła Podstawowa nr 33 z Oddziałami Specjalnymi im. Adama Mickiewicza w Sosnowcu [dostęp 2024-05-08] (pol.).
- ↑ J. Kmiotek, A. Rybak, M. Milka: Niemce filarem przemysłowym i rewolucyjnym Zagłębia Dąbrowskiego, w: Jan Kmiotek, Dariusz Kmiotek, Arkadiusz Rybak (red.), Echo dawnych Strzemieszyc, cz. IV, Dąbrowa Górnicza 2001, ISBN 83-909836-7-2, s. 58 (65-57).
- ↑ Historia szkolnictwa w Ostrowach [online], Szkoła Podstawowa nr 33 z Oddziałami Specjalnymi im. Adama Mickiewicza w Sosnowcu [dostęp 2024-05-08] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Jan Kmiotek, Arkadiusz Rybak, Marian Milka: Niemce filarem przemysłowym i rewolucyjnym Zagłębia Dąbrowskiego, w: Jan Kmiotek, Dariusz Kmiotek, Arkadiusz Rybak (red.), Echo dawnych Strzemieszyc, cz. IV, Dąbrowa Górnicza 2001, ISBN 83-909836-7-2.