Prądnik

Prądnik (w dolnym biegu na obszarze Krakowa pod nazwą Białucha) – rzeka w województwie małopolskim, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, lewy dopływ Wisły. Inne nazwy rzeki: Prątnik, Promnik, a w biegu górnym Sałaszówka lub Sułoszówka.

Prądnik

Prądnik w Ojcowskim Parku Narodowym
Kontynent	Europa
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Rzeka
Długość	33,4 (według innych źródeł – 34,5) km
Powierzchnia zlewni	195,8 (według innych źródeł – 192) km²
Średni przepływ	1,32 m³/s
Źródło
Miejsce	Sułoszowa
Współrzędne	50°15′40″N 19°44′50″E
Ujście
Recypient	Wisła
Miejsce	Kraków-Łęg
Współrzędne	50°03′37″N 19°59′11″E
Szlak 33,4 (według innych źródeł – 34,5) 0 →
Położenie na mapie powiatu krakowskiego źródło ujście
Położenie na mapie Polski źródło ujście
Położenie na mapie województwa małopolskiego źródło ujście

Etymologia

Nazwa podstawowa pochodzi od słowa prandky, co znaczy prędki, bystry i nawiązuje do wartkiego nurtu. Używane równolegle określenie Białucha pochodzi natomiast od białego, wapiennego koryta lub od mlecznego koloru wody bogatej w wapienne osady.

Tę samą nazwę nosiły pierwotnie (od średniowiecza) osady w dolinie Prądnika, począwszy od wsi Prądnik, która znajdowała się tuż za granicą Kleparza.

Przebieg

Źródła znajdują się we wsi Sułoszowa na Wyżynie Olkuskiej. W górnym biegu płynie głębokim wąwozem (Dolina Prądnika na obszarze Ojcowskiego Parku Narodowego). Rzeka uchodzi do Wisły w Krakowie w okolicach Dąbia. Do roku 1655 uchodził do nieistniejącego już koryta Wisły w okolicy obecnej ulicy Blich.

W górnym biegu występuje pstrąg potokowy oraz kleń, którego ławice można zauważyć nawet w Krakowie. W latach osiemdziesiątych XX wieku występował także pstrąg tęczowy pochodzący z zarybień.

Od początków współczesnego osadnictwa w dolinie Prądnika jego wody były wykorzystywane jako źródło energii dla licznych drobnych zakładów przemysłowych napędzanych kołami wodnymi, takich jak młyny zbożowe, tartaki, folusze, garbarnie, hamernie (kuźnice), szabelnie czy prochownie.

Nad Prądnikiem usytuowane są miejscowości: Sułoszowa, Pieskowa Skała, Ojców, Prądnik Korzkiewski, Giebułtów, Januszowice, Pękowice i Zielonki oraz dzielnice Krakowa: Prądnik Biały, Prądnik Czerwony, Stare Miasto i Grzegórzki.

Celem zachowania naturalnie meandrującego koryta rzeki, będącego siedliskiem chronionych gatunków zwierząt, wzdłuż Prądnika utworzono w 2008 roku użytek ekologiczny „Dolina Prądnika” o powierzchni ok. 14 ha (od ul. Górnickiego do granic miasta). W 2014 roku użytek został w pewnym stopniu zdewastowany przez Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie podczas realizacji zadania „Konserwacja rzeki Białucha”.

Dopływy

Dopływami Prądnika/Białuchy są:

• Bibiczanka
• Garliczka
• Korzkiewka
• Sudół
• Sudół Dominikański

Galeria

• 
  Prądnik w Prądniku Korzkiewskim
• 
  Białucha w Krakowie, po lewej ul. Nadbrzeżna
• 
  Białucha w Krakowie, pod mostem kolejowym przy ul. Mogilskiej
• 
  Istniejący do lat 60. XX w. Most Sierakowskiego (w jego miejscu znajduje się obecnie ponad dwukrotnie szerszy most drogowy, który leży w ciągu al. 29 Listopada)

Zobacz też

• Dolina Prądnika
• Rzeki w Polsce

Bibliografia

• M.M. Baścik M.M., J.J. Partyka J.J., Wody na Wyżynach Olkuskiej i Miechowskiej. Zlewnie Prądnika, Dłubni i Szreniawy, Kraków: Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Ojcowski Park Narodowy, 2011, s. 11–45, ISBN 978-83-88424-67-0 [zarchiwizowane z adresu 2016-09-27] .
• Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), ISBN 83-239-9607-5 .