Chalin (województwo wielkopolskie)
Chalin – wieś sołecka w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, w gminie Sieraków.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
21[2] |
| Strefa numeracyjna |
61 |
| Kod pocztowy |
64-410[3] |
| Tablice rejestracyjne |
PMI |
| SIMC |
0594181 |
Położenie na mapie gminy Sieraków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzychodzkiego  | |
 52°36′05″N 16°02′27″E/52,601389 16,040833[1]
| |
Najmniejsze pod względem ludności sołectwo w gminie Sieraków. Siedziba Ośrodka Edukacji Przyrodniczej Sierakowskiego Parku Krajobrazowego.
Nazwa edytuj
Wieś ma metrykę średniowieczną i w dokumentach wymieniana jest od XV wieku. W 1400 jako Thalino, Chalino, Chwalin, 1581 Chalim[4].
Historia edytuj
Miejscowość była wsią szlachecką i po raz pierwszy wymieniona została w dokumentach w 1400 roku (Thelino) jako własność Dobiesława z Kwilcza. W XVI w. własność Tomasza Śremskiego, w XIX w. – Kurnatowskich.
Wieś szlachecka Chalino położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[5].
W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[6]. Folwark Chalin należał do okręgu kwileckiego tego powiatu i stanowił odrębny majątek, którego właścicielem był wówczas Kurnatowski[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 103 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 8 dymów (domostw)[6].
W początkach XX w. do 1939 roku wieś należała do Antkowskich. W latach 30. XX w. majętność oddano w dzierżawę. W 1939 roku dzierżawcą był Zurcher. Od ok. 1950 roku własność PGR-ów. W latach 60. część budynków folwarcznych i mieszkalnych, po zdewastowaniu, została rozebrana.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.
Zabytki edytuj
Zespół dworsko-folwarczny edytuj
W skład wchodzą:
a. Dwór (o skromnych cechach klasycystycznych) zbudowany został ok. poł. XIX wieku dla ówczesnego właściciela wsi, jak również działacza niepodległościowego Apolinarego Kurnatowskiego. Rozbudowany został prawdopodobnie w początku XX wieku. Najnowsze badania potwierdzają, że dwór w swych zrębach sięga początków XVII, a może nawet XVI wieku.
- murowany w XVIII w.,
- przebudowany ok. poł. XIX,
- remontowany 1987 i 1996–1997,
b. park krajobrazowy, koniec XIX,
Właścicielem dworu, parku i terenu przyległego jest Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego.
folwark
c. murowana chlewnia pracowników folwarku, 4. ćwierć XIX wieku,
d. stodoła (obecnie owczarnia), murowana w 1866, przebudowana w 1965 roku,
e. stodoła murowana w 1907 roku.
Folwark jest własnością prywatną.
Turystyka edytuj
Ze względu na bardzo atrakcyjne położenie wsi na terenie Sierakowskiego Parku Krajobrazowego, przez miejscowość przebiega mnóstwo pieszych i rowerowych szlaków turystycznych[7].
Szlaki piesze edytuj
III czarny szlak pieszy PTTK: Kwilcz → Rozbitek → Chalin → Kłosowice (16 km)
Szlak pieszy PTTK niebieski: (...) →→ Międzychód → Bielsko → Ławica → Chalin – Góra → Sieraków → przez Wartę → Bucharzewo →→ (...)
Piesze szlaki „międzychodzkie” – żółty: Sowia Góra → Międzychód → Zatom Stary → Ławica → Chalin → Prusim → „Dolina Kamionki” → Łowyń → Wierzbno (68,6 km)
Szlaki rowerowe edytuj
Szlak Stu Jezior: czarny (R-8): Międzychód → Bielsko → jez. Koleńskie → Kolno → Kamionna → Prusim → Chalin → jez. Wielkie → Sieraków – Lesionki – Ryżyn → Chrzypsko Wielkie → Łężeczki → Białokosz → Gnuszyn → Szamotuły →→ (...)
Ścieżki dydaktyczne edytuj
Z Chalina wychodzą 3 ścieżki dydaktyczne[8]:
- „Jary koło Chalina”,
- „Nad Jeziorem Małym w Chalinie”,
- „Ścieżka dydaktyczna w parku dworskim w Chalinie i nad Jeziorem Śremskim”.
Ośrodek Edukacji Przyrodniczej edytuj
We wsi funkcjonuje Ośrodek Edukacji Przyrodniczej. W jego ramach w 2017 otwarto obserwatorium astronomiczne (w 2014 utworzono tu Ostoję Ciemnego Nieba). Obserwatorium służyć ma edukacji dzieci i młodzieży, otwartym imprezom astronomicznym i badaniom naukowym. Zawiera zdalnie sterowany teleskop do astrofotografii, zestaw innych teleskopów i ręcznie sterowany teleskop Newtona[9].
Demografia edytuj
Według danych Urzędu Gminy w Sierakowie, na dzień 1 października 2010 r. Chalin zamieszkiwały 23 osoby[10]. Powierzchnia wsi wynosi 6,38 km²[a], co daje średnią gęstość zaludnienia rzędu 3,6 os. na km² w 2010 r. Chalin jest najmniejszą pod względem liczby mieszkańców wsią gminy.
| Rok | 1970 | 1978 | 1998 | 1999 | 2008 | 2010 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ludność | 65 | 43 | 27 | 24 | 24 | 23 |
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Dane Urzędu Gminy w Sierakowie. Powierzchnia obejmuje wszystkie obręby wsi sołeckiej.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 14931
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 141 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Chmielewski 1982 ↓, s. 177.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 34.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowica, 1846, s. 255.
- ↑ Turystyczna mapa powiatu międzychodzkiego.
- ↑ Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Chalinie. [dostęp 2010-05-20].
- ↑ ABO, Niebo nad Chalinem, w: Monitor Wielkopolski, nr 5(192)/2017, s. 6, ISSN 1642-0918.
- ↑ a b Urząd Gminy w Sierakowie: Sołectwo Chalin na stronie gminy Sieraków. 2010. [dostęp 2010-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ Zarząd Gminy Sieraków: projektant prowadzący – Daria Ziemkowska: Diagnoza stanu Gminy Sieraków – Rozwój ludności gminy Sieraków wg wsi w latach 1970÷1999. grudzień 1999. s. 43/132. [dostęp 2010-10-22]. Cytat: lata 1970, 1978, 1998–1999 (pol.).
- ↑ Urząd Gminy w Sierakowie: Plan Odnowy Miejscowości Chorzępowo 2010–2018; punkt 2.2. Ludność Chorzępowa. 2010. s. 6/25. [dostęp 2010-10-21]. Cytat: rok 2008: Najliczniejszą pod tym względem wioską w gminie Sieraków jest Lutom 525 osób, a najmniej mieszkańców ma Chalin 24 osoby. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I, zesz. 2, hasło „Chalin”. Wrocław: Wydawnictwo PTPN, 1982, s. 177.