Srebrnikowce
Srebrnikowce (Proteales Dumort.) – rząd roślin stanowiący jeden ze starszych kladów w obrębie dwuliściennych właściwych. We współczesnym ujęciu rząd obejmuje 4 rodziny z 85 rodzajami i 1750 gatunkami[2]. Rośliny te występują głównie w strefie międzyzwrotnikowej, z centrum zróżnicowania w Azji i na kontynentach amerykańskich. Do strefy klimatu umiarkowanego na półkuli północnej sięga platan wschodni Platanus orientalis rosnący w obszarze śródziemnomorskim, północnoamerykańskie gatunki z tego rodzaju i też tam rosnący lotos żółty Nelumbo lutea. Na półkuli południowej do południowych krańców Ameryki Południowej, Afryki i Australii sięga zasięg srebrnikowatych Proteaceae[2].
_(cropped).jpg) Protea królewska | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd |
srebrnikopodobne |
| Rząd |
srebrnikowce |
| Nazwa systematyczna | |
| Proteales Dumort. 1829 | |
Są to rośliny bardzo zróżnicowane morfologicznie[2], w większości są drewniejące, ale należą tu też zielne rośliny wodne[3]. Ich okwiat jest zwykle czterokrotny. Pręciki są przyrośnięte do listków okwiatu, a łącznik między pylnikami nierzadko przedłużony jest szczytowym wyrostkiem[4].
Systematyka
edytuj- Pozycja w kladogramie dwuliściennych właściwych według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
| ← |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Początkowo (system APG I (1998)) wyróżnione zostały trzy rodziny, w systemie APG II (2003) połączono je w dwie (platanowate włączono do srebrnikowatych). Angiosperm Phylogeny Website rozdziela te rodziny oraz proponuje włączenie tu jako kladu bazalnego rodziny sabiowatych (Sabiaceae)[2]. Rozwiązanie to zostało zaaprobowane w systemie APG IV (2016)[5]:
| srebrnikowce |
| |||||||||||||||||||||
- Pozycja w systemie Ruggiero i in. (2015)
W systemie Ruggiero i in. (2015) rząd w pojedynkę należy do jednego z 18 nadrzędów okrytonasiennych – srebrnikopodobnych Proteanae, obejmującego rodziny zgodnie z systemem APG III (2009)[1].
- Pozycja rzędu w systemie Takhtajana (2008)
Rząd Proteales w tym ujęciu jest monotypowy z rodziną srebrnikowatych Proteaceae[6]. Rzędowi w ujęciu systemów APG odpowiada w dużym stopniu nadrząd Proteanae obejmujący monotypowe rzędy Platanales (z platanowatymi Platanaceae), Proteales (ze srebrnikowatymi Proteaceae) i Nelumbonales (z lotosowatymi Nelumbonaceae). Rodzina sabiowate Sabiaceae umieszczona w osobnym rzędzie Sabiales określana jest jako niepewna co do pozycji systematycznej i prowizorycznie umieszczona w nadrzędzie Rutanae w podklasie Rosidae. Nadrząd Proteanae sytuowany był w podklasie Ranunculidae[6].
Podobne ujęcie systematyczne zawierała oparta na tym systemie klasyfikacja Reveala (1999)[7].
- Pozycja rzędu w systemie Cronquista (1981)
W systemie tym rząd Proteales sytuowany był w podklasie różowe Rosidae i obejmował dwie rodziny: oliwnikowate Elaeagnaceae i srebrnikowate Proteaceae. Mimo podobieństw morfologicznych Cronquist zwracał jednak uwagę na istotne różnice między nimi i uznawał ich bliską relację filogenetyczną jako problematyczną i wątpliwą. Lotosowate Nelumbonaceae sytuowane było w obrębie grzybieniowców, aczkolwiek i w tym wypadku autor trafnie uznawał, że podobieństwo tych roślin do innych przedstawicieli rzędu może być wynikiem konwergencji. Platanowate Platanaceae włączane były do oczarowców Hamamelidales, a sabiowate Sabiaceae jako problematyczne i niepewne sytuowane były prowizorycznie w obrębie jaskrowców Ranunculales[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f Peter F. Stevens, Proteales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-01-24] (ang.).
- ↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 222. ISBN 978-1-842466346.
- ↑ Cole T.CH. i inni, Filogeneza roślin okrytozalążkowych – Systematyka Roślin Kwiatowych, Polskie tłumaczenie/Polish version of (2018) Angiosperm Phylogeny Poster – Flowering Plant Systematics [online], 2018.
- ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
- ↑ a b Armen Takhtajan: Flowering Plants. 978-1-4020-9608-2: Springer, 2009.
- ↑ Crescent Bloom: Proteales. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-06-08]. (ang.).
- ↑ Arthur Cronquist: An integrated system of classification of flowering plants. New York: Columbia University Press, 1981. ISBN 0-231-03880-1.