Ulica Adama Mickiewicza w Sanoku
ulica w Sanoku
Ulica Adama Mickiewicza w Sanoku – ulica w dzielnicy Śródmieście miasta Sanoka.
| Śródmieście | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg) Początek ulicy Adama Mickiewicza u zbiegu z ulicą Tadeusza Kościuszki (2016) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Sanoka  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 49°33′50,2″N 22°12′14,4″E/49,563944 22,204000
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Została nazwana imieniem Adama Mickiewicza. Biegnie od zbiegu z ulicą Tadeusza Kościuszki w stronę północną aż do dzielnicy Wójtostwo przechodząc w ulicę Białogórską.
Historia
edytuj
Pierwotnie w 1894 została ustanowiona ulica Nowa, skierowana od ul. Tadeusza Kościuszki w stronę północną w kierunku budynku sanockiego gimnazjum[1]. Ulica przebiegała przez ogród publiczny. Została uregulowana w latach 90. XIX wieku[2]. W tym czasie powstały budynki, w tym kamienice u zbiegu z ulicą Tadeusza Kościuszki, szkoła, budynek "Sokoła", boiska sportowe. Z okazji 100. rocznicy urodzin Adama Mickiewicza, 21 kwietnia 1898 Rada Miasta Sanoka podjęła decyzję o zorganizowaniu obchodów tego wydarzenia, w tym o zmianie nazwy ulicy na Adama Mickiewicza[3][4][5]. Zostały wytyczone ulice biegnące w stronę wschodnią (pod obecnymi nazwami) ulica Kazimierza Wielkiego (na terenach byłych ogrodów Feliks Giela oraz trzy ulice poprzeczne łączące z ulicą Jana III Sobieskiego: Józefa Piłsudskiego, Andrzeja Frycza-Modrzewskiego, Teofila Lenartowicza. Poniżej ustalono ulicę Fryderyka Szopena biegnącą w stronę zachodnią od ulicy Adama Mickiewicza[6]. Do 1914 ulica została doprowadzona do traktu biegnącego od okolic Sanu do wsi Trepcza i Mrzygłód. Ponadto w przeszłości istniała ulica im. Adama Mickiewicza, biegnąca od ulicy od ul. Tadeusza Kościuszki do ul. Juliusza Słowackiego, a w 1913 nazwana ulicą Słoneczną[7].
Podczas II wojny światowej w trakcie okupacji niemieckiej ulica została przemianowana na Hindenburg Strasse[8][9][10][11].
Rzymskokatoliccy mieszkańcy ulicy (do numeru 28) podlegają parafii Przemienienia Pańskiego.
Przy ulicy Adama Mickiewicza zostały ustanowione pomniki przyrody: lipa drobnolistna i kasztanowiec zwyczajny[12].
Zabudowa ulicy
edytujZabudowania ulicy Adama Mickiewicza od strony dzielnicy Śródmieście z kierunku południowego do północnego.
- Kamienica przy ul. Tadeusza Kościuszki 22 (wschodnią fasadą przylega do początku ulicy Adama Mickiewicza i do 1939 funkcjonowała pod adresem ulica Adama Mickiewicza 1[13][14]).
- Kamienica pod numerem 1. Budynek został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[15].
- Budynek pod numerem 3. Przed 1939 działał w nim zakład gastronomiczny „Podhalanka”[16][17][14][18]. Zamieszkiwał w nim Stefan Stefański[19]. W okresie PRL pod numerem 3 funkcjonowała restauracja „Konsum”[20].
- Kamienica przy ul. Adama Mickiewicza 4.
- Budynek pod numerem 7, siedziba Podkarpackiego Banku Spółdzielczego. Do 1939 do numeru 7 ulicy był przypisany lekarz dr Ignacy Grünspan[14].
- Dom pod numerem 10 – willa dra Stanisława Domańskiego[a] (do początku lat 30. pod numerem 421[21]; do 1939 pod numerem 6[14]). Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[15].
- II Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie (pod numerem 11).
- Kamienica przy ul. Kazimierza Wielkiego 8 (zachodnią fasadą przylega do ulicy Adama Mickiewicza naprzeciw II LO).
- Plac Harcerski:
- Pomnik Wdzięczności Żołnierzom Armii Czerwonej w Sanoku.
- Park miejski im. Adama Mickiewicza (bezpośrednio za Placem Harcerskim). Park został wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[22].
- Gmach Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (pod numerem 13, budynek stanowiący siedzibę sanockiego oddziału PTG „Sokół”, byłe „Kino Pokój”). Budynek wpisany do gminnego rejestru zabytków miasta Sanoka, opublikowanego w 2015[15].
- Nieruchomość pod numerem 12[b]:
- Byłe lodowisko Torsan w latach 1965–2006, obecnie parking.
- Siedziba sanockiego klubu hokejowego.
- Korty tenisowe, założone w 1973 przy powstałym rok wcześniej Sanockim Klubie Tenisowym (inicjatorami ich powstania był Eugeniusz Czerepaniak)[23]. Zabudowania infrastrukturalne kortów stworzyło Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane, pod którego egidą działał SKT[24].
- Nieruchomość Gimnazjum nr 2 im. Królowej Zofii, położonego przy ulicy Jana III Sobieskiego 5, w tym boisko sportowe szkoły.
- Byłe koszary wojskowe, obecnie budynki pod numerem 21 stanowią siedzibę Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Jana Grodka, zaś pod numerem 23 placówka Straży Granicznej, Bieszczadzki Oddział SG.
- Budynek przy ul. Adama Mickiewicza 24 (pierwotnie Dom Żołnierza Polskiego, obecnie Sanocki Dom Kultury).
- Obelisk zwieńczony rzeźbą orła upamiętniający 125 oficerów i żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza, poległych w latach 1945-1947 w walkach z UPA[25]. Znajduje się poniżej budynku pod numerem 24[26]. Na postumencie kolorowe wykonanie z napisami XV. W ochronie granic PRL. WOP. Powyżej na pionowej tablicy inskrypcja: Bohaterskim żołnierzom WOP poległym w walce z bandami UPA i poniżej wypisane są nazwiska poległych kolejno z lat 1945, 1946 i 1947 oraz u dołu podpis: Społeczeństwo Podkarpacia rok 1945-1960. Pomnik został odsłonięty 11 czerwca 1960, w piętnastą rocznicę walk i z okazji 15-lecia WOP[27]. Projekt wykonał Edmund Królicki[28].
- Nieistniejący budynek, położony poniżej gmachu pod numerem 24, w którym działał fotograf Franciszek Strachocki (1904-1985)[18].
- Hotel „Dom Turysty” pod numerem 29. U podstaw powstania budynku legła uchwała KERM Nr 271/59 (tzw. „uchwała bieszczadzka”), zadaniem której było m.in. tworzenie warunków dla rozwoju turystyki, a hotel w Sanoku był jedynym w jej ramach zaplanowanym obiektem na terenie Sanoka[29]. W myśl uchwały Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Turystyki budowę czterokondygnacyjnego budynku hotelu na co najmniej 200 miejsc zaplanowano na 1966 rok[30]. Roboty budowlane budynku wykonało Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane[31]. Budowa obiektu (według projektu krakowskiego „Miastoprojektu”) na 220 miejsc noclegowych, wyposażonego w kawiarnię i restauracją była na ukończeniu latem 1968, a otwarcie zaplanowano pierwotnie na październik 1968, zaś ostatecznie na 16 grudnia 1968[32][33][34].
- Budynek pod numerem 38. Według stanu z 1931 w domu pod numerem 26 funkcjonował sierociniec[35]. Przed 1939 działała w nim Polska Ochronka Sierot Chrześcijańskich[36] (inna nazwa ochronka sierot chrześcijańskich[37]). Później był w nim ulokowany Dom Dziecka. Utworzony staraniem Zarządu Powiatowego Ligi Kobiet na przełomie 1946/1947 w założeniu dla dzieci-sierot po rodzicach zmarłych – według ówczesnego przekazu – od kul bandy Żubryda i kul UPA[38]. Od sierpnia 2008 przeniesiony jako Powiatowa Placówka Socjalizacyjna do zabudowań internatu Zespołu Szkół nr 4 im. Kazimierza Wielkiego w Sanoku[39]; został tam także przeniesiony pomnik św. Józefa, pierwotnie ustanowiony przy budynku).
- Nieistniejące zabudowania pod numerem 29, siedziba przedsiębiorstwa Beef-San.
- Budynek pod numerem 49, siedziba Grupy Bieszczadzkiej GOPR.
Ponadto przed 1939 przy ulicy działała fabryka pończoch i trykotarzy „Ursus”[40].
- Mieszkańcy
- W 1911 przy ulicy zamieszkiwali wzgl. urzędowali c. k. radca sądu krajowego Edward Doboszyński[41], c.k. geometrzy ewidencyjni Antoni Kosina, Bolesław Skąpski[42]
- W 1932 przy ulicy działał adwokat dr Eugeniusz Szatyński[43].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 382.
- ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 395.
- ↑ Wojciech Sołtys. Z dziejów Sanoka pod zaborami. „Materiały Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku”. 27, s. 97, 1981. Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
- ↑ Alojzy Zielecki, Struktury organizacyjne miasta, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 384.
- ↑ Marta Szramowiat. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990. Samorząd miejski Sanoka okresu galicyjskiego. Przemiany gospodarcze w Sanoku. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”, s. 32, Sanok: 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X.
- ↑ Alojzy Zielecki, Rozwój ruchu niepodległościowego, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 396.
- ↑ Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka (dokończenie). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”, s. 2, Nr 36 z 31 sierpnia 1913.
- ↑ Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1941, s. 59.
- ↑ Amtliches Fernsprechbuch fűr das Generalgouvernement. Deutsche Post Osten, 1942, s. 80.
- ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 288, 292, 302. ISBN 978-83-60380-26-0.
- ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom II. Wydarzenia, uroczystości, imprezy. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2011, s. 130. ISBN 978-83-60380-30-7.
- ↑ Piotr Kutiak: Przyroda. sanok.pl. [dostęp 2018-04-10].
- ↑ Spis Abonentów sieci telefonicznych Państwowych i Koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) na 1938 r.. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, 1938, s. 622.
- ↑ a b c d Książka telefoniczna. 1939. s. 706. [dostęp 2015-05-26].
- ↑ a b c Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 2. [dostęp 2016-10-19].
- ↑ Wojciech Sołtys, Budownictwo, przemysł, rzemiosło, handel, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, s. 535, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995
- ↑ Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8 : Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 6, 25.
- ↑ a b Borys Łapiszczak: Sanocki „Sokół” i 2 Pułk Strzelców Podhalańskich na dawnej pocztówce i fotografii. Cz. V. Sanok: Poligrafia, 2003, s. 57. ISBN 83-918650-0-2.
- ↑ Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 146.
- ↑ Stanisław Kłos: Województwo rzeszowskie. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1969, s. 341.
- ↑ Spis abonentów Państwowych i Koncesjonowanych Sieci Telefonicznych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy) 1931/32 r.. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Poczt i Telegrafów, 1931, s. 490.
- ↑ Zarządzenie Burmistrza Miasta Sanoka nr 42/2015 z 9 marca 2015. bip.um.sanok.pl, 2015-03-09. s. 4. [dostęp 2016-10-20].
- ↑ Czesław A. Skrobała. Całe życie w nafcie. „Tygodnik Sanocki”. Nr 27 (556), s. 4, 5 lipca 2002.
- ↑ Andrzej Radzik: Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane lata 1978-1993. W: Budownictwo. Sanockie Przedsiębiorstwo Ceramiki Budowlanej. Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane. Sanok: 2014, s. 124, 136. ISBN 978-83-934513-6-4.
- ↑ Benedykt Gajewski: Walka z ukraińskim podziemiem na południowo-wschodnim obszarze Polski w latach 1944-1948. Publikacje, raporty, relacje, zeznania. Sanok: 2005, s. 352.
- ↑ Stefan Stefański, Sanok i okolice. Przewodnik turystyczny, Sanok 1991, s. 49.
- ↑ Uroczysta akademia w Sanoku z okazji 15-lecia WOP. „Nowiny”, s. 3, Nr 140 z 14 czerwca 1960.
- ↑ Franciszek Oberc, Pomniki i tablice pamiątkowe Sanoka, Sanok 1998, s. 9.
- ↑ Władysław Stachowicz: Życie gospodarcze. Okres tzw. przyspieszonego rozwoju 1957–1975. W: Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 833. ISBN 83-86077-57-3.
- ↑ Nowe hotele dla turystów w Sanoku i Rzeszowie. „Nowiny-Stadion”, s. 2, Nr 44 z 2 listopada 1964.
- ↑ Sanockie Przedsiębiorstwo Budowlane. Warszawa: 1978, s. 12.
- ↑ Wkrótce nowoczesny hotel orbisowski w Sanoku. „Nowiny-Stadion”, s. 2, Nr 171 z 19 lipca 1968.
- ↑ Nowoczesny dom turystyczny w Sanoku. „Nowiny”, s. 2, Nr 298 z 16 grudnia 1968.
- ↑ Według Artura Baty hotel został oddany do użytku w 1969. Por. Artur Bata: Sanok i okolice. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1989, s. 58. ISBN 83-03-02881-2.
- ↑ Akta miasta Sanoka. Wykaz ulic i mieszkań w mieście Sanoku 1931 r. (zespół 135, sygn. 503). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 127.
- ↑ Andrzej Romaniak: Sanok. Fotografie archiwalne – Tom I. Sanok: Muzeum Historyczne w Sanoku, 2009, s. 312. ISBN 978-83-60380-26-0.
- ↑ Edmund Słuszkiewicz: Przewodnik po Sanoku i Ziemi Sanockiej. Sanok: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 69.
- ↑ III. Realizacja 3-letniego planu odbudowy. Działalność Ligi Kobiet na Rzeszowszczyźnie. W: Kształtowanie się władzy ludowej na Rzeszowszczyźnie. T. II. Rzeszów: Komitet Wojewódzki PZPR w Rzeszowie, 1966, s. 265.
- ↑ Waldemar Och. Kalendarium sanockie 2005-2010. „Rocznik Sanocki 2011”, s. 273, 2011. Towarzystwo Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. ISSN 0557-2096.
- ↑ Wykaz firm handlowych, przemysłowych, rzemieślniczych i wolnych zawodów miasta Sanoka, Zagórza, Rymanowa, Mrzygłoda, Bukowska 1937/8. Informator Chrześcijański. Sanok: Krakowska Kongregacja Kupiecka. Oddział Sanok, 1938, s. 18.
- ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 42.
- ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 43.
- ↑ Spis abonentów sieci telefonicznych państwowych i koncesjonowanych w Polsce (z wyjątkiem m. st. Warszawy). Warszawa: Ministerstwo Poczt i Telegrafów, 1932, s. 514.