Wikipedia

Ulica Szczytnicka we Wrocławiu

ulica we Wrocławiu

Ulica Szczytnicka – ulica położona we Wrocławiu na osiedlu Plac Grunwaldzki, w dawnej dzielnicy Śródmieście. Łączy ulicę Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Kardynała Bolesława Kominka z ulicą Mikołaja Reja, Marii Curie-Skłodowskiej i Władysława Nehringa[a][1][2][3][4][5]. Ulica ma 445 m długości[1].

Ulica Szczytnicka
Plac Grunwaldzki
Ilustracja
odcinek początkowy
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Długość

445 m

Poprzednie nazwy

Scheitniger Strasse

Przebieg
światła ul. Kominka
ul. Wyszyńskiego
ul. Sępa-Szarzyńskiego
droga wewnętrzna
skwer Bocheńskiego
łącznik do ul. Piwnej
sięgacz ul. Szczytnickiej
do Kampusu Grunwaldzkiego UWr
ul. Polaka
ul. Ładna

ul. Reja, ul. Nehringa
ul. Curie-Skłodowskiej
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Szczytnicka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Ulica Szczytnicka”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Ulica Szczytnicka”
51°06′47,483″N 17°03′16,988″E/51,113190 17,054719
Multimedia w Wikimedia Commons
Tramwaj na ul. Szczytnickiej.

Historia edytuj

Obszar przez który przebiega ulica Szczytnicka (a także ulica Kardynała Bolesława Kominka, do 1989 r. będąca częścią ulicy Szczytnickiej), nazywany był Zatumiem[4][6] (wymieniane od XIV wieku[6]). Obejmował teren od ramienia rzeki Odry opływającej wyspę Ostrów Tumski od strony wschodniej i północnej. Po rozbiórce fortyfikacji miasta prowadzonej od 1808 r. zasypano także to ramię łącząc Ostrów Tumski z Zatumiem. Główna drogą tego obszaru biegła od terenu placu Katedralnego z którym połączona była mostem, rozebranym przy likwidacji koryta rzecznego. Jej przebieg był mocno nieregularny. Droga prowadziła w kierunku wschodnim do rogatki szczytnickiej (położonej w miejscu targowiska) i do cmentarza św. Wawrzyńca[4]. Droga ta stanowiła ówcześnie oś komunikacyjną Zatumia i oddzielała posiadłości dziekana i prepozyta[7][4][6]. Dopiero po uregulowaniu jej przebiegu (prace prowadzono od lat 60. XIX wieku), oraz wytyczeniu w 1824 roku, a także po jej poszerzeniu, nabrała ona dzisiejszego kształtu[7][5].

W latach 1837-1872 na południe od ulicy J. Kroll urządził ogród zimowy. Wzdłuż ulicy zbudowano oranżerię i kolumnady, wśród drzew pawilony i kioski o różnym przeznaczaniu. W ogrodzie urządzono teatr letni. W 1872 scena została zniszczona, a obszar ogrodu przeznaczony do zabudowy[7][8].

Przy ulicy Szczytnickiej w 1888 r. w domu pod numerem 29 mieszkał krótko Jan Kasprowicz. Z kolei w latach 1907-1908 przy tej ulicy mieszkał archeolog Józef Kostrzewski. Obaj studiowali w swoich czasach na Uniwersytecie Wrocławskim. Innym znanym mieszkańcem ulicy pod numerem 28 był lekarz dra Jan Knosała, który w 1920 r. został aresztowany za agitację wśród wrocławskich polaków aby głosowali w plebiscycie za przyłączeniem Górnego Śląska do Polski. Aresztowano go pod zarzutem zdrady, o czym Wojciech Korfanty informował Prezydium Rady Ministrów RP[5].

Przed II wojną światową obszar ten zabudowany był kamienicami z XIX i początku XX wieku[4][9][10]. Część z nich uległa zniszczeniu w wyniku działań wojennych prowadzonych podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. Natomiast zabudowa terenów na południe od ulicy do Odry Głównej została niemal całkowicie zniszczona, a jej pozostałości przewidziano do wyburzenia (włącznie z kamienicami przy samej ulicy) i włączenia w obręb nowej dzielnicy uniwersyteckiej[4][11], projektu Krystyny i Mariana Barskich[b][4][12]. Dzięki społecznej interwencji zabudowę przy ulicy uratowano i poddano rewaloryzacji. W miejscu zburzonych budynków po wojnie budowano na części ulicy zabudowę uzupełniono budynkami plombowymi[4]. Na wolnym terenie przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego zbudowano nowe osiedle mieszkaniowe po stronie północnej i szkołę po stronie południowej, w której mieściło się szkoła podstawowa, otwarta 4 listopada 1965 r., a później XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Polonii Belgijskiej[5][9][13].

Miejska Rada Narodowa uchwałą Nr VI/36/89 z 30.05.1989 r. wydzieliła z ulicy Szczytnickiej nową ulicę Kardynała Bolesława Kominka długości 87 m[4][5][7][14][15]. W 2004 r. na skwerze powstał pomnik Adolfa Marii Bocheńskiego[16]. Natomiast w kolejnych latach ramach Wrocławskiego Budżetu Obywatelskiego 2017 zrealizowano projekt nr 196 obejmujący rewitalizacje skweru Adolfa Marii Bocheńskiego. Budżet zadania wyniósł 250 000 zł[17].

Zabudowa południowej strony ulicy rozpoczęła się od powstania budynku biurowego GreenDay zbudowanego w latach 2012-2014. Od 2015 r. przystąpiono do rozbiórki budynku XIV Liceum Ogólnokształcącego. W jego miejscu w latach 2015-2017 zbudowano biurowiec Green2Day. Jego otwarcie nastąpiło 5.09.2018 r.[9][18][19][20][21].

Nazwy edytuj

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

Źródła pierwotnej nazwy tej drogi – Jelenia – upatruje się w nazwie gospody Pod Białym Jeleniem mieszczącej się pod współczesnym nr 19-21, ówcześnie przy skrzyżowaniu ze zlikwidowanym odcinkiem ulicy Sępa-Szarzyńskiego prowadzącym do Odry. Później nazwę tę stosowano do ulicy Sępa-Szarzyńskiego[5][13]. Nazwa Scheitniger Strasse odnosiła się wprost do nazwy osiedla Scheitnig, dziś Szczytniki[14]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Wrocławia i ogłoszona w okólniku nr 60 z 21.09.1945 r. oraz nr 76 z 19.10.1945 r.[1].

Układ drogowy edytuj

Do ulicy Szczytnickiej przypisana jest droga gminna o długości 445 m (numer drogi 105340D, numer ewidencyjny drogi G1053400264011)[1], oraz droga wewnętrzna stanowiąca sięgacz o długości 44 m biegnący od ulicy do Kampusu Grunwaldzkiego Uniwersytetu Wrocławskiego[22]. Na całej długości drogi gminnej przebiega dwutorowa linia tramwajowa[23].

Działki ewidencyjne.
numer powierzchnia zagospodarowanie
nr 78/2, AM-27, obręb Plac Grunwaldzki[1][24] 2.303 m² droga gminna
nr 62, AM-28, obręb Plac Grunwaldzki[1][25] 6.825 m² droga gminna
nr 58/1, AM-28, obręb Plac Grunwaldzki[1][26] 181 m² chodnik
nr 5/3, AM-35, obręb Plac Grunwaldzki[22][27] 521 m² droga wewnętrzna (sięgacz)
razem powierzchnia: 9.830 m²

Ulica łączy się z następującymi drogami kołowymi:

Przystanek komunikacji miejskiej przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego nosi nazwę "Katedra", a przystanek w ciągu ulicy Szczytnickiej nosi nazwę "Reja"[23].

Ścieżka rowerowa biegnie od ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego do sięgacza kampusu i łączy się ze ścieżkami wymienionej ulicy. Tu znajduje się także stacja roweru miejskiego. Ścieżki biegną także przy skwerze i przez urządzony tam zieleniec[36].

Zabudowa i zagospodarowanie edytuj

Strona północna ulicy obejmuje w początkowym biegu teren, na którym znajduje się powojenna zabudowa, w szczególności punktowe bloki położone przy ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego 29 i szczytnickiej 18. Dalej między ulicą Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i Piwną znajduje się Skwer Adolfa Marii Bocheńskiego z urządzonym zieleńcem[2][37] i pomnikiem Adolfa Marii Bocheńskiego[16]. Dalszy odcinek ulicy zabudowany jest ciągłą zabudową pierzejową, na którą składają się przedwojenne kamienice i uzupełniająca zabudowa plombowa o numerach parzystych od 26 do 54[2][10].

Po stronie południowej znajduje się zabudowa kompleksu biurowego przy ulicy Szczytnickiej 9 (GreenDay) i 11 (Green2Day). W przerwie między tą zabudową a dalszym odcinkiem ulicy przebiega sięgacz ulicy Szczytnickiej na końcu której znajduje się wjazd na teren Kampusu Grunwaldzkiego Uniwersytetu Wrocławskiego[2].

Dalszy odcinek ulicy po stronie południowej zabudowany jest ciągłą zabudową pierzejową, na którą składają się przedwojenne kamienice i uzupełniająca zabudowa plombowa, analogicznie do strony północnej, o numerach nieparzystych od 27 do 51[2][10].

Wybrane obiekty edytuj

Biurowce GreenDay i Green2Day edytuj

Przy ulicy Szczytnickiej 9 i 11 zbudowano dwa budynki biurowe. Pierwszy z nich GreenDay (ulica Szczytnicka 9) powstał w latach 2012-2014. Oferuje około 14.500 m2 powierzchni biurowej i 218 miejsca postojowe. Jego powierzchnia użytkowa wynosi 25 100 m2, a kubatura 110 000 m3. Budynek ma 6 kondygnacji nadziemnych i dwie podziemne. W latach 2015-2017 zrealizowano budowę drugiego z nich Green2Day (ulica Szczytnicka 11). Jest to budynek o 7 kondygnacjach nadziemnych i dwóch podziemnych. Oferuje około 17.000 (18.000) m² powierzchni biurowej i 231 miejsca postojowe. Posiada certyfikację LEED Platinum. Projekt obu budynków powstał w Maćków Pracownia Projektowa z siedzibą we Wrocławiu, zaś generalnym wykonawcą była firma Skanska S.A. z Warszawy[9][18][19][21][38].

Szczytnicka 35 edytuj

Kamienica z usługowym parterem przy ulicy Szczytnickej 35 została zbudowana przed 1871 r., w 2008 r. przeprowadzono jej remont. Jest ona uwzględniona w gminnej ewidencji zabytków. Budynek położony jest w pierzei południowej ulicy. Ma pięć kondygnacji nadziemnych. Jego główną funkcją jest funkcja mieszkalna. Obejmuje 14 mieszkań[10][39].

Szczytnicka 51 edytuj

Kamienica, która obecnie użytkowana jest jako budynek mieszkalny z usługowym parterem przy ulicy Szczytnickiej 51 (ulicy Benedykta Polaka 22), zbudowana została w latach 1891-1900. Jest ona uwzględniona w gminnej ewidencji zabytków. Od 1916 r. mieścił się tu zajazd "Zum goldenen Adler". Budynek ma sześć kondygnacji nadziemnych. W 2007 roku przeprowadzono jego rewitalizację[10][40].

Demografia edytuj

Ulica przebiega przez kilka rejonów statystycznych o wysokim stopniu zaludnienia przy czym dane pochodzą z 31.12.2019 r.[41].

Demografia[41]
Rejon statystyczny nr Liczba osób zameldowanych Gęstość zaludnienia [lud./km²] Położenie
934290 835 5.364 strona południowa ulicy
934180 762 24.420 strona północna ulicy od ul. Wyszyńskiego do ul. Sępa-Szarzyńskiego
934250 1019 18.941 strona północna ulicy od ul. Sępa-Szarzyńskiego do ul. Reja

Ochrona i zabytki edytuj

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki i inne obiekty historyczne:

Obiekty zabytkowe.
obiekt, położenie powstanie, nr rej.[c] fotografia
strona północna
Kamienica z usługowym parterem (lata 1910-1930 – cukiernia Adolfa Dörmera), obecnie budynek mieszkalny z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 26[10][42] 		około 1826 r., lata 20. XX wieku, inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 28[10][43] 		przed 1871 r., inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 30[10][44] 		lata 1881-1890, inny[10]  
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 36[10][45] 		lata 1891-1900, inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 38[10][46] 		lata 1881-1890, inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 40[10][47] 		przed 1871 r., inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 44[10][48] 		przed 1871 r., inny[10]  
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 46[10][49] 		przed 1871 r., inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 48[10][50] 		przed 1871 r., inny[10]
Kamienica
ulica Szczytnicka 54[10][51] 		przed 1870 r., inny[10]
strona południowa
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 29[10][52] 		lata 1891-1900, inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 29a[10][53] 		lata 1891-1900, inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 31[10][54] 		lata 1891-1900, inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 35[10][55] 		przed 1871 r., 2008 r. (remont), inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 37[10][56] 		przed 1871 r., inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 45[10][57] 		przed 1871 r., inny[10]
Kamienica z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 49[10][58] 		lata 1891-1900, inny[10]
Kamienica (1916 r. – Zajazd "Zum goldenen Adler"), obecnie budynek mieszkalny z usługowym parterem
ulica Szczytnicka 51[10][59] 		lata 1891-1900, inny[10]

Baza TERYT edytuj

Dane Głównego Urzędu Statystycznego z bazy TERYT, spis ulic (baza ULIC)[60]:

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Podany tu przebieg ulicy, od ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego do ulicy Mikołaja Reja, zgodny jest z numeracją adresową położonych przy ulicy posesji[2]. Zarządca drogi, Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta (ZDiUM), w udostępnianym przez siebie zestawieniu podaje, że ulica biegnie od ulicy Mikołaja Reja do ulicy Kardynała Stefana Wyszyńskiego[1].
  2. ↑ Krystyna i Marian Barscy – architekci, członkowie SARP, specjalizujący się w projektowaniu obiektów dla szkół wyższych, m.in. Uniwersytet Wrocławski: Instytut Matematyki, Instytut Chemii i in.[12].
  3. ↑ Nr rej.: numer wpisu do rejestru zabytków; mpzp – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego; gez – gminna ewidencja zabytków.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 5520-5521 (Szczytnicka).
  2. ↑ a b c d e f SIP 2020 ↓, Mapa podstawowa.
  3. ↑ SIP 2020 ↓, Osiedla Wrocławia.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m Harasimowicz 2006 ↓, s. 857 (Szczytnicka).
  5. ↑ a b c d e f g Antkowiak 1970 ↓, s. 251-253 (Szczytnicka).
  6. ↑ a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 1016 (Zatumie).
  7. ↑ a b c d Harasimowicz 2006 ↓, s. 351-352 (Kominka).
  8. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 615-616 (Ogród zimowy Krolla).
  9. ↑ a b c d Ratajczak 2018 ↓.
  10. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao SIP 2020 ↓, GEZ.
  11. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 245-246 (Strubicza).
  12. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 58 (Barscy Krystyna i Marian).
  13. ↑ a b Antkowiak 1970 ↓, s. 230-231 (Sępa-Szarzyńskiego).
  14. ↑ a b c d e f Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 126 (Scheitniger Str.).
  15. ↑ a b c ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 2216 (Kominka Bolesława).
  16. ↑ a b ZW 2020 ↓, Pomniki ... po 1945, poz. 116.
  17. ↑ WBO 2017 ↓.
  18. ↑ a b urbanity.pl 2020 ↓, GreenDay.
  19. ↑ a b urbanity.pl 2020 ↓, Green2Day.
  20. ↑ Skupin 2016 ↓.
  21. ↑ a b urbanity.pl 2020 ↓, Kapsuła czasu wmurowana ....
  22. ↑ a b c ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 5524 (Szczytnicka – sięgacz).
  23. ↑ a b c d wroclaw.pl 2020 ↓, schematy komunikacji.
  24. ↑ SIP 2020 ↓, Mapa własności, dz. Plac Grunwaldzki, AR_27, 78/2.
  25. ↑ a b SIP 2020 ↓, Mapa własności, dz. Plac Grunwaldzki, AR_28, 62.
  26. ↑ SIP 2020 ↓, Mapa własności, dz. Plac Grunwaldzki, AR_28, 58/1.
  27. ↑ SIP 2020 ↓, Mapa własności, dz. Plac Grunwaldzki, AR_35, 5/3.
  28. ↑ ZDiUM sygnalizacja 2020 ↓, poz. 25.
  29. ↑ ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 4853 (Sępa-Szarzyńskiego Mikołaja).
  30. ↑ ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 4156 (Piwna).
  31. ↑ ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 4221-4224 (Polaka Benedykta).
  32. ↑ ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 2884 (Ładna).
  33. ↑ ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 4614 (Reja Mikołaja).
  34. ↑ ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 4948-4951 (Skłodowskiej-Curie Marii).
  35. ↑ ZDiUM ulice 2020 ↓, poz. 3488 (Nehringa Władysława).
  36. ↑ SIP 2020 ↓, Mapa rowerowa.
  37. ↑ SIP 2020 ↓, Mapa przyrodnicza.
  38. ↑ urbanity.pl 2020 ↓, JLL został ....
  39. ↑ urbanity.pl 2020 ↓, Szczytnicka 35.
  40. ↑ urbanity.pl 2020 ↓, Szczytnicka 51.
  41. ↑ a b SIP 2020 ↓, Demografia.
  42. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8782.
  43. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8783.
  44. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8786.
  45. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8789.
  46. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8791.
  47. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8792.
  48. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8793.
  49. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8795.
  50. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8796.
  51. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8799.
  52. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8784.
  53. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8785.
  54. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8787.
  55. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8788.
  56. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8790.
  57. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8794.
  58. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8797.
  59. ↑ ZW 2020 ↓, GEZ poz. 8798.
  60. ↑ GUS 2020 ↓, ULIC.

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

  • Ulica Szczytnicka, [w:] Wrocław, Plac Grunwaldzki [online], fotopolska.eu [dostęp 2020-08-21] (pol.).
  • ul. Szczytnicka, [w:] Wrocław, Plac Grunwaldzki [online], dolny-slask.org.pl (Wratislaviae Amici), ID: 587361 [dostęp 2020-08-21] (pol.).
  • ul. Szczytnicka [online], wikimapia.org [dostęp 2020-08-21] (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Szczytnicka_we_Wrocławiu&oldid=73417449”