Tlenek wanadu(V)

Tlenek wanadu(V)
Monowarstwa tlenku wanadu(V)
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
konst.	pentatlenek diwanadu, tlenek(2−) wanadu(5+), tlenek wanadu(5+), tlenek wanadu(V)
	Inne nazwy i oznaczenia
Stocka	tlenek wanadu(V)
inne	dawniej: pięciotlenek wanadu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	V2O5
Masa molowa	181,88 g/mol
Wygląd	żółtobrązowe kryształy
	Identyfikacja
Numer CAS	1314-62-1
PubChem	14814
SMILES
	O=[V](=O)O[V](=O)=O
InChI
	InChI=1S/5O.2V
	InChIKey
	GNTDGMZSJNCJKK-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	3,35 g/cm³; ciało stałe
	Rozpuszczalność w wodzie
	0,07 g/100 g
	w innych rozpuszczalnikach
	stężone kwasy i zasady; nierozpuszczalny w etanolu
Temperatura topnienia	681 °C
Temperatura wrzenia	1750 °C
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2012-07-05]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Zwroty H	H302, H332, H335, H341, H361d, H372, H411
Zwroty P	P261, P273, P281, P314
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie Rozporządzenia CLP, zał. VI
Toksyczny; (T)	Groźny dla; środowiska; (N)
Zwroty R	R20/22, R37, R48/23, R51/53, R63, R68
Zwroty S	S1/2, S36/37, S38, S45, S61
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 3 0
Temperatura zapłonu	niepalny
Numer RTECS	YW2450000
Dawka śmiertelna	LD50 10 mg/kg (szczur, doustnie)
	Podobne związki
Podobne związki	Ta2O5, Nb2O5
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tlenek wanadu(V), V
2O
5 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków, w którym wanad występuje na V stopniu utlenienia. Stosowany jako katalizator, np. przy produkcji kwasu siarkowego, w reakcji utleniania dwutlenku siarki (SO
2) do tritlenku siarki (SO
3).

Otrzymywanie edytuj

Tlenek wanadu(V) jest ostatecznym produktem utleniania wanadu, ale często jest zanieczyszczony wówczas niższymi tlenkami^[5]. Czysty związek otrzymuje się poprzez termiczny rozkład metawanadanu(V) amonu^[5]^[6]:

2NH
4VO
3 → V
2O
5 + 2NH
3↑ + H
2O↑

Właściwości edytuj

W czystej postaci ma barwą żółtopomarańczową wynikającą ze zjawiska przeniesienia ładunku. Jest umiarkowanym utleniaczem. W reakcji z dwutlenkiem węgla, dwutlenkiem siarki lub kwasem szczawiowym ulega redukcji do ciemnoniebieskiego tlenku wanadu(IV), VO
2^[5].

Słabo rozpuszcza się w wodzie, a jego roztwory mają odczyn lekko kwasowy. Ma właściwości amfoteryczne. Z zasadami tworzy wanadany(V), a w mocnych kwasach powstaje kation dioksydowanadowy VO+
2^[5].

Jony ortowanadanowe(V) VO3−
4 obecne są w roztworach silnie zasadowych (pH > 12^[6] lub >13^[5]). Po obniżeniu pH ulegają one dimeryzacji^[5]^[6]:

2 VO3−
4 + 2 H+
⇌ V
2O4−
7 + H
2O

Po dalszym obniżaniu pH stopień polimeryzacji zwiększa się. W pH 6–9 obecne są pozostające w równowadze trimery V
3O3−
9 i tetramery V
4O4−
12, które poniżej pH 6,5 przechodzą w dekamery V
10O6−
28, HV
10O5−
28 i H
2V
10O4−
28 (stopień polimeryzacji i protonowania zależy też od stężenia^[5]). Kondensacji jonów do stopnia n > 4 towarzyszy pojawienie się barwy żółtej, która dalej przechodzi w ciemnopomarańczową. Po zakwaszeniu roztworu do pH <2–3, poliwanadany rozpadają się z wytworzeniem bladożółtych kationów wanadylowych^[5]^[6]:

H
2V
10O4−
28 + 14 H+
⇌ 10 VO+
2 + 8 H
2O

Pomimo słabej rozpuszczalności jest silną trucizną^[3]^[6], ma też działanie mutagenne i teratogenne^[3]. Nie ma smaku^[6].

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-98, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
↑ ^a ^b Tlenek wanadu(V), [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Tlenek wanadu(V) (nr 204854) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2020-05-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ Tlenek wanadu(V) (nr 204854) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-07-05]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Norman N.N.N. Greenwood Norman N.N.N., AlanA. Earnshaw AlanA., Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 981–987, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, t. 2, Warszawa: PWN, 2002, s. 877–879, ISBN 83-01-13654-5 .

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[CRC-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-98, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).

[CLI-2] Tlenek wanadu(V), [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).

[Aldrich-3] Tlenek wanadu(V) (nr 204854) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2020-05-20]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[Aldrich-US-4] Tlenek wanadu(V) (nr 204854) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2012-07-05]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[GE-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Norman N.N.N. Greenwood Norman N.N.N., AlanA. Earnshaw AlanA., Chemistry of the Elements, wyd. 2, Oxford–Boston: Butterworth-Heinemann, 1997, s. 981–987, ISBN 0-7506-3365-4 (ang.).

[Bielanski-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f AdamA. Bielański AdamA., Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, t. 2, Warszawa: PWN, 2002, s. 877–879, ISBN 83-01-13654-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]