Złoże mineralne – naturalne nagromadzenie kopalin w obrębie skorupy ziemskiej, powstałe w wyniku różnorodnych procesów geologicznych. Istotny jest fakt, iż złoże występuje w takiej ilości i w takich warunkach ekonomicznych i geologicznych, że jego eksploatacja jest opłacalna (tym się różni złoże od zasobu).

Klasyfikacja złóż

edytuj

W ekonomii złoża dzieli się na bilansowe – takie, które opłaca się eksploatować i pozabilansowe – takie, których w obecnych warunkach eksploatować się nie opłaca, ale przypuszczalnie w najbliższej przyszłości ich wydobycie stanie się rentowne. Złożami pozabilansowymi są np. zasoby rud żelaza w okolicach Suwałk, nieeksploatowane z powodu znacznej głębokości ich zalegania oraz ze względów ekologicznych, między innymi po to, aby nie naruszać ekologicznej równowagi Wigierskiego Parku Narodowego.

Złoża można dzielić ze względu na ich gospodarcze znaczenie. Podział ten jest następujący:

Co roku Państwowy Instytut Geologiczny publikuje Bilans zasobów kopalin, obejmujący wszystkie udokumentowane aktualnie złoża na terenie Polski.

Podział genetyczny złóż

edytuj

Istnieją dwa najważniejsze klasyfikacje złóż ze względu na sposób ich powstawania. Obydwie klasyfikacje przedstawiają tabele poniżej:

Złoża endogeniczne Złoża magmowe platyna, diamenty, rudy chromu, niklu i żelaza, a także wolfram, miedź, fluoryt Powstają wskutek stygnięcia i krystalizacji magmy bądź lawy
Złoża metamorficzne grafit, azbest, koks naturalny, magnetyt, surowce skalne Powstają wskutek procesów metamorfizmu
Złoża egzogeniczne Złoża wietrzeniowe boksyty, kaolin, siarka Powstają wskutek usunięcia skały płonnej i wzrostu zawartości składnika użytecznego
Złoża osadowe właściwe węgiel, gaz ziemny, ropa naftowa, sól kamienna, sole potasowe, gips, anhydryt, rudy żelaza, fosforyty, skały osadowe Powstają na skutek działalności organizmów żywych albo na skutek odparowywania roztworów
Złoża osadowe mechaniczne diamenty, złoto rodzime, kasyteryt, korund, piaski, żwiry Powstają dzięki selektywnemu transportowi i sedymentacji w środowisku wodnym
magmogeniczne magmowe Powstają wskutek zastygania magmy i krystalizacji minerałów
pomagmowe Powstają wskutek krystalizacji roztworów znajdujących się w magmach
wulkanogeniczne Powstają wskutek wytrącania się minerałów z gazów wulkanicznych
hipergeniczne wietrzeniowe Powstają wskutek selekcji zwietrzelin przez siły grawitacyjne, wody i wiatry
osadowe (mechanogeniczne, chemogeniczne i ewaporacyjne) Powstają wskutek sedymentacji osadów lub wytrącania się z roztworów
biogeniczne Powstają wskutek przekształcania szczątków organicznych w skorupie ziemskiej pod wpływem procesów metamorfizmu
metamorfogeniczne metamorficzne Powstają wskutek przeobrażania minerałów i skał w głębi skorupy ziemskiej pod wpływem procesów metamorfizmu
zmetamorfizowane Powstają wskutek przeobrażania pod wpływem procesów metamorfizmu złóż uprzednio wykształconych (także złóż metamorficznych)

Formy złóż

edytuj
 
Schemat przedstawiający formy złóż

W zależności od formy, w jakiej dane złoże występuje pod lub na powierzchni litosfery, można wyróżnić:

Zobacz też

edytuj