Wikipedia

Żydowskie nazwy polskich miejscowości

lista miejscowości znajdujących się w Polsce wraz z ich nazwami w języku hebrajskim i jidysz

Lista miejscowości, osad, osiedli i części miast znajdujących się na terenie Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej lub współczesnego państwa polskiego wraz z ich nazwami w języku hebrajskim i jidysz.

A edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Aleksandrów Łódzki ‏אַלעקסאַנדער‎ Aleksander[1][2]
Andrychów ‏אנדריכוב‎ Andrichow[3] ‏יענדריכעוו‎ Jendrichew[1][2] W średniowieczu miasto nosiło po polsku nazwę Jędrzychów, używaną obocznie do XVIII wieku[4].

B edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Baranów Sandomierski ‏ברנוב‎ Baranow ‏באַרנעוו‎ Barnew[1][2]
Białystok ‏בִּיַאלִיסְטוֹק‎ Bialistok[5][6] ‏ביאַליסטאָק‎ Bjalistok[1][2]
Biłgoraj ‏בילגוריי‎ Bilgoraj[7] ‏בילגערײַ‎
‏בילגרײַ‎
‏בילגאָרײַ‎ 		Bilgeraj[1][2]
Bilgraj[2]
Bilgoraj[2]

C edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Chełm ‏חֶלְם‎ Chelm[8][9] ‏כעלעם‎ Chelem[1][2]
Chmielnik ‏חמיילניק‎ ‏כמעלניק‎ Chmelnik[2]
Częstochowa ‏צֶ׳נסטוֹחוֹבה‎ Czenstochowa[10] ‏טשענסטעכעוו‎ Czenstechew[1][2]

D edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Dębica ‏דעמביץ‎ Dembic[1][2]
Dukla ‏דוקלה‎ ‏דיקלע‎
‏דוקלע‎ 		Dikle[1][2]
Dukle[2]

F edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Frysztak ‏פרישטאק‎ ‏פֿריסטיק‎ Fristik[1][2]

G edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Gdańsk ‏גְּדַנְסְק‎ Gdansk[11] ‏דאַנצק‎
‏דאַנציק‎
‏דאַנסק‎ 		Danck[1][2]
Dancik[1]
Dansk[1]
Głogów Małopolski ‏גלוגוב מלופולסקי‎ ‏גלאָגעוו‎ Glogew[1][2]
Góra Kalwaria ‏גורה קלוואריה‎ ‏גער‎ Ger[1][2] Forma jidyszowa wywodzi się od pierwszego członu nazwy polskiej: Góra zostało zapożyczone do jidysz jako *Gur, a później rozwinęło się w sposób typowy dla dialektu centralnego (tzw. polskiego) języka jidysz: *Gur > *Gir > Ger[12].
Grybów ‏גריבוב‎ Gribow[13] ‏גריבעוו‎ Gribew[1][2]

H edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Horodło ‏הורודלו‎ ‏גראָדלע‎
‏אַראָדלע‎ 		Grodle[2]
Arodle[2]

I edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Iwaniska ‏איווניסקה‎ ‏איוואַנצק‎
‏ייִוואַנצק‎ 		Iwanck[2]
Jiwanck[2]

J edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Józefów nad Wisłą ‏יוזפוב על נהר ויסלה‎ ‏ייִזעפֿעוו‎
‏יוזעפֿעוו‎ 		Jizefew[1]
Juzefew[1][2]

K edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Kalisz ‏קאליש‎ Kalisz[14] ‏קאָליש‎
‏קוליש‎ 		Kolisz[1][2]
Kulisz[1]
Kazimierz ‏קז׳ימייז׳‎[15] ‏קוזמאַרק‎ Kuzmark[1][2] Dawne miasto, obecnie dzielnica Krakowa.
Kazimierz Dolny ‏קוזמער‎
‏קוזמיר‎ 		Kuzmer[1]
Kuzmir[1][2]
Kielce ‏קיילצה‎ Kjelce[16] ‏קעלץ‎ Kelc[1][2]
Klimontów ‏קלימונטוב‎ ‏קלימעטעוו‎ Klimetew[1][2]
Kłodzko ‏קלודצקו‎
Kolbuszowa ‏קולבושובה‎ Kolbuszowa[17] ‏קאָלבעסעוו‎
‏קאָלבעשעוו‎ 		Kolbesew[1][2]
Kolbeszew[2]
Końskie ‏קונסקיה‎ ‏קינצק‎ Kinck[1][2]
Koprzywnica ‏קופשיווניצה‎ Kopesziwnica ‏פּאָקשיווניצע‎
‏פּאָקשיווצע‎ 		Poksziwnice[1][2]
Poksziwce[1][2] 		Pokrzywnica to forma używana dawniej obocznie w języku polskim, obecnie spotykana w gwarach[18].
Kozienice ‏קאָזשעניץ‎
‏קאָזשניץ‎ 		Kożenic[1][2]
Kożnic[2]
Kraków ‏קרקוב‎ ‏קראָקע‎ Kroke[1][2]
Krzeszów ‏קששוב‎ ‏קרעשעוו‎ Kreszew[1][2]

L edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Lipno ‏ליפנו‎ ‏ליפּנע‎ Lipne[1][2]
Lublin ‏לוּבְּלִין‎ Lublin[19] ‏לובלין‎ Lublin[1][2]

Ł edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Łagów ‏לגוב‎ ‏לאַגעוו‎ Lagew[2]
Łódź ‏לודז׳‎ Lodż[20] ‏לאָדזש‎ Lodż[1][2]

M edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Mielec ‏מעליץ‎ Melic[1][2]
Mszana Dolna ‏אַמסענע‎
‏אַמשענע‎ 		Amsene[1][2]
Amszene[1][2] 		W formie jidyszowej pojawia się samogłoska protetyczna A-, ponieważ nazwa polska rozpoczyna się od zbitki spółgłoskowej Msz-[21].
Muranów ‏מאָרענאָוו‎ Morenow[22] Osiedle Warszawy, część dzielnicy północnej.

N edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Nalewki ‏נאַלעווקעס‎ Nalewkes[23] Historyczny obszar Warszawy; zwyczajowa skrótowa nazwa dawnej żydowskiej dzielnicy północnej, znanej także jako dzielnica nalewkowsko-muranowska.
Nałęczów ‏נאַלײַנטשעוו‎ Nalajnczew[1][2]
Nowy Dwór Mazowiecki ‏נאָווידוואָר‎
‏נאָוועדוואָר‎ 		Nowidwor[1][2]
Nowedwor[1]
Nowy Targ[24] ‏נובי-טאר‎ ‏נײַ־מאַרק‎ Naj-Mark[1][2]

O edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Odrzywół ‏אודז׳יבול‎[25] ‏אָדזשיוויל‎ Odżiwil[1][2]
Olkusz ‏אוֹלקוּש‎
‏אולקוץ׳‎ 		Olkusz[26][27]
Olkucz[27] 		‏עלקיש‎ Elkisz[1][2] Nazwa w jidysz pochodzi od dawnej formy polskiej, brzmiącej Elkusz (także Ilkusz, Hilkusz i in.)[28][29][30]
Ostrowiec Świętokrzyski ‏אוסטרובייץ שוויינטוקז׳יסקי‎ ‏אָסטרעווצע‎
‏אָסטראָווצע‎ 		Ostrewce[1][2]
Ostrowce[2]
Oświęcim ‏אַוּשְׁוִויץ‎ Oszwic[31] ‏אָשפּיצין‎ Oszpicin[1][2]
Ożarów ‏אוז׳רוב‎ ‏אָזשרעוו‎ Ożrew[1][2]

P edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Połaniec ‏פולנייץ‎ ‏פּלאַנטש‎ Plancz[1][2]
Poznań ‏פּוֹזְנַן‎ Poznan[32] ‏פּויזן‎ Pojzn[1][2]
Pruchnik ‏פרוחניק‎ ‏פּרוכניק‎ Pruchnik[2]
Przemyśl ‏פְּשֶׁמִישְׁל‎ Pszemiszl[33][34] ‏פּערעמיסלע‎
‏פּרעמיסלע‎ 		Peremisle[1][2]
Premisle[1][2]

R edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Radom ‏ראָדוֹם‎ Radom[35] ‏ראָדעם‎ Rodem[1][2]
Radymno ‏ראדימנו‎ ‏ריידים‎
‏רעדים‎ 		Rejdim[1]
Redim[1][2]
Raków ‏רקוב‎ ‏ראַקעוו‎ Rakew[1][2]
Rzeszów ‏זֶ׳שוּב‎ Żeszuw[36] ‏רײַשע‎ Rajsze[1][2]

S edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Sandomierz ‏סנדומייז׳‎ ‏צויזמער‎
‏צאָזמער‎ 		Cojzmer[1][2]
Cozmer[1]
Skierbieszów ‏סקיירביישוב‎ ‏‎
Starachowice ‏סטרחוביצה‎ ‏‎
Staszów ‏סטשוב‎
‏סטאשוב‎ 		‏סטאַשעוו‎ Staszew[1][2]
Stawiski ‏סטאַוויסק‎ Stawisk[1][2]
Szczuczyn ‏סטוטשין‎ Stuczin[1][2]

T edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Tarnobrzeg ‏טַרְנובְּזֶ׳ג‎ Tarnobżeg[37] ‏זשיקעוו‎
‏זיקעוו‎
‏דזשיקעוו‎ 		Żikew[1][2]
Zikew[1][2]
Dżikew[1] 		Nazwa w języku jidysz wywodzi się od Dzikowa, będącego obecnie częścią Tarnobrzega, a dawniej osobnym obszarem. W Tarnobrzegu obowiązywał zakaz osiedlania się Żydów, więc zamieszkiwali oni w pobliskim Dzikowie; gdy zakaz uchylono, przeprowadzali się oni do miasta, przenosząc jednocześnie nazwę swej poprzedniej siedziby na Tarnobrzeg[28].
Tarnów ‏טרנוב‎ Tarnow[38] ‏טאָרנע‎
‏טורנע‎ 		Torne[1][2]
Turne[1]
Treblinka ‏טְרֶבְּלִינְקָה‎ ‏טרעבלינקע‎ Treblinke[1]

W edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Wadowice ‏וָדוֹבִיצֶה‎ Wadowice[39] ‏וואַדעוויץ‎ Wadewic[1][2]
Warszawa ‏וַרְשָׁה‎ Warsza[40] ‏וואַרשע‎ Warsze[1][2]
Włoszczowa ‏ולושצ׳ובה‎ ‏‎
Wrocław ‏וְרוֹצְלָב‎ Wroclaw[41] ‏ברעסלע‎ Bresle[1][2]

Z edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Zamość ‏זאַמישטש‎
‏זאַמאָשטש‎ 		Zamiszcz[1][2]
Zamoszcz[2]

Ż edytuj

Nazwa polska Język hebrajski Transkrypcja Język jidysz Transkrypcja Uwagi
Żołynia ‏ז׳וליניה‎ ‏זשעלין‎ Żelin[2]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs Bordin 2015 ↓.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw Yiddishland ↓.
  3. ↑ YANDRICHOV / אנדריכוב, „Sztetl” [dostęp 2019-08-01].
  4. ↑ Rymut 1987 ↓, s. 26.
  5. ↑ ביאליסטוק, „Morifx” [dostęp 2019-08-01].
  6. ↑ BYALISTOK (ביאליסטוק), „Wirtualny Sztetl” [dostęp 2019-08-01].
  7. ↑ BILGORAY / בילגוריי, „Wirtualny Sztetl” [dostęp 2019-08-02].
  8. ↑ חֶלְם, „Milog” [dostęp 2019-08-02].
  9. ↑ בית התפוצות - מוזיאון העם היהודי, חלם [online] [dostęp 2019-08-02].
  10. ↑ צ׳נסטוחובה, „Morfix” [dostęp 2019-08-01].
  11. ↑ גְּדַנְסְק, „Morfix” [dostęp 2019-08-02].
  12. ↑ Weinreich 2008 ↓, s. 569.
  13. ↑ GRIBOV (גריבוב), „Wirtualny Sztetl” [dostęp 2019-08-02].
  14. ↑ KALISH (קאליש), „Wirtualny Sztetl” [dostęp 2019-08-01].
  15. ↑ מדריך קרקוב [online], krakowgd.blogspot.com [dostęp 2019-08-19].
  16. ↑ קְיֶילְצֶה, „Morfix” [dostęp 2019-08-01].
  17. ↑ קולבושובה (Kolbuszowa), „יד ושם” [dostęp 2019-08-01].
  18. ↑ Rymut 1987 ↓, s. 113.
  19. ↑ לוּבְּלִין, „Morfix” [dostęp 2019-08-01].
  20. ↑ לודז׳, „Morifx” [dostęp 2019-08-01].
  21. ↑ Stankiewicz 1965 ↓, s. 178.
  22. ↑ Weinreich 2008 ↓, s. 565.
  23. ↑ Weinreich 2008 ↓, s. A622.
  24. ↑ Nowy Targ. sztetl.org.pl. [dostęp 2019-08-28].
  25. ↑ Odrzywół, Poland [online], www.jewishgen.org [dostęp 2019-08-19].
  26. ↑ אולקוש, „Milog” [dostęp 2019-08-02].
  27. ↑ a b אולקוש, „Morfix” [dostęp 2019-08-02].
  28. ↑ a b Weinreich 2008 ↓, s. A592.
  29. ↑ Rymut 1987 ↓, s. 171.
  30. ↑ Olkusz, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 486.
  31. ↑ אַוּשְׁוִויץ, „Morfix” [dostęp 2019-08-01].
  32. ↑ פּוֹזְנַן, „Morifx” [dostęp 2019-08-02].
  33. ↑ פשֶמישל (Przemyśl), „Wirtualny Sztetl” [dostęp 2019-08-01].
  34. ↑ פְּשֶׁמִישְׁל, „Morfix” [dostęp 2019-08-01].
  35. ↑ RADOM / ראדום, „Wirtualny Sztetl” [dostęp 2019-08-02].
  36. ↑ ז׳שוב, „Morfix” [dostęp 2019-08-01].
  37. ↑ טַרְנובְּזֶ׳ג, „Morfix” [dostęp 2019-08-01].
  38. ↑ טרנוב, „Milog” [dostęp 2019-08-01].
  39. ↑ וָדוֹבִיצֶה, „Milog” [dostęp 2019-08-01].
  40. ↑ וַרְשָׁה, „Morfix” [dostęp 2019-08-01].
  41. ↑ ורוצלב, „Morfix” [dostęp 2019-08-02].

Bibliografia edytuj

  • Hanan-Michael Bordin: English-Yiddish dictionary of place-names. Jerusalem – Tel Aviv: Bedek Media Group, 2015. (ang. • jid.).
  • Yiddishland: Countries, Cities, Towns, Rivers. YIVO Institute for Jewish Research. [dostęp 2019-08-01]. (ang. • jid.).
  • Max Weinreich: History of the Yiddish language. Red. Paul Glasser, tłum. z jidysz Shlomo Noble, Joshua A. Fishman. T. 1–2. New Haven – London: Yale University Press, 2008. ISBN 978-0-300-10887-3. (ang.).
  • Edward Stankiewicz: Yiddish place names in Poland. W: The field of Yiddish. Studies in language, folklore, and literature. Second collection. Red. Uriel Weinreich. London – The Hague – Paris: Mouton & Co., 1965, s. 158–181. (ang.).
  • Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Wyd. drugie uzupełnione. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987. ISBN 83-04-02436-5. (pol.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Żydowskie_nazwy_polskich_miejscowości&oldid=68710934”