FIAT

włoski producent samochodów
(Przekierowano z FCA Italy)

FIATwłoskie przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją samochodów osobowych, sportowych, dostawczych i rajdowych z siedzibą w Turynie. Zostało założone 11 lipca 1899 roku przez Giovanniego Agnellego[1] pod stanowiącą rozwinięcie akronimu FIAT nazwą Fabbrica Italiana Automobili Torino (pol. „Włoska Fabryka Samochodów w Turynie”). Obecnie przedsiębiorstwo wchodzi w skład międzynarodowego koncernu Stellantis.

FIAT
Fabbrica Italiana Automobili Torino
Logo
Ilustracja
Siedziba FIATa w Turynie (2013)
Państwo

 Włochy

Region

 Piemont

Siedziba

Turyn

Adres

Corso Giovanni Agnelli 200, 10135 Turyn

Data założenia

11 lipca 1899[1]

Forma prawna

spółka akcyjna

Prezes

Olivier Francois

Udziałowcy

Stellantis (100%)

brak współrzędnych
Strona internetowa

Historia

edytuj
 
Obraz Lorenza Delleaniego I fondatori della FIAT przedstawiający spotkanie założycielskie przedsiębiorstwa FIAT. Ukazane są na nim następujące osoby: 1. Luigi Damevino, 2. Cesare Goria Gatti, 3. Roberto Biscaretti di Ruffia, 4. Carlo Racca, 5. Emanuele Cacherano di Bricherasio, 6. Michele Ceriana-Mayneri, 7. Giovanni Agnelli, 8. Lodovico Scarfiotti i 9. Alfonso Ferrero di Ventimiglia
 
Litograficzny plakat reklamowy przedsiębiorstwa z roku jego założenia

Przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją samochodów założone zostało w Turynie 11 lipca 1899 roku przez grupę pomysłodawców, w tym m.in. hrabiego Roberta Biscarettiego di Ruffię oraz porucznika kawalerii Giovanniego Agnellego[2]. W tym samym dniu podpisany został w Palazzo Bricherasia akt założycielski spółki Società Anonima Fabbrica Italiana di Automobili w Turynie. Trzydziestu pierwszych udziałowców wniosło kapitał w wysokości 800 tysięcy lirów[2]. Po przejęciu w listopadzie tego samego roku istniejącej manufaktury samochodowej braci Ceirano przy Corso Dante rozpoczęto rok później produkcję pojazdów pod własną marką. Pierwszym pojazdem był model 3½ HP składający się z powozu ze składaną brezentową budką nad tylnym siedzeniem, napędzany dwucylindrowym silnikiem benzynowym, chłodzonym cieczą, o pojemności 657 cm³ i mocy 3,5 KM[2]. Cztery lata później akcje firmy trafiły na giełdę, a firma uruchomiła swoją filię m.in. w Nowym Jorku[3].

Przed wybuchem I wojny światowej władze koncernu podjęły decyzję o budowie dwóch nowych fabryk. Pierwszą fabrykę w Lingotto oddano do użytku w 1922 roku, druga zaś fabryka Mirafiori oddana została do użytku dopiero w 1939 roku. W 1924 roku firma uruchomiła produkcję licencyjnych pojazdów osobowych i ciężarowych w fabryce w Moskwie. Wraz z początkiem lat 50. XX wieku nową specjalnością marki stała się produkcja odrzutowych samolotów myśliwskich dla sił powietrznych NATO[3].

W maju 1966 roku podpisana została umowa licencyjna na produkcję modelu Fiat 124 oraz budowę w Związku Radzieckim zakładu WAZ, położonego w Togliatti. Rok później koncern przejmuje spółki Autobianchi, OM, CMSA oraz większościowy pakiet udziałów w firmie Magneti Marelli i Weber, a w 1969 roku staje się właścicielem marek Ferrari oraz Lancia. W wyniku współpracy z francuskim koncernem PSA w 1978 roku powstaje spółka Sevel Sud, która w 1981 roku uruchamia fabrykę samochodów dostawczych w Val di Sangro we Włoszech. W 1979 roku powstał holding pod nazwą Fiat S.p.A., w którego skład weszły marki: Fiat, Lancia, Autobianchi, Abarth oraz Ferrari. Rok później koncern przejmuje markę specjalizującą się w budowie pojazdów dostawczych – Iveco, a cztery lata później także przedsiębiorstwa Alfa Romeo oraz Maserati.

17 kwietnia 2007 roku powołana zostaje spółka Fiat Professional zajmująca się produkcją aut dostawczych. W tym samym roku w tureckiej Bursie uruchomiona zostaje w fabryce Tofaş wspólnie z francuskim koncernem PSA produkcja małych aut dostawczych[1]. W maju 2008 roku Fiat odkupuje od serbskiego rządu pakiet 70% akcji przedsiębiorstwa Zastava.

29 stycznia 2014 roku Fiat ukończył pięcioletni proces przejęcia amerykańskiego koncernu motoryzacyjnego Chrysler, w którego efekcie utworzona została spółka Fiat Chrysler Automobiles (FCA), której formalna siedziba ulokowana została w Holandii, a praktyczna – ze względów podatkowych – w Wielkiej Brytanii. Akcje nowej spółki notowane są na giełdach w Nowym Jorku i Mediolanie, a akcje dotychczasowych akcjonariuszy Fiata wymieniono w stosunku 1:1 na akcje FCA. Nowa spółka stała się siódmym, największym producentem samochodów na świecie[4].

31 października 2019 roku koncern FCA wszedł w alians z koncernem PSA Groupe. Tym samym zostanie powołany wielki motoryzacyjny gigant o wartości nawet 50 miliardów dolarów. Fuzja ma przynieść rocznie ok. 4 miliardów dolarów oszczędności, a na jej czele stanie prezes FCA John Elkann, natomiast Carlos Tavares, prezes Grupy PSA zostanie dyrektorem generalnym. W skali światowej alians będzie prawdopodobnie czwartą największą motoryzacyjną siłą, ze sprzedażą ok. 4,16 miliona samochodów rocznie.[5] Według informacji przekazanych przez firmy, nowy koncern ma działać pod nazwą "Stellantis", która wywodzi się od łacińskiego czasownika "stello, stellare", oznaczającego "lśnić jak gwiazda"[6].

Historia polskiego oddziału marki Fiat rozpoczyna się w 1921 roku, kiedy to w Warszawie rozpoczęta została budowa fabryki samochodów. Inwestycję tę jednak przerwano na rzecz stacji obsługi pojazdów marki Fiat.

W 1931 roku podpisana została umowa licencyjna, na podstawie której w Polsce w Państwowych Zakładach Inżynierii w Warszawie montowano modele 508 oraz 621. 22 grudnia 1965 roku pomiędzy Fiatem a Motoimportem zawarta została umowa licencyjna na uruchomienie w warszawskiej Fabryce Samochodów Osobowych na Żeraniu produkcji nowoczesnego samochodu osobowego – Fiata 125p powstałego na bazie modelu 125. Jego produkcję uruchomiono w 1967 roku.

W 1973 roku w Fabryce Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej oraz Tychach uruchomiono produkcję modelu 126p[2].

W czerwcu 1991 wdrożono do produkcji Fiata Cinquecento, który dwa lata później zdobył drugie miejsce w konkursie Car of the Year 1993.

22 maja 1992 roku na bazie FSM powstała spółka Fiat Auto Poland z 90% udziałem koncernu Fiat.

Wiosną 1998 Cinquecento został zastąpiony przez model Seicento. Do tego czasu wyprodukowano 1 164 478 sztuk tzw. „CC”, z czego wyeksportowano 863 254.

22 września 2000 zakończono w Bielsku-Białej produkcję Fiata 126, jako ostatnie wykonano ponad 1000 sztuk w z naklejką „Maluch Happy End”.

W kwietniu 2003 w fabryce świętowano wyprodukowanie milionowego Seicento, a w całej spółce – sprzedaż trzymilionowego samochodu.

W maju 2003 rozpoczęto produkcję modelu Panda, który wszedł do sprzedaży we wrześniu tego samego roku. Zdobył on prestiżowy tytuł European Car of The Year 2004.

Rok później zaniechano produkcji samochodów w Bielsku-Białej, powodowało to rozwinięcie tam produkcji podzespołów samochodowych, silników i skrzyń biegów.

W maju 2007 rozpoczęto produkcję Fiata 500, który zdobył tytuł European Car of The Year 2008. Uruchomienie jego produkcji spowodowało modernizację i automatyzację fabryki, m.in. w spawalni znajdują się 384 roboty, obsługiwane przez 500 pracowników.

6 września 2007 świętowano wyprodukowanie w Tychach milionowego Fiata Panda.

W 2007 zakład Fiat Auto Poland w Tychach dołączył do prestiżowego grona przedsiębiorstw „World Class Manufacturing”, tj. posiadających i stosujących najlepsze i najskuteczniejsze metody zarządzania systemem produkcyjnym w skali światowej.

W okresie styczeń-maj 2009 Fiat był najpopularniejszą marką na rynku Polskim, z udziałem 10,6% w rynku. Sprzedano m.in. 4048 szt. Fiatów Panda, 3529 szt. Fiatów Grande Punto, 2074 szt. Fiatów Bravo, oraz 1703 sztuki Fiatów 500 (łącznie 15 001 samochodów).[7]

W 2011 roku produkcja następnej generacji Fiata Pandy została przeniesiona z Tychów do fabryki w Pomigliano d'Arco koło Neapolu, w zamian za produkowany dotychczas w Termini Imerese na Sycylii model Lancia Ypsilon[8]. W połowie 2011 w tyskim zakładzie rozpoczęto produkcję Lancii Ypsilon II.

W grudniu 2012 zakład poinformował o konieczności zwolnienia około 1500 pracowników, ograniczeniu produkcji i zakończeniu produkcji modelu Panda. Ogólne przychody przedsiębiorstwa w 2012 przekroczyły 14 150 mln złotych, przychody ze sprzedaży wyniosły ponad 14 100 mln złotych[9].

Zakład w Tychach był w 2009 największą fabryką Fiata w Europie[10], a drugą co do wielkości na świecie, po brazylijskiej fabryce w Betim. Samochody produkowane przez „Fiat Auto Poland” są eksportowane do 68 państw, m.in. do Japonii (w 2008 trafiły tam 4174 auta), a ten eksport stanowi około 3% wartości wszystkich transakcji tego rodzaju w skali kraju.

Fiat obecnie

edytuj

Współcześnie, Fiat wchodzący w skład utworzonego w 2021 roku konglomeratu Stellantis zajmuje się głównie produkcją samochodów osobowych oraz dostawczych. Koncern ten stał się wielką grupą przemysłową z branży motoryzacyjnej, która produkuje także samochody ciężarowe, autobusy, traktory, maszyny rolnicze, silniki, a w przeszłości także samoloty.

W skład grupy Stellantis wchodzą:

  • Fiat Auto – samochody osobowe i dostawcze
  •  
    Fiat Seicento
    Abarth – samochody usportowione na bazie modeli Fiata
  • CNH Global – maszyny rolnicze (pod marką New Holland i Case IH) i budowlane
  • Alfa Romeo – samochody osobowe klasy premium
  • Maserati – samochody luksusowe
  • Lancia – samochody osobowe klasy średniej i premium (Europa)
  • Chrysler - samochody osobowe klasy średniej i premium (Stany Zjednoczone)
  • Dodge - samochody osobowe i sportowe (USA)
  • Jeep – samochody terenowe
  •  
    Fiat Grande Punto
    Ram Trucks – samochody dostawcze
  • Iveco – samochody ciężarowe, dostawcze oraz autobusy
  • Irisbus - autobusy i trolejbusy (część Iveco)
  • Zastavaserbska fabryka motoryzacyjna
  •  
    Fiat Multipla
    Comau – sprzęt i systemy produkcyjne
  • Teksid – wyroby metalurgiczne
  • Fiat Powertrain Technologies – silniki dla przemysłu motoryzacyjnego, okrętowe, agregaty prądotwórcze itp.
  • Automotive Lighting Poland – lampy i oświetlenie samochodowe
  • Fiat Business Solutions – usługi
  • Itedi – wydawnictwo i komunikacja

Dawne marki motoryzacyjne wchodzące w skład grupy:

Produkty

edytuj

Modele samochodów

edytuj

Obecnie produkowane (Europa)

edytuj
Samochody osobowe Model Nadwozie Segment Debiut modelu Okres produkcji obecnej wersji Face lifting
  500 Hatchback A 2007 od 2007 2018
  Panda Hatchback A 1980 od 2011 2016
  Tipo Hatchback
Sedan
Kombi
C 2015 od 2016 2020
Kabriolety Model Nadwozie Segment Debiut modelu Okres produkcji obecnej wersji Face lifting
  500C Cabrio A 2009 od 2009 2015
Crossovery Model Nadwozie Segment Debiut modelu Okres produkcji obecnej wersji Face lifting
  500X Crossover B 2014 od 2014 2018
Minivany Model Nadwozie Segment Debiut modelu Okres produkcji obecnej wersji Face lifting
  500L Minivan B 2012 od 2012 2017
Kombivany i vany Model Nadwozie Segment Debiut modelu Okres produkcji obecnej wersji Face lifting
  Qubo Kombivan B 2007 od 2007 2016
  Doblò Kombi Kombivan C 2000 od 2010 2014
  Talento Kombi Van E 2016 od 2016
Dostawcze Model Nadwzoie Segment Debiut modelu Okres produkcji obecnej wersji
  Fiorino Kombivan B 1977 od 2007 2016
  Doblò Kombivan C 2000 od 2010 2014
  Talento Van D 2016 od 2016
  Ducato Van E 1981 od 2006 2014
Osobny artykuł: Lista samochodów Fiat.

Samoloty

edytuj

Fiat produkował m.in. samoloty w wytwórni lotniczej Fiat Aviazione. Fiat był głównym dostawcą myśliwców dla lotnictwa włoskiego w okresie międzywojennym i II wojny światowej. Od 1969 roku gałąź lotnicza przedsiębiorstwa weszła w skład koncernu Aeritalia, później Alenia.

Niektóre typy samolotów produkowane przez przedsiębiorstwo Fiat:

Ważne osobistości

edytuj

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c Encyklopedia samochodów terenowych. Jiří Fiala. Warszawa: Bellona, 2010, s. 83. ISBN 978-83-11-11912-3.
  2. a b c d Mariusz Michalak: Fiat – Historia marki. motofakty.pl, 2014-03-28. [dostęp 2017-04-21].
  3. a b Lesław Sagan: Fiat – historia w fotografii (1. część, 170 zdjęć). klasyki.auto-swiat.pl, 2008-02-22. [dostęp 2017-04-21].
  4. Fiat już nie jest włoski. chcekupicauto.pl. [dostęp 2018-01-23]. (pol.).
  5. Wielka fuzja FCA i PSA. Fiat Chrysler i Peugeot łączą siły. Co to oznacza dla polskich fabryk? [online], auto.dziennik.pl [dostęp 2019-11-07].
  6. Fiat, Chrysler i Peugeot pod nową nazwą w jednym koncernie - Biznes, biznes.radiozet.pl, 1594 [dostęp 2020-07-19] (pol.).
  7. Fiat marką nr 1 na rynku polskim. - Informacje prasowe - Biuro Prasowe FCA Poland [online], www.lanciapress.pl [dostęp 2019-11-01] (pol.).
  8. Magneti Marelli sprzedane. Firma działa też Polsce, „Autokult.pl” [dostęp 2018-10-24] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj