Jerzy Hryniewiecki

Jerzy Hryniewiecki
Data i miejsce urodzenia	21 kwietnia 1908 ; Dorpat
Data i miejsce śmierci	28 sierpnia 1989 ; Warszawa
	Poseł na Sejm PRL II i III kadencji
Okres	od 1957; do 1965
Przynależność polityczna	poseł bezpartyjny
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jerzy Hryniewiecki (ur. 21 kwietnia 1908 w Dorpacie, zm. 28 sierpnia 1989 w Warszawie) – polski architekt, urbanista, projektant licznych obiektów przemysłowych, sportowych, użyteczności publicznej, projektant wystaw i grafik, poseł na Sejm PRL II i III kadencji.

Od 1946 profesor Politechniki Warszawskiej i prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich. Laureat Honorowej Nagrody SARP w 1977. Uhonorowany w 1980 tytułem doktora honoris causa Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki^[1].

Życiorys

Urodził się w rodzinie Bolesława, botanika, i Janiny z Koźniewskich (1882–1944)^[2]. Absolwent warszawskiego Państwowe Gimnazjum im. Stefana Batorego, gdzie w 1926 zdał maturę^[3]^[4]. Należał do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego („Pomarańczarni”), gdzie był drużynowym w latach 1925–1926 (i autorem herbu drużyny z tipi). W czasie studiów na Politechnice Warszawskiej praktykował w pracowniach znanych architektów: Józefa Padlewskiego, Mariana Lalewicza i Rudolfa Świerczyńskiego. Równolegle uprawiał grafikę użytkową.

Często wyjeżdżał za granicę – do różnych krajów europejskich i bliskiego Wschodu. Praktyki wakacyjne odbywał w Czechosłowacji i Holandii. W latach 1930–1931 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim i Centrum Wyszkolenia Artylerii Przeciwlotniczej w Warszawie^[5]. Po zakończeniu służby wojskowej otrzymał przydział mobilizacyjny do 1 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Warszawie. W 1934 awansował na podporucznika w korpusie oficerów rezerwy artylerii. Łatwo przyswajał sobie języki obce – władał rosyjskim, włoskim, angielskim, słabiej niemieckim.

W 1936 został absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej^[6]. Od 1937 pracował w Biurze Planowania Miasta i działał tam jako architekt dzielnicy Mokotów, w międzyczasie pisząc i projektując schroniska na Huculszczyźnie, wnętrze w Cafe Clubie na rogu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu, brał udział w pracach wystawienniczych w Paryżu i Nowym Jorku.

Został zmobilizowany w 1939 i stacjonował na Pomorzu, w Borach Tucholskich, gdzie pełnił funkcję oficera zwiadowczego baterii motorowej artylerii przeciwlotniczej nr 27^[7]. Miejscem ostatnich walk była Warszawa. W jej obronie walczył w baterii półstałej artylerii przeciwlotniczej nr 103, dekorowany przed kapitulacją Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji znalazł się w oficerskim obozie jenieckim, w Oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew), wrócił do Polski po 30 stycznia 1945.

Po powrocie w Biurze Odbudowy Stolicy objął kierownictwo pracowni dzielnicy południowej. W ramach Warszawskiego Biura Projektów Budownictwa Przemysłowego projektował odbudowę i rozbudowę zakładów „H. Cegielski” w Poznaniu, częściowo Hutę im. Bolesława Bieruta w Częstochowie, Fabrykę Samochodów Osobowych na Żeraniu i Samochodów Ciężarowych w Lublinie. Oprócz tego uczestniczył w urządzeniu wystawy Warszawa oskarża i Wystawy Ziem Odzyskanych we Wrocławiu (generalny projektant)^[8], w Moskwie urządził wystawę gospodarczą, w Chinach przebywał pół roku zajęty wystawiennictwem. Uczestniczył w pracach projektowych dotyczących odbudowy wsi Piaseczno jako wsi doświadczalnej^[9].

W latach 1948–1954 wykładał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej oraz prowadził wykłady o architekturze obiektów użyteczności publicznej na Wydziale Architektury Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie^[6]. Został profesorem nadzwyczajnym na Politechnice Warszawskiej w 1955. Członek Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w 1958^[10]. W 1965 objął na Politechnice Warszawskiej, na Wydziale Architektury Katedrę Projektowania Zespołów Przemysłowych^[8]. Wykładał m.in. historię architektury okresu starożytnego. Poza Polską prowadził wykłady na uniwersytetach w Chinach, w Stanach Zjednoczonych, w Wielkiej Brytanii, w Iraku oraz należał do stowarzyszenia architektów w Brazylii i Meksyku.

Był autorem kilku wydanych w kraju książek i kilkudziesięciu artykułów w prasie krajowej i zagranicznej – w Związku Radzieckim, w Stanach Zjednoczonych, Czechosłowacji, w Austrii, Niemczech Wschodnich, Niemczech Zachodnich.

Pełnił mandat posła do Sejmu PRL II i III kadencji, był przewodniczącym Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej. Od 1962 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju^[11]. 23 sierpnia 1980 dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami^[12].

Od 1937 był mężem Aliny Marii ze Stanisławskich (1909–1980), architektki^[13].

Zmarł w Warszawie, pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 150-6-32)^[14].

Projekty

1928 – projekt znaczka z żubrem dla Ligi Ochrony Przyrody (LOP)
1930 – plakat Targi Wschodnie
3 maja 1945 – wystawa Warszawa oskarża
1946 – projekt budynku Najwyższej Izby Kontroli i Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, ul. Marszałkowska 82 wraz z Markiem Leykamem^[6]
1946–1950 – projekt kompleksu budynków Ministerstwa Obrony Narodowej w Warszawie wraz z Markiem Leykamem^[6]
1948 – Wystawa Ziem Odzyskanych we Wrocławiu – projektant i komisarz wystawy^[8]
projekty działów polskich na wystawach w Nowym Jorku, Paryżu, Moskwie, Pekinie, Szanghaju
1953^[8] 1954^[6]–1955 – Stadion X-lecia projekt wraz z Markiem Leykamem i Czesławem Rajewskim^[6]^[8]
1956 – Basen Klubu Sportowego Legia w Warszawie wraz z Markiem Leykamem i Czesławem Rajewskim^[6]
1959–1962 – „Supersam” w Warszawie^[8], ul. Puławska 2, wraz z Ewą i Maciejem Krasińskimi – konstrukcja Wacława Zalewskiego^[a]
1960–1971 – Wojewódzka Hala Sportowo-Widowiskowa Spodek w Katowicach, wraz z Maciejem Gintowtem, Maciejem Krasińskim, Andrzejem Strachockim, Aleksandrem Włodarzem oraz Andrzejem Żurawskim. – konstrukcja Wacława Zalewskiego^[6]^[b]
1965 – plakat dla filmu „Przeżyjmy to jeszcze raz”
projekt ośrodka wypoczynkowego w Solinie
projekt ośrodka kulturalnego w Karpaczu

Konkursy

Na rozplanowanie terenów Pola Mokotowskiego i Folwarku Rakowiec wraz z przyległymi terenami państwowymi i prywatnymi (1934) wraz ze współautorami: Heleną Morsztynkiewiczową, Wacławem Podlewskim, J. Stanisławską, Tadeuszem Sieczkowskim przy współpracy z Wacławem Hryniewiczem - nagroda równorzędna;
Na projekt gmachu Ambasady PRL w Moskwie (1969) - z zespołem - wyróżnienie równorzędne.

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy II klasy (13 lipca 1955)^[15]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (26 października 1949)^[16]
Krzyż Walecznych
Złoty Krzyż Zasługi (15 lipca 1954)^[17]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[18]
Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego (1977)^[6]
Brązowa Odznaka SARP (1963)^[6]
Medal „Wawrzyn Olimpijski” (1969)^[6]

Galeria

Stadion Dziesięciolecia w Warszawie

Widok ogólny, lata 60.
Trybuny stadionu
Stan obiektu w 2006 roku

Supersam w Warszawie

Widok ogólny budynku
Fasada obiektu
Detale wnętrza i sklepienia

Hala Sportowo-Widowiskowa Spodek w Katowicach

Stan obiektu w 2020
Oświetlenie Spodka nocą, 2016
Główne wejście
Zbliżenie na detale
Faktury elewacji

Uwagi

↑ Nagroda KBUA I stopnia (1962)
↑ Nagroda Państwowa II stopnia (1972), Nagroda I-stopnia KBUA za projekt (1961)

Przypisy

↑ Doktorzy honoris causa PK. [dostęp 2015-06-23].
↑ Jerzy Hryniewiecki M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-02-16].
↑ Stefan Kwiatkowski, Michał Wiland: Materiały biograficzne wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, wrzesień 1993, s. 36, 114.
↑ Edmund Kujawski (red.), Witold Grabski (red.): „Pochodem idziemy...” Dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, 2003, s. 304. ISBN 83-06-02325-0.
↑ Trzeci rocznik pamiątkowy szóstego kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu 1930–1931, Zakłady Drukarskie F. Wyszyński i Spółka, Warszawa, s. 196.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Jerzy Hryniewiecki [online], archimemory.pl [dostęp 2018-08-14] .
↑ Stanisław Truszkowski, Działania artylerii przeciwlotniczej w wojnie 1939 r. Zakończenie, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (84), Warszawa 1978, s. 226.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Prof. Jerzy Hryniewiecki główny projektant Stadionu Dziesięciolecia. „Młody Technik”. Nr 2 (187), s. 46–47, 1964. Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.
↑ MałgorzataM. Devosges-Cuber MałgorzataM. i inni red., Trzy początki 1918/1945/1989: e-book, Wrocław: MA, 2020, ISBN 978-83-65730-22-0 [dostęp 2025-01-30] .
↑ Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958 roku, s. 2.
↑ Skład Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju, "Trybuna Ludu", nr 163, 14 czerwca 1962, s. 4.
↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
↑ In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Alina Maria Hryniewiecka [online], www.archimemory.pl [dostęp 2024-02-16] .
↑ Cmentarz Stare Powązki: JANINA HRYNIEWIECKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-02-16] .
↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1149 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy zawodowej”.
↑ M.P. z 1949 r. nr 94, poz. 1125 „za zasługi położone przy organizacji Wystawy Ziem Odzyskanych”.
↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

Linki zewnętrzne

Jerzy Hryniewiecki, Urbanistyka i krajobraz
Kacper Czeretoski. Dwaj profesorowie Hryniewieccy. „Brwinowskie ABC”. 5/2004. s. 6. ISSN 1427-5333. Dwaj profesorowie Hryniewieccy (cd) „Brwinowskie ABC”. 6-7-8/2004. s. 20–21.
ASP w Gdańsku·strona 399 katalogu·Jerzy Hryniewiecki. asp.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-19)].

[15] Nagroda KBUA I stopnia (1962)

[16] Nagroda Państwowa II stopnia (1972), Nagroda I-stopnia KBUA za projekt (1961)

[1] Doktorzy honoris causa PK. [dostęp 2015-06-23].

[2] Jerzy Hryniewiecki M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-02-16].

[3] Stefan Kwiatkowski, Michał Wiland: Materiały biograficzne wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, wrzesień 1993, s. 36, 114.

[4] Edmund Kujawski (red.), Witold Grabski (red.): „Pochodem idziemy...” Dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, 2003, s. 304. ISBN 83-06-02325-0.

[5] Trzeci rocznik pamiątkowy szóstego kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu 1930–1931, Zakłady Drukarskie F. Wyszyński i Spółka, Warszawa, s. 196.

[:0-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Jerzy Hryniewiecki [online], archimemory.pl [dostęp 2018-08-14] .

[7] Stanisław Truszkowski, Działania artylerii przeciwlotniczej w wojnie 1939 r. Zakończenie, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (84), Warszawa 1978, s. 226.

[mt1964-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Prof. Jerzy Hryniewiecki główny projektant Stadionu Dziesięciolecia. „Młody Technik”. Nr 2 (187), s. 46–47, 1964. Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.

[9] MałgorzataM. Devosges-Cuber MałgorzataM. i inni red., Trzy początki 1918/1945/1989: e-book, Wrocław: MA, 2020, ISBN 978-83-65730-22-0 [dostęp 2025-01-30] .

[10] Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958 roku, s. 2.

[11] Skład Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju, "Trybuna Ludu", nr 163, 14 czerwca 1962, s. 4.

[12] Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])

[13] In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Alina Maria Hryniewiecka [online], www.archimemory.pl [dostęp 2024-02-16] .

[14] Cmentarz Stare Powązki: JANINA HRYNIEWIECKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-02-16] .

[17] M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1149 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy zawodowej”.

[18] M.P. z 1949 r. nr 94, poz. 1125 „za zasługi położone przy organizacji Wystawy Ziem Odzyskanych”.

[19] M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[20] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[a]

[b]

[15]

[16]

[17]

[18]