Jerzy Hryniewiecki
Jerzy Hryniewiecki (ur. 21 kwietnia 1908 w Dorpacie, zm. 28 sierpnia 1989 w Warszawie) – polski architekt, urbanista, projektant licznych obiektów przemysłowych, sportowych, użyteczności publicznej, projektant wystaw i grafik, poseł na Sejm PRL II i III kadencji. Syn Bolesława Hryniewieckiego.
| ||
| ||
| Data i miejsce urodzenia | 21 kwietnia 1908 Dorpat | |
| Data i miejsce śmierci | 28 sierpnia 1989 Warszawa | |
| Poseł III kadencji Sejmu PRL | ||
| Okres | od 16 kwietnia 1961 do 16 kwietnia 1965 | |
| Przynależność polityczna | poseł bezpartyjny | |
| Odznaczenia | ||
  
| ||
Od 1946 profesor Politechniki Warszawskiej i prezes SARP. Laureat Honorowej Nagrody SARP w 1977. Uhonorowany w 1980 tytułem doktora honoris causa Politechniki Krakowskiej[1].
ŻyciorysEdytuj
Absolwent warszawskiego Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego, gdzie w 1926 zdał maturę[2]. Należał do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego („Pomarańczarni”), gdzie był drużynowym w latach 1925–1926 (i autorem herbu drużyny z tipi). W czasie studiów na Politechnice Warszawskiej praktykował w pracowniach znanych architektów: Padlewskiego, Mariana Lalewicza i Rudolfa Świerczyńskiego. Równolegle uprawiał grafikę użytkową.
Często wyjeżdżał za granicę – do różnych krajów europejskich i bliskiego Wschodu. Zwiedzał Niemcy, Francję, Austrię, Holandię, Włochy, Hiszpanię, Rumunię, Grecję, Danię, Szwecję, Norwegię, Finlandię, Anglię, a także Turcję, Syrię, Palestynę. Praktyki wakacyjne odbywał w Czechosłowacji i Holandii. W latach 1930-1931 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim i Centrum Wyszkolenia Artylerii Przeciwlotniczej w Warszawie[3]. Po zakończeniu służby wojskowej otrzymał przydział mobilizacyjny do 1 pułku artylerii przeciwlotniczej w Warszawie. W 1934 awansował na podporucznika w korpusie oficerów rezerwy artylerii. Łatwo przyswajał sobie języki obce – władał rosyjskim, włoskim, angielskim, słabiej niemieckim.
W 1936 został absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej[4]. Od 1937 pracował w Biurze Planowania Miasta i działał tam jako architekt dzielnicy Mokotów, w międzyczasie pisząc i projektując schroniska na Huculszczyźnie, wnętrze w Cafe Clubie na rogu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu, brał udział w pracach wystawienniczych w Paryżu i Nowym Jorku.
Został zmobilizowany w 1939 i stacjonował na Pomorzu, w Borach Tucholskich, gdzie pełnił funkcję oficera zwiadowczego baterii motorowej artylerii przeciwlotniczej nr 27[5]. Ostatnim oparciem była Warszawa. W jej obronie walczył w baterii półstałej artylerii przeciwlotniczej nr 103, dekorowany przed kapitulacją Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji znalazł się w oficerskim obozie jenieckim, w Oflagu IIc w Woldenbergu (Dobiegniew), wrócił do Polski po 30 stycznia 1945.
Po powrocie w Biurze Odbudowy Stolicy (BOS) objął kierownictwo pracowni dzielnicy południowej. W ramach Warszawskiego Biura Projektów Budownictwa Przemysłowego projektował odbudowę i rozbudowę zakładów „H. Cegielski” w Poznaniu, częściowo Hutę Bieruta w Częstochowie, Fabrykę Samochodów Osobowych (FSO) na Żeraniu w Warszawie i Samochodów Ciężarowych w Lublinie. Oprócz tego uczestniczył w urządzeniu wystawy Warszawa oskarża i Wystawy Ziem Odzyskanych we Wrocławiu (generalny projektant)[6], w Moskwie urządził wystawę gospodarczą, w Chinach przebywał pół roku zajęty wystawiennictwem.
W latach 1948–1954 wykładał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej oraz prowadził wykłady o architekturze obiektów użyteczności publicznej na Wydziale Architektury Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie[4]. Został profesorem nadzwyczajnym na Politechnice Warszawskiej w 1955. Członek Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w 1958 roku[7]. W 1965 dostał na Politechnice Warszawskiej, na Wydziale Architektury Katedrę Projektowania Zespołów Przemysłowych[6]. Wykładał m.in. historię architektury okresu starożytnego. Poza Polską prowadził wykłady na uniwersytetach w Chinach, w Stanach Zjednoczonych, w Anglii, w Iraku oraz należał do stowarzyszenia architektów w Brazylii i Meksyku.
Był autorem kilku wydanych w kraju książek i kilkudziesięciu artykułów w prasie krajowej i zagranicznej – w ZSRR, w Stanach Zjednoczonych, Czechosłowacji, w Austrii, NRD, NRF.
Bezpartyjny poseł do Sejmu PRL II i III kadencji, był przewodniczącym komisji budownictwa i gospodarki komunalnej. Gdy wyraził pogląd, iż ministrowie winni mieć przynajmniej maturę, przestał być posłem. 23 sierpnia 1980 roku dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[8].
Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 150-6-32)[4].
ProjektyEdytuj
- 1928 – projekt znaczka z żubrem dla Ligi Ochrony Przyrody (LOP)
- 1930 – plakat Targi Wschodnie
- 3 maja 1945 – wystawa Warszawa oskarża
- 1946 – projekt budynku Najwyższej Izby Kontroli i Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy, ul. Marszałkowska 82 wraz z Markiem Leykamem[4]
- 1946–1950 – projekt kompleksu budynków Ministerstwa Obrony Narodowej w Warszawie wraz z Markiem Leykamem[4]
- 1948 – Wystawa Ziem Odzyskanych we Wrocławiu – projektant i komisarz wystawy[6]
- projekty działów polskich na wystawach w Nowym Jorku, Paryżu, Moskwie, Pekinie, Szanghaju
- 1953[6]1954[4]–1955 – Stadion X-lecia projekt wraz z Markiem Leykamem i Czesławem Rajewskim[4][6]
- 1956 - Basen Klubu Sportowego Legia w Warszawie wraz z Markiem Leykamem i Czesławem Rajewskim[4]
- 1959–1962 – „Supersam” w Warszawie[6], ul. Puławska 2, wraz z Ewą i Maciejem Krasińskimi – konstrukcja Wacława Zalewskiego[a]
- 1960–1971 – Wojewódzka Hala Sportowo-Widowiskowa Spodek w Katowicach, wraz z Maciejem Gintowtem, Maciejem Krasińskim, Andrzejem Strachockim, Aleksandrem Włodarzem oraz Andrzejem Żurawskim. – konstrukcja Wacława Zalewskiego[4][b]
- 1965 – plakat dla filmu „Przeżyjmy to jeszcze raz”
- projekt ośrodka wypoczynkowego w Solinie
- projekt ośrodka kulturalnego w Karpaczu
KonkursyEdytuj
- Na rozplanowanie terenów Pola Mokotowskiego i Folwarku Rakowiec wraz z przyległymi terenami państwowymi i prywatnymi (1934) wraz ze współautorami: Heleną Morsztynkiewiczową, Wacławem Podlewskim, J. Stanisławską, Tadeuszem Sieczkowskim przy współpracy z Wacławem Hryniewiczem - nagroda równorzędna;
- Na projekt gmachu Ambasady PRL w Moskwie (1969) - z zespołem - wyróżnienie równorzędne.
OdznaczeniaEdytuj
- Order Sztandaru Pracy II klasy
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1949, za zasługi położone przy organizacji Wystawy Ziem Odzyskanych)[9]
- Brązowa Odznaka SARP (1963)[4]
- Odznaka Gryfa Pomorskiego (1977)[4]
- Laureat Złotego Wawrzyny Olimpijskiego (1969)[4]
UwagiEdytuj
PrzypisyEdytuj
- ↑ Doktorzy honoris causa PK. [dostęp 23 czerwca 2015].
- ↑ Stefan Kwiatkowski, Michał Wiland: Materiały biograficzne wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, wrzesień 1993, s. 36, 114.
- ↑ Trzeci rocznik pamiątkowy szóstego kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu 1930-1931, Zakłady Drukarskie F. Wyszyński i Spółka, Warszawa, s. 196.
- ↑ a b c d e f g h i j k l In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Jerzy Hryniewiecki, www.inmemoriam.architektsarp.pl [dostęp 2018-08-14].
- ↑ Stanisław Truszkowski, Działania artylerii przeciwlotniczej w wojnie 1939 r. Zakończenie, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (84), Warszawa 1978, s. 226.
- ↑ a b c d e f Prof. Jerzy Hryniewiecki główny projektant Stadionu Dziesięciolecia. „Młody Technik”. Nr 2 (187), s. 46-47, 1964. Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”.
- ↑ Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958 roku, s. 2.
- ↑ Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
- ↑ M.P. z 1949 r. nr 94, poz. 1125.
Linki zewnętrzneEdytuj
- Jerzy Hryniewiecki, Urbanistyka i krajobraz
- Kacper Czeretoski. Dwaj profesorowie Hryniewieccy. „Brwinowskie ABC”. 5/2004. s. 6. ISSN 1427-5333. Dwaj profesorowie Hryniewieccy (cd) „Brwinowskie ABC”. 6-7-8/2004. s. 20-21.
- ASP w Gdańsku·strona 399 katalogu·Jerzy Hryniewiecki