Jerzy Hryniewiecki

polski architekt i urbanista

Jerzy Hryniewiecki (ur. 21 kwietnia 1908 w Dorpacie, zm. 28 sierpnia 1989 w Warszawie) – polski architekt, urbanista, projektant licznych obiektów przemysłowych, sportowych, użyteczności publicznej, projektant wystaw i grafik, poseł na Sejm PRL II i III kadencji.

Jerzy Hryniewiecki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 kwietnia 1908
Dorpat

Data i miejsce śmierci

28 sierpnia 1989
Warszawa

Poseł na Sejm PRL II i III kadencji
Okres

od 1957
do 1965

Przynależność polityczna

poseł bezpartyjny

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego

Od 1946 profesor Politechniki Warszawskiej i prezes Stowarzyszenia Architektów Polskich. Laureat Honorowej Nagrody SARP w 1977. Uhonorowany w 1980 tytułem doktora honoris causa Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki[1].

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie Bolesława, botanika, i Janiny z Koźniewskich (1882–1944)[2]. Absolwent warszawskiego Państwowe Gimnazjum im. Stefana Batorego, gdzie w 1926 zdał maturę[3][4]. Należał do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego („Pomarańczarni”), gdzie był drużynowym w latach 1925–1926 (i autorem herbu drużyny z tipi). W czasie studiów na Politechnice Warszawskiej praktykował w pracowniach znanych architektów: Józefa Padlewskiego, Mariana Lalewicza i Rudolfa Świerczyńskiego. Równolegle uprawiał grafikę użytkową.

Często wyjeżdżał za granicę – do różnych krajów europejskich i bliskiego Wschodu. Praktyki wakacyjne odbywał w Czechosłowacji i Holandii. W latach 1930–1931 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim i Centrum Wyszkolenia Artylerii Przeciwlotniczej w Warszawie[5]. Po zakończeniu służby wojskowej otrzymał przydział mobilizacyjny do 1 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej w Warszawie. W 1934 awansował na podporucznika w korpusie oficerów rezerwy artylerii. Łatwo przyswajał sobie języki obce – władał rosyjskim, włoskim, angielskim, słabiej niemieckim.

W 1936 został absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej[6]. Od 1937 pracował w Biurze Planowania Miasta i działał tam jako architekt dzielnicy Mokotów, w międzyczasie pisząc i projektując schroniska na Huculszczyźnie, wnętrze w Cafe Clubie na rogu Alei Jerozolimskich i Nowego Światu, brał udział w pracach wystawienniczych w Paryżu i Nowym Jorku.

Został zmobilizowany w 1939 i stacjonował na Pomorzu, w Borach Tucholskich, gdzie pełnił funkcję oficera zwiadowczego baterii motorowej artylerii przeciwlotniczej nr 27[7]. Miejscem ostatnich walk była Warszawa. W jej obronie walczył w baterii półstałej artylerii przeciwlotniczej nr 103, dekorowany przed kapitulacją Krzyżem Walecznych. Po kapitulacji znalazł się w oficerskim obozie jenieckim, w Oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew), wrócił do Polski po 30 stycznia 1945.

Po powrocie w Biurze Odbudowy Stolicy objął kierownictwo pracowni dzielnicy południowej. W ramach Warszawskiego Biura Projektów Budownictwa Przemysłowego projektował odbudowę i rozbudowę zakładów „H. Cegielski” w Poznaniu, częściowo Hutę im. Bolesława Bieruta w Częstochowie, Fabrykę Samochodów Osobowych na Żeraniu i Samochodów Ciężarowych w Lublinie. Oprócz tego uczestniczył w urządzeniu wystawy Warszawa oskarża i Wystawy Ziem Odzyskanych we Wrocławiu (generalny projektant)[8], w Moskwie urządził wystawę gospodarczą, w Chinach przebywał pół roku zajęty wystawiennictwem. Uczestniczył w pracach projektowych dotyczących odbudowy wsi Piaseczno jako wsi doświadczalnej[9].

W latach 1948–1954 wykładał na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej oraz prowadził wykłady o architekturze obiektów użyteczności publicznej na Wydziale Architektury Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie[6]. Został profesorem nadzwyczajnym na Politechnice Warszawskiej w 1955. Członek Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w 1958[10]. W 1965 objął na Politechnice Warszawskiej, na Wydziale Architektury Katedrę Projektowania Zespołów Przemysłowych[8]. Wykładał m.in. historię architektury okresu starożytnego. Poza Polską prowadził wykłady na uniwersytetach w Chinach, w Stanach Zjednoczonych, w Wielkiej Brytanii, w Iraku oraz należał do stowarzyszenia architektów w Brazylii i Meksyku.

Był autorem kilku wydanych w kraju książek i kilkudziesięciu artykułów w prasie krajowej i zagranicznej – w Związku Radzieckim, w Stanach Zjednoczonych, Czechosłowacji, w Austrii, Niemczech Wschodnich, Niemczech Zachodnich.

Pełnił mandat posła do Sejmu PRL II i III kadencji, był przewodniczącym Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej. Od 1962 był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju[11]. 23 sierpnia 1980 dołączył do apelu 64 uczonych, pisarzy i publicystów do władz komunistycznych o podjęcie dialogu ze strajkującymi robotnikami[12].

Od 1937 był mężem Aliny Marii ze Stanisławskich (1909–1980), architektki[13].

Zmarł w Warszawie, pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 150-6-32)[14].

Projekty

edytuj

Konkursy

edytuj
  • Na rozplanowanie terenów Pola Mokotowskiego i Folwarku Rakowiec wraz z przyległymi terenami państwowymi i prywatnymi (1934) wraz ze współautorami: Heleną Morsztynkiewiczową, Wacławem Podlewskim, J. Stanisławską, Tadeuszem Sieczkowskim przy współpracy z Wacławem Hryniewiczem - nagroda równorzędna;
  • Na projekt gmachu Ambasady PRL w Moskwie (1969) - z zespołem - wyróżnienie równorzędne.

Ordery i odznaczenia

edytuj

Galeria

edytuj

Stadion Dziesięciolecia w Warszawie

edytuj

Supersam w Warszawie

edytuj

Hala Sportowo-Widowiskowa Spodek w Katowicach

edytuj
  1. Nagroda KBUA I stopnia (1962)
  2. Nagroda Państwowa II stopnia (1972), Nagroda I-stopnia KBUA za projekt (1961)

Przypisy

edytuj
  1. Doktorzy honoris causa PK. [dostęp 2015-06-23].
  2. Jerzy Hryniewiecki M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-02-16].
  3. Stefan Kwiatkowski, Michał Wiland: Materiały biograficzne wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Liceum i Gimnazjum im. Stefana Batorego w Warszawie, wrzesień 1993, s. 36, 114.
  4. Edmund Kujawski (red.), Witold Grabski (red.): „Pochodem idziemy...” Dzieje i legenda Szkoły im. Stefana Batorego w Warszawie. Warszawa: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie, 2003, s. 304. ISBN 83-06-02325-0.
  5. Trzeci rocznik pamiątkowy szóstego kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu 1930–1931, Zakłady Drukarskie F. Wyszyński i Spółka, Warszawa, s. 196.
  6. a b c d e f g h i j k In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Jerzy Hryniewiecki [online], archimemory.pl [dostęp 2018-08-14].
  7. Stanisław Truszkowski, Działania artylerii przeciwlotniczej w wojnie 1939 r. Zakończenie, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (84), Warszawa 1978, s. 226.
  8. a b c d e f Prof. Jerzy Hryniewiecki główny projektant Stadionu Dziesięciolecia. „Młody Technik”. Nr 2 (187), s. 46–47, 1964. Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia”. 
  9. Małgorzata Devosges-Cuber i inni red., Trzy początki 1918/1945/1989: e-book, Wrocław: MA, 2020, ISBN 978-83-65730-22-0 [dostęp 2025-01-30].
  10. Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958 roku, s. 2.
  11. Skład Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju, "Trybuna Ludu", nr 163, 14 czerwca 1962, s. 4.
  12. Apel (dokument KSS KOR, Archiwum Opozycji IV/04.05.43 [b.n.s])
  13. In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Alina Maria Hryniewiecka [online], www.archimemory.pl [dostęp 2024-02-16].
  14. Cmentarz Stare Powązki: JANINA HRYNIEWIECKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-02-16].
  15. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1149 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy zawodowej”.
  16. M.P. z 1949 r. nr 94, poz. 1125 „za zasługi położone przy organizacji Wystawy Ziem Odzyskanych”.
  17. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  18. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

Linki zewnętrzne

edytuj