Wikipedia

Medvědí vrch

góra w Czechach

Medvědí vrch (historyczna nazwa niem. Bärenfangkuppe[2], cz. Medvědí[3]) – najwyższy szczyt (góra) Masywu Orlíka (cz. Medvědská hornatina) o wysokości 1216 m n.p.m. (podawana jest też wysokość 1216,2 m n.p.m.[4][5][6]), w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, na Śląsku, w Sudetach Wschodnich, w obrębie gminy Vrbno pod Pradědem, oddalony o około 10,3 km na północny wschód od szczytu góry Pradziad (cz. Praděd)[7][8]. Rozległość góry (powierzchnia stoków) szacowana jest na około 6,1 km²[9], a średnie nachylenie wszystkich stoków wynosi około 14°.

Medvědí vrch
Ilustracja
Widok na górę Medvědí vrch (2010 rok)
Państwo

 Czechy

Kraj

 morawsko-śląski

Położenie

Vrbno pod Pradědem

Pasmo

Wysoki Jesionik
(cz. Hrubý Jeseník)
(Sudety)

Wysokość

1216 m n.p.m.

Wybitność

286[1] m

Położenie na mapie Sudetów
Mapa konturowa Sudetów, po prawej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Medvědí vrch”
Ziemia50°09′35,2″N 17°18′43,1″E/50,159778 17,311972
Multimedia w Wikimedia Commons

Charakterystyka edytuj

Nazwa góry pochodzi od niedźwiedzi, które do XVIII wieku występowały w borach świerkowych na stokach góry Medvědí vrch[10][11]. Z górą związana jest legenda o dzielnym szewcu Jiránku i jego spotkaniu z niedźwiedziem[11][12].

Lokalizacja edytuj

Góra Medvědí vrch położona jest w północno-wschodniej części pasma górskiego Wysokiego Jesionika, jako najwyższa w jego części (mikroregionie), która nosi nazwę Masyw Orlíka (cz. Medvědská hornatina)[7]. Jest dobrze rozpoznawalna, bo w tej części znajduje się w centralnej parze szczytów Orlík – Medvědí vrch, mających podobne wysokości i jest widoczna z wież widokowych zarówno Pradziada[13] jak i Biskupiej Kopy (cz. Biskupská kupa), a z innego charakterystycznego punktu widokowego – z drogi okalającej szczyt góry Dlouhé stráně jest niewidoczna, bo przysłonięta górą Velký Jezerník[14]. Ponadto widoczna m.in. z niektórych blisko położonych gór takich jak np. Pytlák, Jelení loučky, Orlík czy Medvědí louka. Dobrze dostrzegalna z pobliskiej drogi nr 445 Rýmařov – Zlaté Hory. Medvědí vrch znajduje się w północno-wschodniej części Masywu Orlíka na jego północnym, łukowatym grzbiecie głównym, ciągnącym się od góry Zámecký vrch (1)[a] do góry Na vyhlídce (1)[b] w ciągu szczytów: Zámecký vrch (1) → Orlík → Orlík–JV → Medvědí vrch → Medvědí vrch–JV → Slatina → Pytlák → Loupežník → Na vyhlídce (1)[7].

Górę ograniczają: od północnego zachodu przełęcz o wysokości 1113 m n.p.m. w kierunku szczytu Orlík–JV, od północy dolina potoku Sokolí potok, od wschodu dwie przełęcze – pierwsza o wysokości 768 m n.p.m. w kierunku szczytu Medvědí skály oraz druga o wysokości 748 m n.p.m. w kierunku szczytu Pod Suchým vrchem, od południowego wschodu dolina dopływu potoku Rudná oraz mało wybitna przełęcz o wysokości 1059 m n.p.m. w kierunku szczytu Slatina, od południa dolina potoku Bílý potok i od zachodu dolina północnego dopływu potoku Bílý potok[9]. W otoczeniu góry znajdują się następujące szczyty: od północnego zachodu: Medvědí louka i Orlík–JV, od północnego wschodu Sokolí skály i Medvědí skály, od zachodu Pod Suchým vrchem i Suchý vrch, od południowego wschodu Slatina i Kamzičí skála (2)[c], od południa Javůrka oraz od południowego zachodu Karliny kameny i Černý vrch[7].

Stoki edytuj

W obrębie góry można wyróżnić pięć następujących zasadniczych stoków[7]:

  • północno-wschodni
  • wschodni
  • południowy o nazwie U Obrazu
  • południowo-zachodni o nazwie Lovecký vrch
  • zachodni o nazwie U Posedu

Prawie wszystkie stoki są zalesione w zdecydowanej większości borem świerkowym[17]. Jedynie na dolnych partiach stoku południowo-zachodniego Lovecký vrch występują większe fragmenty lasu mieszanego[d][17]. Na niemalże wszystkich stokach występują polany, a na stoku wschodnim liczne poprzeczne przecinki o kilkusetmetrowych długościach[18]. Na prawie wszystkich stokach położone są skaliska lub grupy skalne, w tym na stoku południowym, blisko zielonego szlaku turystycznego  , na wysokościach około (860–908) m n.p.m. grupa skalna Kamzičí skála (2)[c], z urwiskami ścian skalnych o wysokości około 15 m[20][21], będąca punktem widokowym z postawionym drewnianym krzyżem na jej szczycie. Ponadto wzdłuż stoku północno-wschodniego rozpościera się na długości około 370 m oraz wysokościach (830–945) m n.p.m. grupa skalna Sokolí skály z ruinami zamku Quinburk[7].

  Ważniejsze grupy skalne góry Medvědí vrch
Lp. Grupa skalna Wysokość
m n.p.m.		 Odległość od szczytu głównego
m		 Współrzędne geograficzne
1 Sokolí skály 963 1460 na północny wschód 50°09′59,9″N 17°19′46,0″E/50,166639 17,329444
2 Kamzičí skála (2) 912 1290 na południowy wschód 50°08′57,5″N 17°19′09,8″E/50,149306 17,319389

Stoki mają łagodne, stosunkowo jednolite i zróżnicowane nachylenia[7]. Średnie nachylenie stoków waha się bowiem od 12° (stok północno-wschodni) do 19° (stok południowy). Średnie nachylenie wszystkich stoków góry (średnia ważona nachyleń stoków) wynosi około 14°[7]. Maksymalne średnie nachylenie stoku północno-wschodniego w pobliżu grupy skalnej Sokolí skály na odcinku 50 m nie przekracza 35°[7]. Poza jedynym wyznaczonym zielonym szlakiem turystycznym   (Solná cesta) cała góra pokryta jest siecią na ogół nieoznaczonych ścieżek i dróg (m.in. Bílopotocká cesta, Medvědí cesta, Ruská cesta, Příčná silnice)[7]. Przemierzając je zaleca się korzystanie ze szczegółowych map, z uwagi na zawiłości ich przebiegu, zalesienie oraz zorientowanie w terenie.

Ruiny zamku Quinburk edytuj

W odległości około 1,5 km na północny wschód od szczytu góry, na wysokości około 870 m n.p.m., na stoku północno-wschodnim położone są ruiny istniejącego kiedyś strażniczego zamku o nazwie Quinburk lub Quinburg, zbudowanego z kamienia łamanego prawdopodobnie w XIII wieku jako część pasa ochronnego przed możliwym zagrożeniem dla terytorium ówczesnej wrocławskiej diecezji morawskiej[22]. Szacuje się, że zamek miał poziome prostokątne wymiary (45 × 15) m oraz grubości murów (2,5–2,85) m, chroniony szeroką na 8 m fosą, której pozostałości są nadal widoczne w terenie[22][23]. Zbudowany został na grupie skalnej Sokolí skály[7]. Skała na planie zbliżonym do trójkąta przylegała od strony północnej do grodziska, na której znajdują się również pozostałości budynku o prawdopodobnych wymiarach rzutu poziomego około (20 × 12) m oraz prawdopodobnie wieży o przybliżonych wymiarach (5,5 × 6) m[22][23]. Brama wjazdowa, widoczna jeszcze w 1888 roku, rozpadła się[22]. Nie zachowały się żadne przedmioty z prowadzonych w XIX wieku wykopalisk[22]. Dojście do ruin jest orientacyjne, następuje z osady Drakov oraz biegnących wokół dróg i ścieżek przy użyciu szczegółowych map[24].

Szczyt główny edytuj

 
Polana szczytowa góry Medvědí vrch (2016 rok)
 
Punkt geodezyjny na szczycie góry Medvědí vrch, z umieszczonymi na słupku przez turystów maskotkami misiów (2016 rok)

Na szczyt główny nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny[7]. Na szczycie znajduje się główny punkt geodezyjny, oznaczony na mapie geodezyjnej numerem (31.), o wysokości 1216,16 m n.p.m. oraz współrzędnych geograficznych (50°09′35,19″N 17°18′43,07″E/50,159775 17,311964)[17], z widocznym koło niego zamontowanym stalowym słupkiem, położony na skraju polany porośniętej trawą wysokogórską, kikutami spróchniałych drzew, wśród znacznie przerzedzonego drzewostanu[18]. Polana szczytowa nie jest punktem widokowym, ponieważ otoczona jest koronami drzew oraz młodnikiem świerkowym, który przesłania perspektywy na inne szczyty. Na szczycie umieszczono stylizowaną, drewnianą rzeźbę niedźwiedzia trzymającego tablicę z napisem 1216.

Dojście do szczytu następuje z zielonego szlaku turystycznego  , od którego biegnie ścieżka prowadząca do ścieżki grzbietowej, przebiegającej przez połać szczytową oraz dalej m.in. do drugorzędnego szczytu Medvědí vrch–JV[7]. Możliwe są również dojścia alternatywne np. z drogi Medvědí cesta[7][25]. We wszystkich jednak przypadkach niezbędne jest użycie szczegółowych map, ułatwiających dojście i orientację.

Szczyt drugorzędny edytuj

W odległości około 370 m na południowy wschód od szczytu głównego można wyróżnić drugorzędny szczyt, będący grupą skalną, określony jako Medvědí vrch–JV o wysokości 1195 m, wybitności 10 m i współrzędnych geograficznych (50°09′27,5″N 17°18′57,3″E/50,157639 17,315917)[7]. Pomiędzy szczytami Medvědí vrch i Medvědí vrch–JV znajduje się najwyższa, niewielka, słabo ukształtowana przełęcz Masywu Orlíka, położona na wysokości 1185 m n.p.m.[7]. Przez oba szczyty główny i drugorzędny biegnie oznakowana dwoma poziomymi białymi paskami, ścieżka grzbietowa[7]. Na skalisku szczytowym znajduje się drugorzędny punkt geodezyjny w postaci reperu, oznaczony na mapach geodezyjnych numerem (31.2) o wysokości 1194,53 m n.p.m.[17]. Ponadto skalisko szczytowe jest również punktem widokowym, z którego roztaczają się perspektywy w kierunku m.in. góry Pradziad czy szczytu głównego.

Geologia edytuj

Pod względem geologicznym góra Medvědí vrch należy do jednostki określanej jako kopuła Desny[26] i zbudowana jest ze skał metamorficznych, głównie blasto-mylonitów (muskowitów, biotytów, chlorytów) oraz skał magmowych, głównie meta-granitoidów[27].

Wody edytuj

Grzbiet główny (grzebień) góry Pradziad, biegnący od przełęczy Skřítek do przełęczy Červenohorské sedlo oraz dalej do przełęczy Ramzovskiej (cz. Ramzovské sedlo) jest częścią granicy Wielkiego Europejskiego Działu Wodnego, dzielącej zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego[5].

Szczyt wraz ze stokami góry Medvědí vrch położony jest na północny wschód od tej granicy, należy więc do zlewni Morza Bałtyckiego, do którego płyną wody m.in. z dorzecza rzeki Odry, będącej przedłużeniem płynących z tej części Wysokiego Jesionika górskich potoków (m.in. płynących w pobliżu góry potoków o nazwie Bílý potok czy Czarna Opawa (cz. Černá Opava)[7]. Ze stoku wschodniego góry bierze swój początek potok Rudná, będący dopływem potoku Czarna Opawa, natomiast na stoku południowym występują dwa krótkie, nienazwane potoki będące dopływami potoku Bílý potok[7].

W odległości około 650 m na wschód od szczytu głównego, przy drodze Mědvědí cesta, na wysokości około 1072 m n.p.m. występuje źródło o nazwie (cz. Pod Medvědím vrchem)[28][7]. Ponadto w odległości około 680 m na południe od szczytu, przy zielonym szlaku turystycznym   oraz przystanku turystycznym Solná chata (z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 975 m)[29], na wysokości około 982 m n.p.m. występuje inne źródło o nazwie (cz. Studánka Za Solnou chatou[30][7]). Z uwagi na stosunkowo łagodne nachylenia stoków, w obrębie góry nie występują m.in. wodospady czy kaskady[7].

Klimatogram dla szczytu Medvědí vrch
IIIIIIIVVVIVIIVIIIIXXXIXII
 
 
37
 
-4
-9
 
 
36
 
-3
-8
 
 
52
 
1
-5
 
 
65
 
8
-1
 
 
113
 
12
4
 
 
113
 
15
7
 
 
123
 
17
9
 
 
98
 
18
9
 
 
70
 
13
5
 
 
42
 
8
1
 
 
49
 
2
-4
 
 
39
 
-3
-7
Temperatury w °C
Opad całkowity w mm
Źródło: Klimat Medvědí vrch. meteoblue.com

Ochrona przyrody edytuj

Cała góra znajduje się w obrębie wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[7]. Na stokach nie utworzono żadnych rezerwatów przyrody lub innych obiektów nazwanych pomnikami przyrody[7]. Ponadto na obszarze góry nie wytyczono żadnych ścieżek dydaktycznych[7].

Turystyka edytuj

W obrębie góry nie ma żadnego schroniska lub hotelu górskiego[7]. Do bazy turystycznej w miejscowości Vrbno pod Pradědem[31] jest od szczytu około 5,5 km w kierunku południowo-wschodnim oraz do osady Rejvíz z bazą pensjonatów[32] jest od szczytu około 7,5 km w kierunku północnym[7]. Z uwagi na znaczne odległości do baz turystycznych góra ma ograniczone znaczenie turystyczne[7].

Kluczowym punktem turystycznym jest skrzyżowanie turystyczne położone w odległości około 2,4 km na północny zachód od szczytu o nazwie (cz. Pásmo Orlíka[33]) z podaną na tablicy informacyjnej wysokością 1005 m, przez które przechodzą szlaki turystyczne i szlak rowerowy[7]. Blisko tego skrzyżowania znajduje się wiata turystyczna (schron)[7].

Chaty łowieckie edytuj

 
Solná chata na stoku góry Medvědí vrch (2010 rok)

Na stokach góry położone są dwie chaty, ale nie mają one charakteru typowych schronisk turystycznych, zalicza się je do tzw. chat łowieckich.

  Chaty na stokach góry Medvědí vrch[7]
Lp. Chata Odległość od szczytu
m		 Lokalizacja Współrzędne geograficzne
1 Solná chata[34] 680 na południe przy zielonym szlaku turystycznym   oraz przystanku turystycznym Solná chata 50°09′13,2″N 17°18′45,1″E/50,153667 17,312528
2 Střelecká chata (Poustevna)[35][36] 1520 na południowy zachód podnóże stoku południowo-zachodniego, blisko niebieskiego szlaku rowerowego   50°09′04,9″N 17°17′42,1″E/50,151361 17,295028

Szlaki turystyczne i rowerowe oraz trasy narciarskie edytuj

Klub Czeskich Turystów (cz. Klub Českých Turistů) wytyczył w obrębie góry jeden szlak turystyczny na trasie[7]:

  Vrbno pod Pradědem – góra Pytlák – Kamzičí skála (2)[c] – góra Medvědí vrch – góra Medvědí louka – dolina potoku Šumný potok – Adolfovice[37]

U podnóża stoków południowego i południowo-zachodniego góry fragmentarycznie przebiega jedyny szlak rowerowy na trasie[7]:

  Bílý Potok – góra Javůrka – góra Medvědí louka – Pod Orlíkem (potok)[38]

W obrębie góry nie poprowadzono żadnej trasy narciarstwa zjazdowego ani biegowego.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie innego szczytu o tej samej nazwie Zámecký vrch (2) położonego 3 km na południowy wschód od miejscowości Vrbno pod Pradědem[15].
  2. ↑ Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie innego szczytu o tej samej nazwie Na vyhlídce (2) położonego blisko miejscowości Ludvíkov[16].
  3. ↑ a b c Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie innego szczytu o tej samej nazwie Kamzičí skála (1) położonego 2 km na wschód od osady Bělá[19].
  4. ↑ Drzewostan całego Obszaru Chronionego Krajobrazu Jesioniki obejmuje: świerk pospolity 84%, buk zwyczajny 10%, modrzew europejski 1,5%, klon jawor 1,1%, brzoza 1%, olsza czarna 0,8%, kosodrzewina 0,4%, olsza szara 0,3%, (jodła pospolita, jesion wyniosły i lipa) 0,2%, sosna zwyczajna 0,1%, pozostałe (sosna błotna, dąb, grab, klon zwyczajny, wiąz, jarząb, olsza zielona, topola osika, topola i wierzba iwa) 0,2% (→ Analýza vlivu lesního hospodaření na lesní ekosystémy v CHKO Jeseníky. hnutiduha.cz ↓)

Przypisy edytuj

  1. ↑ Jeseníky [online], ultratisicovky.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-10-05] (cz.).
  2. ↑ Medvědí vrch (Bärenfangkuppe) (1216 m) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2017-02-23] (cz.).
  3. ↑ Topografické mapy v systému S-1952 1:25 000, [w:] Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [online], ags.cuzk.cz [dostęp 2023-11-19].
  4. ↑ Jan Ondryáš, Přehled nejvyšších vrcholů Hrubého Jeseníku [online], lipova-lazne.cz, 31 stycznia 2006 [zarchiwizowane z adresu 2022-02-04] (cz.).
  5. ↑ a b Hrubý Jeseník (mapa). dudisoft.eu ↓.
  6. ↑ Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓.
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag Medvědí vrch (mapa turystyczna) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2017-02-23] (cz. • pol.).
  8. ↑ Medvědí vrch (1216 m n.m.) [online], turistika.cz [dostęp 2017-02-23] (cz.).
  9. ↑ a b Pomiar (Medvědí vrch) [online], pl.mapy.cz [dostęp 2020-11-09].
  10. ↑ Medvědí vrch (1216 m n.p.m.), [w:] Sudety - Góry bliskie sercu [online], sudeckiedrogi.wordpress.com [zarchiwizowane z adresu 2021-12-02].
  11. ↑ a b Vrbno pod Pradědem - medvědí vrch - medvěd [online], majovyhonzik.wordpress.com [zarchiwizowane z adresu 2021-10-20] (cz.).
  12. ↑ Medvědí vrch. Legendy a příběhy, jesenik.org [zarchiwizowane 2014-11-22] (cz.).
  13. ↑ View. heywhatsthat.com ↓, Praděd – Medvědí vrch.
  14. ↑ View. heywhatsthat.com ↓, Dlouhé stráně – Medvědí vrch.
  15. ↑ Zámecký vrch (705 m) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2020-11-09].
  16. ↑ Na Vyhlídce (847 m) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2020-11-09].
  17. ↑ a b c d Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓, Produkty → ZABAGED dle ZM10 (Měřítko mapy 1:1880).
  18. ↑ a b Medvědí vrch (mapa lotnicza) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2020-11-09].
  19. ↑ Kamzíčí skála (1) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2020-11-09].
  20. ↑ Kamzičí skála nad údolím Bílého potoka - Jeseníky [online], turistika.cz [dostęp 2020-11-09] (cz.).
  21. ↑ Otakar Brandos, Kamzičí skála / Jeseníky [online], treking.cz, 6 września 2016 [zarchiwizowane z adresu 2020-11-10] (cz.).
  22. ↑ a b c d e Zřícenina strážního hradu Quinburk (Quinburg) [online], jeseniky.net [zarchiwizowane z adresu 2022-07-03] (cz.).
  23. ↑ a b Otakar Brandos, Quinburk, nejvýše položený hrad ve Slezsku [online], treking.cz, 18 listopada 2019 [zarchiwizowane z adresu 2022-04-07] (cz.).
  24. ↑ Hrad Quinburk [online], hrady.cz [zarchiwizowane z adresu 2019-05-02] (cz.).
  25. ↑ Jan Šiřina, Medvědí vrch (1 216 m n. m.) [online], treking.cz, 17 października 2014 [zarchiwizowane z adresu 2021-10-20] (cz.).
  26. ↑ Cymerman 1998 ↓, s. 531 (mapa).
  27. ↑ Geologická mapa. mapy.geology.cz ↓, geologická jednotka 1025 i 1026.
  28. ↑ Ivan Gelatka, Jiný vodní zdroj Pod Medvědím vrchem (8005) [online], estudanky.eu, 18 lutego 2014 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-01] (cz.).
  29. ↑ Solná chata [online], turistika.cz [dostęp 2017-02-23] (cz.).
  30. ↑ Martin Mlečka, Studánka Za Solnou chatou (13440) [online], estudanky.eu, 24 lipca 2020 [zarchiwizowane z adresu 2022-03-27] (cz.).
  31. ↑ Ubytování Vrbno pod Pradědem [online], e-chalupy.cz [dostęp 2020-11-09] (cz.).
  32. ↑ Ubytování Rejvíz [online], e-chalupy.cz [dostęp 2020-11-09] (cz.).
  33. ↑ Pásmo Orlíka [online], turistika.cz [dostęp 2020-11-09] (cz.).
  34. ↑ Zdeňka Jordanová, Lovecké chaty v Jeseníkách. Solná chata [online], lovecke-chaty-v-jesenikach.cz [zarchiwizowane z adresu 2020-08-10] (cz.).
  35. ↑ Zdeňka Jordanová, Lovecké chaty v Jeseníkách. Střelecká chata [online], lovecke-chaty-v-jesenikach.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-09-28] (cz.).
  36. ↑ Chata Poustevna (Střelecká) [online], apartmanyutrojice.cz [dostęp 2024-03-26] (cz.).
  37. ↑ Od Kamzičí skály přes hrad Rabenštejn na Bílý Potok [online], turistika.cz [dostęp 2020-11-09] (cz.).
  38. ↑ Popis cyklotras značených terénním (turistickým) způsobem (Trasa č. 6067 / 7,5 km) [online], vrbensko-jeseniky.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-12-08] (cz.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Medvědí_vrch&oldid=73671716”