Wikipedia

Osiedle im. Leona Kruczkowskiego (Kłodzko)

Osiedle im. Leona Kruczkowskiego – największe osiedle mieszkaniowe w Kłodzku, położone w zachodniej części miasta. Zamieszkuje je około 9 tys. mieszkańców.

Osiedle im. Leona Kruczkowskiego
Osiedle Kłodzka
Ilustracja
Wieżowce przy ul. Spółdzielczej
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Miasto

Kłodzko

Data założenia

1974

W granicach Kłodzka

1880

Powierzchnia

0,47 km²

Wysokość

311–343 m n.p.m.

Populacja (2001)
• liczba ludności


9210

• gęstość

19596 os./km²

Kod pocztowy

57-300

Tablice rejestracyjne

DKL

Położenie na mapie Kłodzka
Położenie na mapie
50°26′19″N 16°38′56″E/50,438611 16,648889
Multimedia w Wikimedia Commons
Falowiec przy ul. Rodzinnej
Północna część osiedla
Wschodnia część osiedla
Wschodnia część osiedla
Falowiec przy ul. Rodzinnej
Zabudowa jednorodzinna w centrum osiedla
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego
Elektrociepłownia i południowa część osiedla widziana z ul. Objazdowej
Supermarket „Chata Polska”
Elektrociepłownia na osiedlu
Wieżowce przy ul. Wyszyńskiego
Kryta pływalnia przy Szkole Podstawowej nr 3
Główny budynek Szkoły Podstawowej nr 3 im. kpt. Betleja

Geografia edytuj

Położenie geograficzne edytuj

Osiedle im. Kruczkowskiego położone jest w zachodniej części Kłodzka. Graniczy na zachodzie z Kościelnikami, na północy z osiedlem im. św. Wojciecha, na wschodzie ze Starym Miastem i Przedmieściem Zielonym oraz Książkiem na południu. Od centrum miasta oddalone jest o ok. 1 km[1].

Warunki naturalne edytuj

Osiedle położone jest na wzniesieniu, z którego rozpościera się piękna panorama na środkową i wschodnią część Kłodzka. Charakteryzuje się dość dużym zróżnicowaniem terenu licząc w najniższym punkcie 311, zaś w najwyższym 343 m n.p.m.[2]

Historia edytuj

Od czasów średniowiecza na terenie osiedla nie koncentrowała się poważniejsza zabudowa. W rejonie ul. Kościuszki znajdowały się luźne zabudowania mieszkalne – tzw. Przedmieście za Bramą Czeską, które ulegało zniszczeniom przy okazji kolejnych wojen jakie przetoczyły się przez hrabstwo kłodzkie. Po rozbiórce bram miejskich przyłączono ten obszar do Kłodzka[3]. W dwudziestoleciu międzywojennym przy obecnej ul. Jana Pawła II wzniesiono kilka budynków jednorodzinnych w 1936 roku[4]. Dalszą rozbudowę w kierunku zachodnim utrudniało dosyć strome położenie[5].

Od lat 60. XX wieku zaczęło się rozwijać w Kłodzku budownictwo mieszkaniowe, wobec wzrostu liczby ludności i niedostatecznej liczby mieszkań. Jako pierwsze powstały osiedla: Nyskie, potem Morcinka. W kolejnej dekadzie wybudowano osiedle im. św. Wojciecha. Nie zaspokajało to wszystkich potrzeb mieszkaniowych wobec czego władze zdecydowały się na budowę blokowiska z modnej wówczas wielkiej płyty, która znalazła swoje zastosowanie po raz pierwszy w NRD[6]. Klatkowiec wzniesiono w technologii wielkiego bloku. Płyty dowożono z fabryki domów z Wrocławia.

Inwestorem była Kłodzka Spółdzielnia Mieszkaniowa. Gotowe prefabrykaty wyrabiano w Kłodzkiej Fabryce Domów. Budowę miano realizować etapami, której koniec przewidywano na lata 90. XX wieku. Docelowo na osiedlu miało zamieszkać kilkanaście tysięcy mieszkańców. Według ówczesnych przewidywań kilka tysięcy z nich miało znaleźć pracę w usługach i administracji, przede wszystkim spółdzielczej[7].

Pierwotny plan zakładał budowę osiedla złożonego z pięciu klatkowców zamykających z każdej strony osiedle oraz punktowców położonych w jego środkowej części. W centrum urbaniści miejscy przewidzieli miejsce dla nowej świątyni katolickiej. We wschodnim krańcu zamierzano zbudować krytą pływalnię. Plan ten kilkakrotnie modyfikowano, m.in. w latach 80. XX wieku, kiedy zmieniono lokalizację kościoła, który przeniesiono w miejsce pływalni, a w jego pierwotnym miejscu powstać miał tzw. „Nowy Rynek”. Osiedle otrzymało roboczą nazwę Nowego Miasta[8].

Na 1974 przypadł początek inwestycji, którą rozpoczęto od realizacji długiego klatkowca przy ul. Rodzinnej[9]. W kolejnych latach wybudowano powyżej niego 11-kondygnacyjne punktowce. Dalsza budowa została zahamowana w wyniku kryzysu gospodarczego 2. połowy lat 70. i pogłębiającej się stagnacji lat 80. XX wieku[10]

Planowej budowy nigdy nie ukończono. W latach 1990–1993 wzniesiono ostatnie dwa bloki mieszkalne przy ul. Wiosennej, wybudowane w nowej technologii nie z prefabrykatów. Niestety zbyt długi czas ich budowy oraz nierentowność nowej technologii doprowadził ostatecznie do zaprzestania dalszej realizacji rozbudowy osiedla[11]. W 2 połowie lat 90. XX wieku w środkowej części, gdzie miały powstać kolejne punktowce wydano pozwolenia na budowę prywatnych budynków jednorodzinnych, których budowa nie przekraczała 2-3 kondygnacji.

Nazewnictwo edytuj

Osiedle zostało nazwane dla upamiętnienia znanego polskiego pisarza i dramaturga Leona Kruczkowskiego, prezesa ZG Związku Literatów Polskich (1949–1956), który z powiatem kłodzkim związany był poprzez mandat poselski Sejmu PRL II kadencji (1957–1961) z okręgu wyborczego nr 106 Kłodzko[12], w skład którego wchodziły ówczesne powiaty: bystrzycki, kłodzki, dzierżoniowski, strzeliński i ząbkowicki[13].

Administracja edytuj

Na terenie Kłodzka nie występują pomocnicze jednostki administracyjne, takie jak: osiedla, czy dzielnice, dlatego też o większości spraw decyduje samorząd miejski, którego siedziba znajduje się na pl. Bolesława Chrobrego, na Starym Mieście. Mieszkańcy osiedla wybierają do Rady Miasta pięciu radnych co 5 lat (do 2018 roku kadencja wynosiła 4 lata), tworząc okręg wyborczy nr 4, wraz z całą zachodnią częścią miasta, położoną na lewym brzegu Nysy Kłodzkiej[14].

Edukacja i kultura edytuj

Na terenie osiedla znajduje się Szkoła Podstawowa nr 3 im. kpt. Stanisława Betleja przy ul. Jana Pawła II 4. Kształci się w niej zdecydowana większość dzieci w wieku 6–15 lat. Część ul. Rodzinnej (do nr 44) należy do szkolnego obwodu, który obsługiwany jest przez położoną na ul. Bohaterów Getta 22 – Szkołę Podstawową nr 6 im. Unii Europejskiej[15]. Młodzież po ukończeniu podstawówki kontynuuje dalszą edukację w szkołach średnich położonych w centrum Kłodzka.

Dyrektorem Szkoły Podstawowej nr 3 jest mgr Sebastian Nowak. Szkoła ta jest inicjatorem działań kulturalnych na terenie osiedla. Mieści się w niej też biblioteka, świetlice: szkolna i socjoterapeutyczna oraz działa asystentka ds. ludności romskiej[16].

Na terenie kompleksu katechetyczno-parafialnego przy ul. kard. Wyszyńskiego znajduje się filia nr 1 Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej[17]. Ponadto od 2012 roku działa tam w dawnej kaplicy mszalnej Centrum Kultury Chrześcijańskiej[18].

Religia edytuj

Osobny artykuł: Parafia Podwyższenia Krzyża Świętego w Kłodzku.

Większość mieszkańców osiedla stanowią wyznawcy kościoła katolickiego. Drugą pod względem liczebności grupę stanowią wyznawcy Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego, którego parafia znajduje się na terenie historycznego Przedmieścia Ząbkowickiego[19].

Do 1982 roku katoliccy mieszkańcy tej części miasta należeli do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, z której w tym roku została wyodrębniona parafia Podwyższenia Krzyża Świętego, obejmując swoim zasięgiem również okoliczne wioski[20]. Jej siedziba znajduje się w kościele pod tym samym wezwaniem, mieszczącym się we wschodniej części osiedla. W parafii mieści się Kłodzki Urząd Dziekański. Parafia ta wchodzi w skład diecezji świdnickiej[21][22].

Ponadto przy ul. Rodzinnej 73-75 swoją siedzibę znalazł w 2003 roku zbór Chrześcijańskiej Wspólnoty Zielonoświątkowej w Kłodzku. Na jego czele stoją: pastor Krzysztof Kwiecień oraz jego zastępca Waldemar Kempski[23].

Architektura i urbanistyka edytuj

Jest to współczesne, wielkopłytowe osiedle, kontrastujące ze starą architekturą miasta. Stoją tu m.in. pięciokondygnacyjne, wieloklatkowe budynki mieszkalne, jedenastokondygnacyjne wieżowce – punktowce. Osiedle jest typowym przykładem nowej dzielnicy miejskiej, pomyślane jako autonomiczny organizm z pełną infrastrukturą[24].

W skład osiedla wchodzi 12 ulic[25]:

  • ul. Dusznicka (cześć)
  • ul. Jana Pawła II
  • ul. Tadeusza Kościuszki (część)
  • ul. Łąkowa (cześć)
  • ul. Objazdowa (część)
  • ul. Witolda Pileckiego
  • ul. Przyjaciół Dzieci
  • ul. Macieja Rataja
  • ul. Rodzinna
  • ul. Spółdzielcza
  • ul. Wiosenna
  • ul. kard. Stefana Wyszyńskiego

Rekreacja edytuj

Osiedle zostało zaplanowane jako autonomiczna część miasta Kłodzka[7]. Między blokami znajduje się sporo zieleńców, które gdzieniegdzie porastają drzewa oraz krzewy. Najważniejszą rolę przez wiele lat odgrywał znajdujący się we wschodniej części osiedla Park Przyjaciół Wojsk Górskich, powstały w latach 70. XX wieku jako Park Młodzieży[26]. Znajdowała się w nim m.in. pergola oraz alejki ze ścieżkami rowerowymi. Uległy one całkowitej dewastacji w latach 90. XX wieku i dopiero w 2 połowie lat 10. XXI wieku przeszedł gruntowną modernizację[27].

W pobliżu parku znajdują się ogródki działkowe, należące do POD Zwycięstwo[1]. Po wielu latach starań ostatecznie w 2011 roku przy Szkole Podstawowej nr 3 oddano do użytku krytą pływalnię[28].

W 2010 roku w miejscu przewidzianym dawniej jako Nowy Rynek oddano do użytku alejkę spacerową z kolorową fontanną, która stanowiła początek dla powstającego tam parku kieszonkowego. Działało tam też do 2016 roku mini-zoo, zlikwidowane po protestach okolicznych mieszkańców[29]. W jego miejsce rok później powstał siłowania plenerowa[30].

Gospodarka edytuj

Osiedle im. Kruczkowskiego jest typową kłodzką sypialnią, czyli osiedlem mieszkaniowym. Nie ma na nim żadnych większych zakładów pracy. Osiedle ma rozbudowaną infrastrukturę handlowo-usługową. Jest tutaj poczta, oddziały banków, w tym m.in. PKO Bank Polski i Santander Bank Polska oraz działają sklepy wielobranżowe i spożywcze. Największym z nich są supermarkety: Biedronka, „Kłodzka Chata” oraz E.Leclerc, mieszczący się w obiekcie po dawnej Hali Targowej „Merkury”[31]. W latach 90. XX wieku i na początku XXI wieku hala ta odgrywała ważną rolę w handlu przygranicznym z Czechami. Swoją siedzibę ma tutaj także PKS Kłodzko[1].

Infrastruktura edytuj

Transport edytuj

Osiedle znajduje się na uboczu ważnych szlaków komunikacyjnych ziemi kłodzkiej. Przez jego północną granicę przechodzi droga wylotowa z Kłodzka, która łączy się dalej z trasą europejską 8 (E67) do Kudowy-Zdroju. Wszystkie drogi na jego terenie mają charakter dróg gminnych lub osiedlowych[32].

Komunikacja edytuj

Komunikacja miejska na terenie osiedla im Kruczkowskiego jest najlepiej rozbudowana w całym mieście, co wynika z faktu, że obszar osiedla zamieszkuje blisko 1/3 mieszkańców Kłodzka[31]. Obsługuje ją prywatna firma A-Vista. Przewoźnik ten posiada na terenie osiedla sześć przystanków autobusowych: Kłodzko, ul. Dusznicka – PKS/Biedronka, Kłodzko, ul. Rodzinna – Sklep, Kłodzko, ul. Rodzinna/ul. Przyjaciół Dzieci, Kłodzko, ul. Spółdzielcza – E.Leclerc, Kłodzko, ul. Spółdzielcza/ul. Jana Pawła II, Kłodzko, ul. Spółdzielcza/ul. Przyjaciół Dzieci[33]. Pojazdy A-Visty kursują na trasie: Kłodzko/ul. Szpitalna/Szpital w kierunku Kłodzko/ul. Noworudzka/Galeria[34].

Ponadto w pobliżu tzw. „Małego Budynku” Szkoły Podstawowej nr 3 im. kpt. Betleja znajduje się przystanek ul. Kościuszki (targ), z którego odjeżdżają autobusy podmiejskie i dalekobieżne. Obsługiwany jest on m.in. przez PKS Kłodzko, Beskid-Przewozy oraz czeskiego przewoźnika CDS Náchod[35].

Bezpieczeństwo edytuj

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń – mieszkańcy osiedla im. Kruczkowskiego podlegają pod rejon działania Komendy Powiatowej Straży Pożarnej oraz Komendy Powiatowej Policji w Kłodzku. Funkcję dzielnicowego sprawuje: sierż. szt. Piotr Suchorzyński z I Rejonu Służbowego[36]. Z ramienia kłodzkiej straży miejskiej I Rejon Służbowy obsługują st. insp. Jarosław Dereń oraz st. insp. Krzysztof Szopa[37].

Na osiedlu znajduje się też otwarta w 2019 roku przy ul. Spółdzielczej 4 przychodnia lekarska „Eskulap”, w której przyjmują lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, jak i specjaliści. Została ona tu przeniesiona ze śródmieścia w związku z rozbudową placówki[38]. Ponadto na terenie całego zespołu mieszkaniowego znajdują się liczne prywatne gabinety lekarskie oraz dentystyczne. Działają też dwie apteki: „Vitrum” przy ul. Dusznickiej 1a oraz „Rodzinna” przy ul. Rodzinnej 41[39].

Ciekawostki edytuj

  • Przy ul. Rodzinnej znajduje się jeden z najdłuższych klatkowców w Polsce liczący 603 m długości[40].
  • Przez ostatnie dwie dekady XX wieku między ulicami Spółdzielczą, a Przyjaciół Dzieci wielokrotnie ze swoimi namiotami rozbijały się cyrki odwiedzające Kłodzko[41].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, PPWK, Warszawa-Wrocław 1999.
  2. ↑ Opracowano na podstawie programu „Google Earth”.
  3. ↑ Na podstawie map: 1) Rozwój Kłodzka do XVII wieku, oprac. B. Konopska i 2)Rozwój Kłodzka od XVII wieku do lat trzydziestych XX wieku, oprac. B. Konopska, [w:] „Kłodzko. Dzieje miasta”, pod red. R. Gladkiewicza, Kłodzko 1998, s. 239.
  4. ↑ K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 12.
  5. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 127.
  6. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów. Kotlina Kłodzka, t. 15, pod red. M. Staffy, Wrocław 1994, s. 205–206.
  7. ↑ a b K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 42.
  8. ↑ Opracowano na podstawie dostępnych w Urzędzie Miasta Kłodzka „Planów Zagospodarowania Przestrzennego Nowego Miasta oraz osiedla Kruczkowskiego”.
  9. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, pod red. M. Staffa, t. 15, Wrocław 1994, s. 206.
  10. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 174.
  11. ↑ „Gazeta Prowincjonalna”, nr z XII 1993 r.
  12. ↑ Archiwum danych o Posłach. Posłowie II kadencji 1957–1961. Leon Kruczkowski. sejm.gov.pl. [dostęp 2022-08-05]. (pol.).
  13. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Kłodzko 1998, s. 160.
  14. ↑ Granice okręgu na stronie PKW dotyczącej wyborów samorządowych z 2018 roku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  15. ↑ Granice obwodów szkół publicznych w Kłodzku od 1.09.2019 r. na podst. Uchwały nr VIII/45/2019 Rady Miejskiej w Kłodzku z dnia 25.04.2019 r.. um.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  16. ↑ Informacja dostępna na stronie internetowej SP nr 3 im. kpt. Betleja w Kłodzku [on-line] [dostęp 2019-10-16].
  17. ↑ Informacja na stronie Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Marii Dąbrowskiej w Kłodzku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  18. ↑ Informacja dotycząca CKCh w Kłodzku na archiwalnej stronie internetowej Prezydenta Bronisława Komorowskiego [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  19. ↑ Dane uzyskane w Kłodzkim Urzędzie Dziekańskim w 2010 roku.
  20. ↑ J. A. Lewandowska, Parafialny alfabet „Niedzieli” – Kłodzko, Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, [w: „Niedziela Świdnicka”, nr 16/2012] [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  21. ↑ Schematyzm Diecezji Świdnickiej, pod red. A. Bałabucha, Świdnica 2010.
  22. ↑ Podział administracyjny diecezji świdnickiej na jej oficjalnej witrynie internetowej. diecezja.swidnica.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  23. ↑ Historia kłodzkiego zboru zielonoświątkowego. [on-line] [dostęp 2020-11-12].
  24. ↑ K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, s. 41.
  25. ↑ Interaktywny plan Kłodzka w oficjalnym serwisie miejskim [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  26. ↑ Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 1, PPWK, Warszawa-Wrocław 1990.
  27. ↑ Opis realizacji przedsięwzięcia rewitalizacji terenów zielonych na terenie Kłodzka [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  28. ↑ Uroczyste otwarcie krytej pływalni w Kłodzku, artykuł w „Kłodzkim Expressie Miejskim” z dn. 28.06.2011 [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  29. ↑ Opis mini-zoo w Kłodzku na stronie „polska-org” [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  30. ↑ Siłownia plenerowa na os. Kruczkowskiego w Kłodzku na stronie „polska-org” [on-line] [dostęp 2020-10-24].
  31. ↑ a b Dane na podstawie Wydziału Gospodarki Mieniem Komunalnym i Planowania Przestrzennego UM w Kłodzku wg stanu na 31.12.2019 roku.
  32. ↑ Kotlina Kłodzka. Mapa turystyczna, 1:100 000, Eko-Graf, Wrocław 1997.
  33. ↑ Wykaz przystanków komunikacji miejskiej w Kłodzku prowadzonej przez A-Vistę [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  34. ↑ Rozkład jazdy komunikacji miejskiej w Kłodzku na oficjalnej stronie A-Visty [on-line] [dostęp 2020-10-23].
  35. ↑ Informacja uzyskana w centrali PKS Kłodzko według rozkładu jazdy, stan na 1.09.2020 roku.
  36. ↑ Informacja dotycząca dzielnicowych na stronie KPP w Kłodzku. klodzko.policja.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-26)]. [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  37. ↑ Rejony Służbowe Straży Miejskiej w Kłodzku od 2019. sm.bip.klodzko.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-27)]. [on-line] [dostęp 2020-10-22].
  38. ↑ Oficjalna strona internetowa Przychodni „Eskulap” w Kłodzku [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  39. ↑ Wykaz aptek na terenie Kłodzka w oficjalnym serwisie internetowym miasta [on-line] [dostęp 2020-10-25].
  40. ↑ Geoportal. [dostęp 2018-01-01].
  41. ↑ Wspomnienia fotograficzne mieszkańców osiedla im. Kruczkowskiego na stronie „polska-org” [on-line] [dostęp 2020-10-25].

Bibliografia edytuj

  • Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1998.
  • Marcinek K., Prorok W., Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, Fundacja Rozwoju Miasta Kłodzka i Ziemi Kłodzkiej „Actus”.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Osiedle_im._Leona_Kruczkowskiego_(Kłodzko)&oldid=72997230”