Wikipedia

Pomnik Poległych w Bitwie pod Grochowem

Pomnik Poległych w Bitwie pod Grochowem[1][2] – pomnik, a zarazem wspólna mogiła uczestników bitwy o Olszynkę Grochowską z 25 lutego 1831 roku. Znajduje się w Warszawie w dzielnicy Praga-Południe – u zbiegu ulic Szerokiej i Traczy (na skraju rezerwatu przyrody Olszynka Grochowska). Wytyczona wzdłuż ul. Traczy aleja Chwały znajduje się w dzielnicy Rembertów.

Pomnik Poległych w Bitwie pod Grochowem
Ilustracja
Widok ogólny upamiętnienia
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Miejsce

Rezerwat przyrody Olszynka Grochowska
Praga-Południe

Data budowy

1916

Ważniejsze przebudowy

1932
1936

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Poległych w Bitwie pod Grochowem”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Pomnik Poległych w Bitwie pod Grochowem”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pomnik Poległych w Bitwie pod Grochowem”
Ziemia52°15′07,0″N 21°07′16,5″E/52,251944 21,121250
Multimedia w Wikimedia Commons

Opis edytuj

Po upadku powstania listopadowego władze rosyjskie nie zezwalały na jakiekolwiek upamiętnianie miejsca bitwy. Las olchowy mocno ucierpiał w trakcie bitwy i został wycięty. Do lat międzywojennych dotrwała tylko jedna olcha, na której wisiała tabliczka z napisem o treści:

Jestem jedyną wnuczką bohaterów z 1831 r. Mam w sobie krew praojców, którzy tu padli. Ludzie nie rańcie mnie! Dajcie żyć jeszcze radością, że Polska wolna!

W czwartek 13 lipca 1916 ustawiono na jednej z wydm drewniany „krzyż z daszkiem, który łączy się z ramieniem jego, ma gwiazdę o 12 promieniach”[3] upamiętniający bohaterów bitwy. Zaprojektował go Stefan Szyller, do Komitetu Organizacyjnego należeli: inź. Aleksander Około-Kułak (były prezes Komitetu Obywatelskiego w Wawrze), Aleksander Karwowski (ziemianin i przemysłowiec), dyr. Antoni Wysocki i przemysłowiec Karol Geber[4]. W setną rocznicę zmagań krzyż wymieniono na metalowy oraz złożono akt erekcyjny budowy mauzoleum.

W roku 1936 w toku prac melioracyjnych znaleziono resztki broni, skrawki umundurowania oraz kości poległych w walce. Szczątki te złożono w krypcie zbudowanej przy krzyżu. Na krypcie znajduje się tablica ze słowami nawiązującymi do pomnika bohaterów bitwy pod Termopilami:

Przechodniu powiedz współbraciom,
Że walczyliśmy mężnie i umierali bez trwogi
Ale z troską w sercu o losy Polski,
Losy przyszłych pokoleń – o Wasze losy[5]

Znajduje się tu również tablica z napisem o treści: Krwawy posiew na polach Grochowa, przeradzający się w potężny prąd siły odrodzeńczej Narodu w naszym pokoleniu wyda plon niepodległości Ojczyzny. Ku czci poległych w 1831 r. Bohaterskich Obrońców Ojczyzny. Zrzeszenie Własności Nieruchomości Koła Grochów 1932 r.[6]

Aleja Chwały edytuj

Aleja Chwały
 
Państwo

  Polska

Miejscowość

Warszawa

Miejsce

ul. Traczy
Rembertów

Data budowy

1999

Ważniejsze przebudowy

2008

  Multimedia w Wikimedia Commons
 
Głaz pamięci gen. dyw. Macieja Rybińskiego
 
Głaz pamięci gen. dyw. Józefa Dwernickiego
 
Głaz pamięci gen. dyw. Franciszka Żymirskiego
 
Głaz pamięci ofiarnych kobiet polskich, bohaterek powstania listopadowego

Wzdłuż ul. Traczy, znajdującej się w dzielnicy Rembertów i prowadzącej z Kawęczyna do powstańczej mogiły, w ostatnich latach powstaje aleja Chwały w postaci głazów z tablicami pamiątkowymi. Pierwsze kamienie położono w 1999. W roku 2008 w pobliżu pierwszej tablicy pamiątkowej została zbudowana kaplica filialna parafii św. Wacława. W tym samym miejscu znajduje się także Krzyż Obrońców Olszynki wraz z pomnikiem-figurą Matki Boskiej Fatimskiej, a także Dzwon Wolności[7]. Dotychczas odsłonięto 32 tablice poświęcone pamięci:

Duży wkład w godne zagospodarowanie miejsca pamięci miał ks. Wacław Karłowicz. Pomagało mu Stowarzyszenie Krąg Pamięci Narodowej.

W 2012 roku wysunięto projekt usypania w tym miejscu 50-metrowego kopca, na szczycie którego proponowano ustawienie dawnych trzonów kolumny Zygmunta, leżących dziś przy Zamku Królewskim, na których miano by umieścić wyrzeźbione gniazdo z orłem zrywającym się do lotu. Od ulicy Chełmżyńskiej do kopca prowadzić miałaby Aleja Chwały z głazami upamiętniającymi historię Polski od potopu szwedzkiego do katastrofy smoleńskiej po bokach. Koszt realizacji projektu wynosiłby około 200 mln zł[8]. W kopcu miałyby się znaleźć m. in. muzeum Powstania Listopadowego i kaplica, a na jego szczycie mieściłby się taras widokowy[9][10][11].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 26. ISBN 83-7005-211-8.
  2. ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 59. ISBN 83-88973-59-2.
  3. ↑ Echa uroczystości Grochowskich Kurier Warszawski 1916 nr 194 s. 2 [1]
  4. ↑ Poświęcenie krzyża w Grochowie Kurier Warszawski 1916 nr 193 s. 1 [2]
  5. ↑ Zakończenie inskrypcji: Ku czci bohaterów Olszynki Grochowskiej poległych dn. 25 lutego 1831 r.
  6. ↑ Pomnik Bitwy pod Olszynką Grochowską twoja-praga.pl [dostęp 2012-03-08].
  7. ↑ a b Obchody 180. rocznicy wybuchu Powstania Listopadowego. rembertow.waw.pl. [dostęp 2010-11-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-26)].
  8. ↑ Iwona Szpala, Tomasz Urzykowski „Ogromny kopiec z Aleją Chwały powstanie w Warszawie?”, Gazeta Wyborcza 23.02.2012 http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114883,11224438,Ogromny_kopiec_z_Aleja_Chwaly_powstanie_w_Warszawie_.html.
  9. ↑ W Warszawie obchody 188. rocznicy bitwy pod Olszynką Grochowską [online], dzieje.pl [dostęp 2024-03-08] (pol.).
  10. ↑ Kopiec ku czci obrońców Olszynki Grochowskiej [online], pzevo.azurewebsites.net [dostęp 2024-03-08].
  11. ↑ Olga Łozińska, Anna Kondek-Dyoniziak, Polska Agencja Prasowa (PAP) [online], www.pap.pl, 24 lutego 2019 [dostęp 2024-03-08] (pol.).

Zobacz też edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pomnik_Poległych_w_Bitwie_pod_Grochowem&oldid=73081024”