Wikipedia

Śniatyn

miasto na Ukrainie w obwodzie iwanofrankowskim

Śniatyn[2] (ukr. Снятин, Sniatyn) – miasto na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankiwskim, nad Prutem, siedziba rejonu śniatyńskiego.

Śniatyn
Снятин
Ilustracja
Śniatyń, kościół M. B. Szkaplerznej
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 iwanofrankiwski

Rejon

śniatyński

Powierzchnia

35,29 km²

Populacja (2018)
• liczba ludności


9965[1]

Nr kierunkowy

+380 3476

Kod pocztowy

78300–78304

Tablice rejestracyjne

AT

Położenie na mapie obwodu iwanofrankiwskiego
Mapa konturowa obwodu iwanofrankiwskiego, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Śniatyn”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej znajduje się punkt z opisem „Śniatyn”
Ziemia48°27′N 25°34′E/48,450000 25,566667
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Miasto królewskie lokowane w 1411 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim[3]. Śniatyn uzyskał prawo składu w 1635 roku[4].

Historia edytuj

Miejscowość była wzmiankowana w 1158 roku[5]. W 1415 roku w Śniatynie przebywał król Władysław Jagiełło, który przyjął tu hołd wojewody mołdawskiego Aleksandra. W 1448 roku Kazimierz IV Jagiellończyk obdarował Śniatyn miejskim prawem niemieckim. W 1485 roku w mieście przebywał król Kazimierz Jagiellończyk. W marcu 1576 roku w Śniatynie przebywał Stefan Batory witany tu przez możnowładców po wyborze na króla.

W 1628 r. król Zygmunt III zezwolił Ormianom na osiedlanie się w Śniatynie, nadając im szereg przywilejów, łącznie z prawem do postawienia własnego kościoła. Pierwszą drewnianą świątynię wznieśli oni w 1631 r[6].

W latach 1751–1788 w Śniatynie rezydowali biskupi bakowscy.

W 1788 r. w wyniku kasaty józefińskiej zlikwidowano kościół i klasztor dominikański w Śniatynie, ufundowany w 1643 r. przez starostę śniatyńskiego Piotra Potockiego[7].

W dobie rozbiorów Śniatyn znalazł się w zaborze austriackim. Leżał w cyrkule halickim i stał się siedzibą władz ósmego dystryktu – Śniatyn[8]. Od 1867 roku był siedzibą powiatu śniatyńskiego[9]. Do 1914 roku linia kolejowa oraz przejście graniczne Galicji i Bukowiny.

W II Rzeczypospolitej siedziba powiatu śniatyńskiego w województwie stanisławowskim. W tym czasie Śniatyn został określony „miastem winogron i orzechów”[10]. Do 1937 burmistrzem miasta był Stanisław Wierzbiański[11].

12 września 1939 r. do stacji kolejowej w Śniatynie dotarła kolumna samochodów z 75 tonami złota z Banku Polskiego w Warszawie oraz z jego filii w Brześciu, Zamościu i Siedlcach. Transport ten zorganizowali płk Ignacy Matuszewski i mjr Henryk Floyar-Rajchman. Nazajutrz skrzynie ze złotem zostały przeładowane do pociągu i skierowano poprzez Rumunię, Turcję i Syrię do Francji, gdzie przekazano je rządowi Rzeczypospolitej[12].

Do wydarzeń tych nawiązuje film Bohdana Poręby „Złoty pociąg”[13].

W nocy z 17 na 18 września do miasta wkroczyli Sowieci. W lutym 1940 NKWD zesłało na Syberię 27 polskich rodzin (ok. 100 osób), głównie rodzin oficerów, policjantów i urzędników. Kolejna deportacja miała miejsce w kwietniu 1940. Dokładna liczba osób wywczas zesłanych nie jest znana. W dniach 6–14 listopada 1942 Gestapo na podstawie donosów Ukraińskiej Policji Pomocniczej dokonało w Śniatynie masowych aresztowań Polaków, z których większość wywieziono do KL Lublin (Majdanek), gdzie część z nich zginęła m.in. ks. proboszcz Leopold Kaściński. W 1942 gestapowcy i policjanci ukraińscy przeprowadzili likwidację getta w Śniatynie, rozstrzeliwując w okolicznych lasach ok. 5000 Żydów. W latach 1942–1944 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali w mieście lub w jego pobliżu 15 Polaków. 29 marca 1944 r. do miasta wkroczyli ponownie Sowieci[14][15].

Po II wojnie światowej wysiedlono ze Śniatyna Polaków, z których wielu osiedliło się w Brzegu Dolnym[16].

W 1989 miasto Śniatyn liczyło 11 213 mieszkańców[17].

W 2013 liczyło 10 106 mieszkańców[18].

Zabytki edytuj

  • Klasycystyczny ratusz, zbudowany w 1861 przez burmistrza Marcelego Niemczewskiego;
  • Kościół Matki Bożej Szkaplerznej, zbudowany w miejsce drewnianego kościoła w 1721 r., rozbudowany w 1935 r., czynny[19];
  • Cmentarz miejski z pochówkiem błogosławionej Marty Wieckiej oraz wieloma zabytkowymi nagrobkami;
  • Kościół ormiański Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, zbudowany w l. 1801–1805. Dziś nieczynny, przez pewien czas wykorzystywany jako sala gimnastyczna technikum[20].
  • Drewniana cerkiew pw. Wniebowstąpienia Pańskiego, 1886;
  • Drewniana cerkiew z dzwonnicą z 1906;
  • Drewniana cerkiew pw. Jana Ewangelisty;
  • Zamek – zbudowany przez Michała Mużyło Buczackiego[21], wojewodę podolskiego, kasztelana kamienieckiego, starostę śniatyńskiego i kołomyjskiego. Aż do wybudowania ratusza funkcję wieży obserwacyjnej wypełniała nieistniejąca dziś wieża tego zamku, który znajdował się w obrębie dzisiejszej ulicy Kuzniecznej, szkoły-internatu, szwalni i dzisiejszego ratusza. Przez długi czas mieszkańców pozostałej części miasta nazywano „zabramnikami”[22].
  • Pomnik Stefana Batorego, odsłonięty 3 lipca 1904 w parku koło budynku TG „Sokół”, o formie kamiennej piramidy zwieńczonej przedstawieniem orła. Na tablicy czarny napis: „1576 – Królowi Stefanowi Batoremu – Ziemia śniatyńska – 1904”. Na poszczególnych kamieniach piramidy wyryte miejsca bitew Batorego: Tczewo, Połock, Psków, Wielkie Łuki, Uświat, Wieliż[23].
  • Budynek byłego Państwowego Liceum i Gimnazjum im. Franciszka Karpińskiego
  •  
    Kościół ormiańskokatolicki Zaśnięcia NMP
  •  
    Ratusz
  •  
    Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego
  •  
    Ul. Szewczenki
    (dawniej ul. Główna, Droga Cesarska)
  •  
    Dom, ul. Kosnjatina 31 (d. ul. Ormiańska)
  •  
    Kamieniczka, ul. Szewczenki 141

Sport edytuj

W czasach II RP siedzibę miał tu klub piłkarski Sokół Śniatyn.

Związani ze Śniatynem edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.37.
  2. ↑ Polski egzonim przyjęty przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych na XL posiedzeniu w miejsce wcześniej zalecanej formy Śniatyń.
  3. ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 171.
  4. ↑ Stan Lewicki, Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych: (prawo składu), Warszawa 1920, s. 139.
  5. ↑ СНЯТЫН. Энциклопедический словарь. [dostęp 2013-11-15]. (ros.).
  6. ↑ Elżbieta Łysakowska, Kościoły Archidiecezji Lwowskiej – Śniatyn [online], ordynariat.ormianie.pl [dostęp 2022-11-01] (pol.).
  7. ↑ Janina Piotrowska, Dzieje kościoła parafialnego w Śniatynie, w: Dzierżoniowskie Archiwum, 2005.
  8. ↑ [Eugeniusz Barwiński (1935) Pierwsze podziały administracyjne Galicji].
  9. ↑ http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/Tom_X/932.
  10. ↑ Śniatyn – miasto winogron i orzechów walczy o lepszą egzystencję na pograniczu polsko-rumuńskiem. „Wschód”, s. 8, nr 8 z 10 kwietnia 1936. 
  11. ↑ Rezygnacja burmistrza Wierzbiańskiego w Śniatynie. „Wschód”. Nr 41, s. 3, 10 marca 1937. 
  12. ↑ Jak uratowano skarb narodu [online], www.polska-zbrojna.pl [dostęp 2022-10-23].
  13. ↑ Złoty pociąg | Film | 1986. [dostęp 2022-10-23].
  14. ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Eugeniusz Różański, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Województwie Stanisławowskim 1939-1946, Wrocław: ALTA 2, 2008, s. 641–645, ISBN 978-83-85865-13-1, OCLC 261139661.
  15. ↑ Leopold Kaściński – Martyrologium [online], www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2023-05-07].
  16. ↑ Janina Piotrowska, dz. cyt.
  17. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.
  18. ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
  19. ↑ Śniatyn [online], www.rkc.lviv.ua [dostęp 2022-11-01].
  20. ↑ Skarbnica wiedzy o polskich Ormianach [online], skarbnica.ormianie.pl [dostęp 2022-11-01].
  21. ↑ Czerwonogród. www.ruinyizamki.pl. [dostęp 2013-08-09].
  22. ↑ Zamki Ukrainy.
  23. ↑ Batoremu – ziemia śniatyńska, „Kurier Lwowski”, R. 22, nr 184, 4 lipca 1904, s. 1.
  24. ↑ Tadeusz Zaleski, Słownik biograficzny duchownych ormiańskich w Polsce, 2001, s. 34, ISBN 83-903157-4-2.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Śniatyn&oldid=71179271”