Wikipedia

Wołyńska Brygada Kawalerii

Wołyńska Brygada Kawalerii (Woł. BK) – wielka jednostka kawalerii Wojska Polskiego II RP.

Wołyńska Brygada Kawalerii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1937

Rozformowanie

1939

Tradycje
Rodowód

Brygada Kawalerii „Równe”

Dowódcy
Pierwszy

gen. bryg. Adam Korytowski

Ostatni

płk dypl. Julian Filipowicz

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

garnizon Równe

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

kawaleria

Podległość

Armia „Łódź”

Multimedia w Wikimedia Commons
Wołyńska BK w 1938
Plakieta WBK 1939-1989

W czasie kampanii wrześniowej brygada walczyła w składzie Armii „Łódź”. W okresie bitwy granicznej walczyła pod Mokrą, powstrzymywała nieprzyjaciela pod Ostrowami i przeprowadziła udany wypad na kolumnę pancerną 1 DPanc w Kamieńsku. W czasie odwrotu biła się pod Cyrusową Wolą, później, w składzie Grupy Kawalerii gen. Andersa wzięła udział w bitwie pod Mińskiem Mazowieckim. 19 pułk ułanów, 2 pułk strzelców konnych i 2 dak walczyły pod Krasnobrodem i Hutą Rożniecką. Część 12. i 21 pułku ułanów stanowiła zgrupowanie kawalerii mjr. Juniewicza i broniła Warszawy[1].

Utworzenie i skład edytuj

Minister spraw wojskowych rozkazem Dep. Dow. Og. 1820. Org. Tj. nadał z dniem 1 kwietnia 1937 roku dotychczasowej Brygadzie Kawalerii „Równe” nazwę „Wołyńska Brygada Kawalerii”[2][3]. Pierwszym dowódcą Wołyńskiej BK został dotychczasowy dowódca BK „Równe”, płk dypl. Adam Korytowski, który w marcu 1938 awansował na generała brygady. W czerwcu 1939 na stanowisko dowódcy brygady został wyznaczony płk dypl. Julian Filipowicz, dotychczasowy dowódca 3 Pułku Strzelców Konnych w Wołkowysku.

Organizacja pokojowa w latach 1937–1939

Pokojowa obsada personalna dowództwa brygady edytuj

Dowódcy brygady
Szefowie sztabu
I oficerowie sztabu
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[8][a]
  • dowódca brygady – gen. bryg. Adam Korytowski
  • szef sztabu – mjr dypl. Wilhelm Lewicki
  • I oficer sztabu – kpt. dypl. art. Stanisław Paweł Koszutski
  • II oficer sztabu – rtm. Bogdan Possart
  • dowódca łączności – kpt. łączn. Izydor Stanisław Malinowski
  • oficer intendentury – kpt. int. z wsw Mieczysław Parniewski

Udział w wojnie obronnej 1939 edytuj

Osobny artykuł: Bitwa pod Mokrą.
 
Pomnik Wołyńskiej Brygady Kawalerii upamiętniający bitwę pod Mokrą.
 
Brygada walczyła w składzie Armii „Łódź”
 
11 Batalion Strzelców brygady brał udział w walkach
 

Wołyńska Brygada Kawalerii pod dowództwem płk. dypl. Juliana Filipowicza wchodziła w skład Grupy Operacyjnej „Piotrków” w Armii „Łódź”. Dowódcy brygady podporządkowano 12 pułk Ułanów Podolskich ze składu Kresowej Brygady Kawalerii, którego pokojowym garnizonem była Białokrynica k. Krzemieńca.

1 września udanie broniła się w lasach na północ od Kłobucka pod wsiami Mokra, Mokra II i Mokra III przed natarciem niemieckiej 4 Dywizji Pancernej gen. por. Georga Hansa Reihardta (bitwa pod Mokrą). Tego dnia brygada straciła ok. 400 ludzi i 5 dział, niszcząc około 150 pojazdów nieprzyjaciela, w tym 76 czołgów. Walka ta uchroniła czasowo 7 Dywizję Piechoty od jej okrążenia od strony północnej przez niemiecką 4 Dywizję Pancerną.

2 września – po wycofaniu się – Brygada stawiła całodzienny opór niemieckiej 4 Dywizji Pancernej pod Ostrowami, znów ponosząc duże straty.

3 września wycofała się na główną linie obrony do obszaru Łękińsko – Łękawa – Janów, skąd w nocy z 3 na 4 września wykonała udany wypad siłami 2 Pułku Strzelców Konnych na Kamieńsk, gdzie zniszczono kilkanaście cystern niemieckiej 1 Dywizji Pancernej i zabito około 100 żołnierzy wroga.

5 września oddziały Brygady zdobyły Wolę Krzysztoporską po dojściu do Jeżowa, ale wobec przewagi niemieckiej musiały się wycofać.

7 września Brygada wyparta została z bronionych przez nią pozycji pod Zamościem i Żerominem przez oddziały niemieckiej 18 Dywizji Piechoty gen. mjr. Friedricha Carla Cranza. Następnie rozpoczęła odwrót na Andrespol.

8 września otrzymała zadanie osłony Armii pod Wolą Cyrusową, gdzie stoczyła całodzienny, ciężki bój z nacierającymi oddziałami niemieckimi. Brygada powoli ustępowała, raz po raz kontratakując.

9 września stanęła w lasach pod Chlebowem. Następnie, nie chcąc zostać okrążoną, samowolnie (bez informowania gen. Thommée) wycofała się przez Miedniewice, Szymanów i Kampinos do Puszczy Kampinoskiej, gdzie dotarła 10 września.

11 września bez walki przekroczyła Wisłę pod Nowym Dworem Mazowieckim.

13 września razem z Nowogródzką Brygadą Kawalerii ruszyła do natarcia na Mińsk Mazowiecki. Wstępnym bojem zdobyła wieś Cyganka i obsadziła linię Cyganka – Choszczówka. Gdy napór nieprzyjaciela wzmógł się, atak Brygady nie tylko został zatrzymany, ale i utraciła ona wieś Cygankę. Było to ostatnia bitwa, w której Wołyńska Brygada Kawalerii występowała jako zwarta jednostka. Dalej część 12 pułku ułanów i 21 pułku ułanów wzięła udział w obronie Warszawy w ramach Zbiorczej Brygady Kawalerii do kapitulacji stolicy 28 września.

Pozostałe oddziały Brygady weszły w skład Frontu Północnego gen. Stefana Dąba-Biernackiego. 22 września weszły na niemiecką 68 Dywizję Piechoty płk. Georga Brauna pod Suchowolą. Następnie walczyły pod Krasnobrodem i Hutą Różaniecką.

Organizacja wojenna brygady we wrześniu 1939 roku edytuj

  • Kwatera Główna Wołyńskiej Brygady Kawalerii
  • 19 pułk ułanów
  • 21 pułk ułanów
  • 2 pułk strzelców konnych
  • 2 dywizjon artylerii konnej
  • dyon pancerny nr 21
  • bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa nr 82 – dowódca ppor. Józef Jahołkowski
  • szwadron kolarzy nr 4 – dowódca por. Stefan Suchodolski
  • szwadron pionierów nr 8
  • szwadron łączności nr 4 – dowódca por. Jan Kiśluk
  • samodzielny pluton karabinów maszynowych nr 4 – dowódca ppor. rez. Kazimierz Kamler[b]
  • pluton konny żandarmerii nr 4 – dowódca ppor. mgr Mieczysław Halardziński
  • poczta polowa nr 28
  • sąd polowy nr 40 – szef mjr Józef Hoszowski
  • drużyna parkowa uzbrojenia nr 241
  • park intendentury nr 241 – rtm. st. sp. Ryszard Maria Krystian Bazylewski †1940 Charków[14]
    • dowódca ambulansu weterynaryjnego – ppor. lek. wet. rez. Czesław Dominik Pawłowski †1940 Charków[15]
  • pluton sanitarny konny nr 86 – dowódca por. rez. Eupacher
  • kolumna taborowa kawalerii nr 241
  • kolumna taborowa kawalerii nr 242
  • kolumna taborowa kawalerii nr 243
  • kolumna taborowa kawalerii nr 244
  • kolumna taborowa kawalerii nr 245
  • kolumna taborowa kawalerii nr 246 – ppor. Wacław Bielawski
  • warsztat taborowy nr 241 – dowódca ppor. rez. Eugeniusz Gozda

Pododdziały przydzielone:

Osobny artykuł: Organizacja wojenna polskiej brygady kawalerii w 1939.
Obsada personalna Kwatery Głównej Wołyńskiej Brygady Kawalerii[16][12]
Stanowisko etatowe Stopień, imię i nazwisko Dalsze losy
dowódca brygady płk dypl. kaw. Julian Filipowicz SZP / ZWZ / AK
oficer ordynansowy por. Tomasz Starnawski
szef sztabu mjr dypl. kaw. Wilhelm Lewicki
oficer operacyjny por. dypl. Marian Mieczysław Rozwadowski †20–22 IV 1940 Katyń[17]
pomocnik oficera operacyjnego por. Michał Paciorek
oficer informacyjny kpt. art. Wojciech Rankowicz[18] PSZ na Zachodzie
rtm. Bogdan Jakub Possart[19] niemiecka niewola
dowódca łączności kpt. łącz. Izydor Stanisław Malinowski
kwatermistrz kpt. dypl. art. Stanisław Koszutski PSZ na Zachodzie
oficer intendentury kpt. int. z wsw Mieczysław Parniewski[c]
oficer transportowy rtm. Leopold Baranowski
oficer uzbrojenia por. Antoni Ciałowicz
naczelny lekarz mjr lek. dr Franciszek Majkowski
naczelny lekarz weterynarii mjr lek. wet. dr Tadeusz Górka
komendant Kwatery Głównej mjr kaw. Kajetan Jaroszewicz
dowódca szwadronu sztabowego ppor. Stanisław Gołębski
oficer gospodarczy ppor. int. rez. Stefan Sulpicjusz Wengorek[d]

Uwagi edytuj

  1. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[9].
  2. ↑ Kazimierz Kamler (ur. 7 kwietnia 1907) na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 7. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[10]. Na stronie „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką” opublikowano informacje o śmierci ppor. Kamlera 5 września 1939 w Wadlewie lub 15 września 1939 w Drużbicach[11]. Informację o śmierci ppor. Kamlera 5 września 1939 podał również Jan Przemsza-Zieliński[12]. Faktycznie Kazimierz Kamler, ps. „Norbert” zmarł 26 lipca 1981[13].
  3. ↑ Mieczysław Parniewski (ur. 5 grudnia 1898), kapitan intendent z wyższymi studiami wojskowymi (starszeństwo 19 marca 1937)[20]. Zmarł w 1985 i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie[21].
  4. ↑ Stefan Sulpicjusz Wengorek (ur. 20 kwietnia 1910) na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 i 1806. lokatą w korpusie oficerów piechoty[22]. Według Jana Przemszy-Zielińskiego był to ppor. int. Stefan Węgorek[12].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Zawilski 2019 ↓, s. 801.
  2. ↑ Dodatek Tajny Nr 3 do Dziennika Rozkazów z 26 marca 1937, poz. 19.
  3. ↑ Skrzesiński 2012 ↓, s. 41.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 209.
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 420.
  6. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932 roku, s. 405.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 262.
  8. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 543–544.
  9. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  10. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 219.
  11. ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-12-07].
  12. ↑ a b c Przemsza-Zieliński 1995 ↓, s. 368.
  13. ↑ Kazimierz Kamler. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-12-07].
  14. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 20.
  15. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 403.
  16. ↑ Bielski 1991 ↓, s. 346-347.
  17. ↑ Убиты в Катыни 2015 ↓, s. 641.
  18. ↑ Wojciech Rankowicz. Fundacja Znaki Pamięci. [dostęp 2023-12-07].
  19. ↑ Bogdan Jakub Possart. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.10327 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-07].
  20. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 335.
  21. ↑ Cmentarz Stare Powązki: ANDRZEJ POLKOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2023-12-07].
  22. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 99.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wołyńska_Brygada_Kawalerii&oldid=72872609”