Zygmunt Stępiński (1908–1982)
Zygmunt Władysław Stępiński (ur. 30 października 1908 w Warszawie, zm. 17 sierpnia 1982 tamże) – polski inżynier architekt i historyk architektury, urbanista.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
30 października 1908 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 sierpnia 1982 |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Zygmunta Jana, jubilera, starszego Cechu Złotników, Jubilerów i Zegarmistrzów, i Antoniny z domu Lewandowskiej. Mąż Krystyny Stępińskiej (1911–2001) – dr prawa, ojciec Małgorzaty (ur. 1945) oraz synów bliźniaczych (ur. 1947) Zygmunta – historyka, architekta, muzealnika i Krzysztofa – adwokata.
Maturę zdał w 1926 w Gimnazjum Państwowym im. Adam Mickiewicza w Warszawie. W 1933 ukończył studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Podjął następnie pracę w Zakładzie Architektury Polskiej[1]. Za projekty architektoniczne otrzymał wiele nagród, m.in. w 1933 za inwentaryzację wsi Para (powiat piński) otrzymał I nagrodę Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
We wrześniu 1939 jako ochotnik brał udział w obronie Warszawy, a po kapitulacji miasta pracował dla Zarządu m.st. Warszawy, najprawdopodobniej prowadząc wraz z grupą innych architektów rejestrację zniszczeń. W okresie okupacji niemieckiej był wykładowcą w Miejskiej Szkole Budownictwa w Warszawie[1]. Od 1941 był oficerem informacyjnym, ps. Plastyk, w 119. plutonie saperów ZWZ/AK, przyłączonym później do zgrupowania Krybar. W latach 1942–1944 prowadził szkolenie wojskowe w tajnych podchorążówkach AK, a także wykładał i prowadził ćwiczenia z meblarstwa w Miejskiej Szkole Budowlanej oraz zajęcia z rysunku odręcznego na tajnych kompletach Politechniki Warszawskiej. Podczas powstania warszawskiego przebywał w Śródmieściu. Na początku września 1944 został z żoną ewakuowany wraz z grupą ludności cywilnej do Milanówka, następnie osiedlił się w Brwinowie.
Pod koniec marca 1945 powrócił do Warszawy i podjął pracę w Biurze Odbudowy Stolicy jako kierownik pracowni Wydziału Architektury Zabytkowej, a od stycznia 1948 – pracowni Rejonów Historycznych w Dyrekcji Planowania Przestrzennego. W latach 1945–1949 był równocześnie starszym asystentem w Zakładzie Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej. Później był kierownikiem, znajdującej się w strukturach Biura Urbanistycznego Warszawy, pracowni „Zamek–Belweder” odbudowującej Trakt Królewski w Warszawie oraz autorem licznych projektów w odbudowywanej Warszawie[2]. W marcu 1949 objął kierownictwo pracowni Urbanistyki Biura Odbudowy Stolicy. Po likwidacji Biura Odbudowy Stolicy, w latach 1950–1958 kierował Zespołem Śródmieście w Biurze Urbanistycznym Warszawy. Był generalnym projektantem w Miastoprojekcie „Śródmieście” i Biurze Projektów Gospodarki Komunalnej „Stolica” (1953–1965), Wojskowym Biurze Projektów (1960–1971) i Warszawskim Biurze Projektów Budownictwa Ogólnego (1966–1968), a także kierownikiem zespołu projektowego Pracowni Urbanistycznej Stołecznego Zarządu Architektoniczno-Budowlanego (1958–1959) oraz Pracowni Urbanistycznej Warszawa-Śródmieście w Wydziale Architektury i Nadzoru Budowlanego (1959–1971). W latach 1971–1974 kierował Zespołem Śródmieście w Biurze Planowania Rozwoju Warszawy.
Od 1964 był członkiem Rady Ochrony Dóbr Kultury przy Konserwatorze Zabytków miasta stołecznego Warszawy, a przez wiele lat członkiem Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej przy Naczelnym Architekcie Warszawy. Od 1971 do śmierci był członkiem komisji architektoniczno-konserwatorskiej przy Obywatelskim Komitecie Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie.
W prasie opublikował wiele artykułów i wywiadów dotyczących prowadzonych prac urbanistycznych i architektonicznych.
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu w Marysinie Wawerskim (sektor 2A-2-22)[3].
Ważniejsze prace
edytuj- odbudowa ul. Nowy Świat w Warszawie,
- koncepcja architektoniczno-urbanistyczna Osiedla Kubusia Puchatka,
- współprojektant Trasy W-Z w Warszawie,
- współprojektant Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej (1949–1952),
- pomnik-Mauzoleum Władysława Hibnera, Władysława Kniewskiego i Henryka Rutkowskiego wraz z parkiem ich imienia (z Kazimierzem Marczewskim i Krystyną Onitzchową),
- kino „Skarpa” w Warszawie (wraz z zespołem),
- dwa hotele-pensjonaty „Zgoda” dla cudzoziemców przy ul. Szpitalnej,
- hotel „Metropol” w Warszawie (z Grzegorzem Chruścielewskim),
- pawilon Cepelii w Warszawie,
- hotel „Solec” w Warszawie (na rogu ul. Zagórnej i Solec przy Wisłostradzie, nieistniejący) – adaptacja projektu szwedzkiego,
- odbudowa zabudowy placu Teatralnego i niezrealizowanego placu Bankowego (siedziba Ministerstwa Budowy Miast i Osiedli),
- willa przy ul. Rajców 10 w Warszawie (tzw. Ochabówka)[4],
- osiedle Miedziana w Warszawie (z Andrzejem Milewskim)[5],
- kościół Matki Bożej Królowej Polski w Aninie[6],
- płyta Desantu 3 Dywizji Piechoty (razem z Kazimierzem Marczewskim),
- otoczenie pomnika Marcelego Nowotki w Warszawie[7].
Publikacje
edytuj- Gawędy warszawskiego architekta, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1984.
- Siedem placów Warszawy, PWN, Warszawa 1988.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1952)[8]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1949)[9]
- Złoty Krzyż Zasługi (1946)[10]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 marca 1955)[11]
- Złota Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy”[12]
- Odznaka „Milionera” (1974)[13]
- Złota Odznaka „Odbudowy Warszawy”[12]
- Srebrna Odznaka „Odbudowy Warszawy”[12]
Nagrody
edytuj- Nagroda Plastyczna Warszawy (1948)
- Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia w dziale architektury (zespołowa) za prace nad Trasą W-Z i Mariensztatem (29 lipca 1950)[14]
- Nagroda Państwowa I stopnia (zespołowa) za projekt i realizację pierwszego zespołu centrum Warszawy - M.D.M. (1952)[15]
- Nagroda I stopnia Komitetu do Spraw Urbanistyki i Architektury za plan generalny m. Warszawy (1956)[13]
- Nagroda Miasta st. Warszawy (1969)
- Nagroda Urzędu Rady Ministrów (1970)
- Nagroda MON (1978)
Przypisy
edytuj- ↑ a b Z żałobnej karty. Mgr inż. arch. Zygmunt Stępiński. „Stolica”. Rok XXXVII, Nr 27 (1800), s. 10, 19 września 1982. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2024-09-18].
- ↑ Krzysztof Mordyński, Plac Bankowy i Oś Corraziańska w koncepcji powojennej odbudowy Warszawy s. 183.
- ↑ Cmentarz Marysin w Warszawie [online], marysin.grobonet.com [dostęp 2024-08-05].
- ↑ Willa Ochabówka, ul. Rajców 10, elewacja wschodnia [online], kolekcje.muzeumwarszawy.pl [dostęp 2024-03-01] (pol.).
- ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 91. OCLC 831027217.
- ↑ Jolanta Wiśniewska: Nowe świątynie w krajobrazie prawobrzeżnej Warszawy [w:] Odkrywanie warszawskiej Pragi. Warszawa: Fundacja Hereditas, 2009, s. 43. ISBN 978-83-927791-5-5.
- ↑ Wiesław Głębocki: Warszawskie pomniki. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, s. 137. ISBN 83-7005-211-8.
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1057 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie budownictwa”.
- ↑ M.P. z 1949 r. nr 94, poz. 1121 „za zasługi położone przy budowie trasy W-Z”.
- ↑ Zygmunt Władysław Stępiński [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2020-02-16] (pol.).
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 104, poz. 1411 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 marca 1955 r. nr 0/403 - na wniosek Prezesa Komitetu do Spraw Urbanistyki i Architektury.
- ↑ a b c Zmarli. „Stolica”. Rok XXXVII, Nr 27 (1800), s. 10, 19 września 1982. Warszawa: Warszawskie Wyd. Prasowe RSW „Prasa-Książka-Ruch”. [dostęp 2024-09-18].
- ↑ a b In memoriam - Pamięci Architektów Polskich - Zygmunt Władysław Stępiński [online], www.archimemory.pl [dostęp 2024-08-05].
- ↑ Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 2, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-05].
- ↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 7, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-05].
Bibliografia
edytuj- Konarski Stanisław, Stępiński Zygmunt Władysław, pseud. Plastyk, krypt. Z. St. (1908–1982), PSB 2004/2005, T.43.
- Senkowska-Gluckowa Monika, Zygmunt Stępiński, architekt warszawski (1908–1982), Kronika Warszawy, T.14 1983, nr 3 (55), ISSN 0137-3099.