43 Batalion WOP

zlikwidowany batalion graniczny

43 Batalion Wojsk Ochrony Pogranicza/Batalion odwodowy/Batalion graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza Racibórz imienia „Bohaterów Powstań Śląskich” – zlikwidowany samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.

43 Batalion WOP
Batalion Odwodowy
Batalion graniczny GB WOP Racibórz
Ilustracja
Brama wjazdowa do byłego batalionu WOP w Raciborzu (luty 2009)
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1951; 1984

Rozformowanie

1976; 1990

Patron

im. „Bohaterów Powstań Śląskich”

Tradycje
Nadanie sztandaru

8 czerwca 1986

Rodowód

46 odcinek WOP
67 batalion OP

Kontynuacja

batalion odwodowy GB WOP Racibórz
bg GB WOP im. Bohaterów Powstań Śląskich

Dowódcy
Ostatni

ppłk Mirosław Szypowski

Organizacja
Numer

JW 2480[1]

Kryptonim

Sekret[a]

Dyslokacja

Racibórz
ul. Dąbrowskiego 2

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza

Podległość

Górnośląska Brygada WOP


Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Na podstawie rozkazu Ministra Bezpieczeństwa Publicznego nr 043/org z 3 czerwca 1950, na bazie 21 Brygady Ochrony Pogranicza, sformowano 4 Brygadę Wojsk Pogranicza[2], a z dniem 1 stycznia 1951 67 batalion Ochrony Pogranicza przemianowano na 43 batalion Wojsk Ochrony Pogranicza[3] z miejscem dyslokacji w Raciborzu ul. Dąbrowskiego 2 JW 2480[4].

 
Dowódcy drużyn kompanii odwodowej – przysięga młodego rocznika (grudzień 1972)

W kwietniu 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozwiązano 43 batalion WOP. W jego miejsce utworzono batalion odwodowy z zadaniami działań rozpoznawczo-pościgowych, a strażnice podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach[5].

13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium w kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[6].

 
Na placu Długosza w Raciborzu uroczystość związana z przysięgą wojskową. Maszeruje mjr Mirosław Szypowski (d-ca uroczystości) i płk Władysław Tarała (w.z. d-ca GB WOP) przed kompanią honorową (wrzesień 1984)

W 1984 odtworzono batalion graniczny WOP w Raciborzu[5][7] i 8 czerwca 1986 batalion otrzymał imię „Bohaterów Powstań Śląskich”[8]. Również 8 czerwca 1986, wręczony został sztandar batalionowi, ufundowany przez społeczeństwo Raciborza i przyległych gmin pogranicza. Aktu wręczenia sztandaru dokonał dowódca WOP gen. dyw. Feliks Stramik[8].

 
Racibórz, uroczysty akt przysięgi wojskowej na sztandar żołnierzy GBWOP. D-ca pocztu Mieczysław Dechnik, sztandarowy Mieczysław Kulec i ppor. Jan Doroszkiewicz. D-ca uroczystości szef sztabu GBWOP płk Stefan Gacek. Na trybunie d-ca WOP gen. dyw. Feliks Stramik, były d-ca GBWOP gen. bryg. Bolesław Bonczar, d-ca GBWOP płk Tadeusz Jagodziński (wrzesień 1989)

Dowództwo batalionu rozformowano w kwietniu 1990[9], batalion 17 kwietnia 1990, a strażnice przeszły w podporządkowanie bezpośrednio pod sztab GB WOP[b].

Straż Graniczna:

15 maja 1991 po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 powstała Straż Graniczna[10] i został utworzony Śląski Oddział Straży Granicznej w Raciborzu ul. Dąbrowskiego 2, który to przejął obiekty koszarowe w których utworzono komendę Oddziału[11].

Położenie strzelnicy batalionowej → 50°06′11″N 18°10′57″E/50,103139 18,182583.

Struktura organizacyjna

edytuj
  • dowództwo i pododdziały przysztabowe[12] – Racibórz

W 1954 batalionowi podlegały:

31 grudnia 1959 batalionowi WOP Racibórz podlegały:

 
Kadra batalionu wyróżniana medalami (1960–1965)

1 stycznia 1964 batalionowi WOP Racibórz podlegały:

Dowództwo batalionu w 1976[d][13]:

  • dowódca batalionu – ppłk Gerard Kruk
  • szef sztabu batalionu – ppłk Zygmunt Dębiński
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw politycznych – kpt. Marian Wilanowski
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw zwiadu (kierownik grupy operacyjnej zwiadu) – mjr Józef Podgórski[14]
  • kwatermistrz – mjr Zbigniew Kopciuch.
 
Żołnierze WOP z AK-47 i RKM DP (1973)

W 1976 batalionowi WOP Racibórz podlegały[13]:

Dowództwo batalionu odwodowego[16]:

  • dowódca batalionu – mjr Józef Mróz
  • szef sztabu – kpt. Mirosław Szypowski
  • zastępca ośrodka do spraw politycznych – kpt. Stanisław Kubań
  • kierownik grupy operacyjnej zwiadu – mjr Roman Krwawnik
  • kierownik grupy zabezpieczenia kwatermistrzowskiego – ppor. Władysław Grygiel
  • kierownik grupy zabezpieczenia technicznego – kpt. Ryszard Terlecki.

W kwietniu 1976 do II połowy 1984 batalionowi odwodowemu podlegały[16]:

  • kompania dowodzenia
  • 2 kompanie odwodowe
  • placówka operacyjna zwiadu
  • grupa zabezpieczenia kwatermistrzowskiego
  • grupa zabezpieczenia technicznego.

Dowództwo batalionu II połowa 1984[17]:

  • dowódca batalionu – ppłk Marian Kowalski
  • szef sztabu batalionu – mjr Mirosław Szypowski/kpt. Andrzej Kopczyński
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw politycznych – mjr Włodzimierz Kurowski
  • zastępca dowódcy batalionu do zwiadu – mjr/ppłk Roman Krwawnik
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw technicznych i zaopatrzenia – por. Władysław Grygiel
 
Poczet flagowy żołnierzy WOP, flagowy st. sierż. Paweł Kazimierczuk (1986)

W II połowie 1984 do kwietnia 1990 batalionowi WOP Racibórz podlegały[17]:

Wydarzenia

edytuj

Dowódcy batalionu

edytuj
 
Defilada pododdziałów GB WOP na terenie Raciborza. Na czele mjr Mirosław Szypowski, za nim orkiestra z kapelmistrzem st. chor. sztab. Kazimierzem Studzińskim. Batalion otrzymał imię „Bohaterów Powstań Śląskich” (8 czerwca 1986)
  • kpt. Bronisław Wasowski (był w 1952)
  • płk Michał Radziecki (1952–12.1971[23])[24]  
  • ppłk Gerard Kruk (12.1971–1976[23])
  • kpt. Majchrowicz – batalion odwodowy
  • mjr Józef Mróz – batalion odwodowy[16]
  • ppłk dypl. Marian Kowalski (2. poł. 1984–01.1986) – batalion graniczny[17]
  • ppłk dypl. Władysław Zalewski (01.1986–10.1986) – batalion graniczny[e][17]
  • ppłk Mirosław Szypowski (10.1986–17.04.1990) – batalion graniczny[9] – do rozformowania[22].
  1. Kryptonim batalionu w latach 80. XX wieku
  2. Zarządzenie Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 068/org. z dnia 12 marca 1990 w sprawie rozformowania batalionu granicznego GB WOP w Raciborzu oraz zmianach etatowych w jednostkach WOP (Gacek 2005 ↓, s. 23).
  3. Zarządzenie dowódcy WOP nr 012/szt. z dnia 31.01.1961.
  4. Przed przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia w kwietniu 1976.
  5. ppłk dypl. Władysław Zalewski został zwolniony do cywila.

Przypisy

edytuj
  1. ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
  2. Jackiewicz 1998 ↓, s. 143.
  3. Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
  4. Zestawienie Numerów Historycznych Jednostek Wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
  5. a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
  6. Żurawlow 2011 ↓, s. 41.
  7. Gacek 2005 ↓, s. 19.
  8. a b c d e Gacek 2005 ↓, s. 22.
  9. a b Gacek 2005 ↓, s. 23.
  10. Dz.U. z 2023 r. poz. 1080
  11. muzeumsg ↓.
  12. Gacek 2005 ↓, s. 11.
  13. a b Gacek 2005 ↓, s. 15.
  14. Józef Podgórski. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2024-02-24]. (pol.).
  15. Gacek 2005 ↓, s. 16.
  16. a b c Gacek 2005 ↓, s. 17.
  17. a b c d Gacek 2005 ↓, s. 21.
  18. Robert Spałek: Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”. ipn.gov.pl. (pol.).
  19. Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
  20. Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
  21. Gacek 2005 ↓, s. 46.
  22. a b Gacek 2005 ↓, s. 24.
  23. a b Gacek 2005 ↓, s. 12.
  24. Gacek 2005 ↓, s. 49.

Bibliografia

edytuj