Ferdynand I Sycylijski

Ferdynand I (ur. 12 stycznia 1751 w Neapolu, zm. 4 stycznia 1825 tamże) – król Neapolu od 1759 (jako Ferdynand IV), król Sycylii od 1759 (jako Ferdynand III), od 1816 król Obojga Sycylii (jako Ferdynand I). Syn króla Hiszpanii Karola III i jego żony Marii Amalii Saskiej.

Ferdynand I
Fernando Antonio Pascual Juan Nepomuceno Serafín Genaro Benedicto
Ilustracja
ilustracja herbu
Król Obojga Sycylii
Okres

od 12 grudnia 1816
do 4 stycznia 1825

Poprzednik

Karol III Hiszpański

Następca

Franciszek I

Król Neapolu i Sycylii[1]
Okres

od 6 października 1759
do 12 grudnia 1816

Poprzednik

Karol III Hiszpański

Dane biograficzne
Dynastia

Burbonowie Sycylijscy

Data i miejsce urodzenia

12 stycznia 1751
Neapol

Data i miejsce śmierci

4 stycznia 1825
Neapol

Ojciec

Karol III Hiszpański

Matka

Maria Amalia Wettyn

Żona

Maria Karolina Habsburg
Lucia Migliaccio

Dzieci

Maria Teresa
Luiza Maria Amelia Teresa
Karol
Franciszek
Maria Krystyna
Maria Krystyna Amelia
Maria Amelia
Maria Antonietta
Leopold

Odznaczenia
Order Świętego Januarego (Sycylia) Krzyż Wielki na Łańcuchu Świętego Konstantyńskiego Orderu Wojskowego Świętego Jerzego Krzyż Wielki Orderu Świętego Ferdynanda (Sycylia) Order Obojga Sycylii (Neapol) Order Złotego Runa (Hiszpania) Łańcuch Orderu Karola III (Hiszpania) Order Ducha Świętego (Francja) Krzyż Wielki Orderu Świętego Stefana Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty)

Młodość

edytuj
 
Ferdynand w wieku 9 lat
 
John Acton, 6. baronet Acton

Ferdynand urodził się w Neapolu. Kiedy w 1759 jego ojciec został królem Hiszpanii, nie mógł być jednocześnie królem Hiszpanii i Neapolu, wtedy Ferdynand odziedziczył po nim królestwo Neapolu. Jego regentem został Toskańczyk Bernardo Tanucci, który z biegiem czasu coraz bardziej chciał zatrzymać rządy w swoich rękach. Sam był człowiekiem zdolnym i inteligentnym, i świadomie zaniedbywał edukację swojego podopiecznego oraz dodatkowo zachęcał go do uprawiania jego ukochanych sportów i rozrywek kosztem wszelkich obowiązków. Ferdynand wyrósł na atletycznie zbudowanego mężczyznę, ale jednocześnie był niewykształcony i niewychowany. Uwielbiał towarzystwo lazzaroni – zwykłych mieszczan, po których przejął dialekt i obyczaje. Jako sportowiec, zachłannie polował i łowił ryby, a nawet sprzedawał swoje zdobycze na miejskim targu. Zarobione pieniądze zaś oddawał biednym.

Wczesne rządy

edytuj

Młodość Ferdynanda skończyła się w 1767, a jego pierwszym samodzielnym czynem jako króla było wydalenie z królestwa Jezuitów. Rok później Ferdynand ożenił się z arcyksiężniczką austriackąMarią Karoliną, córką cesarzowej Marii Teresy, młodszą siostrą cesarza Józefa II i starszą siostrą przyszłej królowej FrancjiMarii Antoniny. Na mocy kontraktu przedmałżeńskiego, królowa miała zyskać głos w radzie królewskiej po urodzeniu pierwszego syna, a Maria Karolina nigdy nie zawahała się wykorzystywać swoich wpływów na męża. Była piękna, mądra i dumna – jak jej matka, ale też okrutna i zdradliwa, jej ambicją było podnieść Królestwo Neapolu do pozycji europejskiego mocarstwa. Ferdynand wkrótce praktycznie oddał całość rządów w jej ręce.

Tanucci, który sprzeciwiał się rządom królowej, w 1777 został zdymisjonowany. W 1779 dowódcą floty został mianowany Anglik – sir John Acton, który został również faworytem Marii Karoliny. Razem chcieli oni wyzwolić Neapol spod wpływu Hiszpanii, i w tym umacniali sojusz z Austrią i Anglią. W chwili wybuchu wielkiej rewolucji francuskiej, w 1789, dwór neapolitański poparł rewolucjonistów, a sama królowa była zwolenniczką ich idei. Kiedy jednak francuska monarchia została obalona, a król Ludwik XVI i królowa Maria Antonina, siostra Marii Karoliny, oboje zgilotynowani, Ferdynand i Maria Karolina przestraszyli się i dołączyli do pierwszej koalicji antyfrancuskiej (1793).

Okupacja francuska

edytuj
 
Portret neapolitańskiej rodziny królewskiej (1783). Od lewej strony: Maria Teresa, Franciszek, Ferdynand, Maria Karolina, Maria Krystyna, Karol January (zm. 1789), Luiza Maria i Jan Karol (w kołysce, zm. 1783)

Pokój z Francją został podpisany w 1796, a francuskie wojska podległe Dyrektoriatowi okupowały Rzym. Ferdynand nie czuł się pewnie, przekonany przez swoją żonę postanowił uderzyć na Francuzów. Chciał zatrzeć zwycięstwo Napoleona w Egipcie oraz zwycięstwa admirała Horatio Nelsona. Razem ze swoją armią pomaszerował do Rzymu, wszedł do miasta 29 listopada, ale został pokonany i musiał zawracać do Neapolu. Kiedy Francuzi stanęli pod bramami miasta, uciekł na pokładzie statku Nelsona – Vanguard, na Sycylię. Pozostawił stolicę pogrążoną w anarchii.

Francuzi weszli do miasta mimo srogiego oporu lazzaroni, którzy pozostali oddani swojemu królowi, za to z pomocą szlachty i mieszczaństwa. W styczniu 1799 powołali do życia Republiką Partenopejską. Intelektualiści, którzy stanęli na czele republiki byli przekonani, że ludzie potrzebują wolności i kultury, zamiast chleba i pracy. Kiedy kilka tygodni później francuskie oddziały zostały wezwane do północnych Włoch, Ferdynand wysłał ekspedycję złożoną z Kalabryjczyków pod dowództwem kardynała Ruffo, aby odbili oni kontynentalną część królestwa. Ruffo wspomagany przez angielską artylerię, kościół oraz pro-burbońską arystokrację, i wykorzystując neutralność i biedę ludzi, odniósł wielkie zwycięstwo. Neapol został zdobyty w maju 1800. W walkach z Francuzami odznaczył się między innymi bandyta znany jako Fra Diavolo. Kilka miesięcy później Ferdynand powrócił oficjalnie na tron.

Król i królowa oboje byli zgodni, że rebeliantom nie zostanie okazane miłosierdzie. Maria Karolina wykorzystała kochankę Nelsona – Emmę, lady Hamilton, żeby przekonała kochanka do swojej własnej przekornej zemsty. Właściwie jedynym wytłumaczeniem dla reakcji Marii Karoliny jest strata ukochanej siostry Marii Antoniny, straconej przez rewolucjonistów-republikanów.

Po powrocie do Neapolu król nakazał aresztowania i egzekucje wszystkich ewentualnych republikanów. Czystkę tę przerwali dopiero Francuzi, którzy zmusili Ferdynanda do uznania traktatu, który zawierał właśnie amnestię dla członków partii francuskiej. Kiedy wybuchła wojna między Francją a Austrią w 1805, Ferdynand podpisał traktat o neutralności, ale już kilka dni później otwarcie poparł Austrię i zgodził się, aby armia angielsko-rosyjska wylądowała w Neapolu w ramach III koalicji.

Zwycięstwo francuskie w bitwie pod Austerlitz 2 grudnia, umożliwiło Napoleonowi rozmieścić wojska w południowych Włoszech. Ferdynand ponownie uciekł do Palermo (23 stycznia 1806), tym razem dołączyła do niego żona i syn. 14 stycznia 1806 Francuzi weszli do Neapolu. Napoleon ogłosił obalenie dynastii Burbonów i uczynił królem Neapolu i Sycylii swojego brata Józefa Bonaparte. Ale Ferdynand dalej rządził częścią królestwa pod angielską protekcją. Instytucje parlamentarne starego feudalnego typu nie istniały już na wyspie i lord William Bentinck, angielski minister nalegał na reformę konstytucji na podstawie wzorców angielskich i francuskich. Ferdynand faktycznie zrzekł się części władzy na korzyść swojego syna – regenta Franciszka. Królowa, również na wniosek Bentincka, została wysłana do Austrii i tam zmarła w 1814.

 
Główna fasada kościoła San Francesco di Paola

Restauracja

edytuj

Po upadku Napoleona, Joachim Murat, który przejął rządy po bracie Napoleona – Józefie, jako król Neapolu w 1808, został zdetronizowany w czasie wojny neapolitańskiej. Ferdynand powrócił do Neapolu. Na mocy tajnego porozumienia, Ferdynand obiecał nie posuwać się w pracach nad konstytucją zbyt daleko, nie dalej niż zatwierdziłaby to Austria. Nieznacznie zmienił prawa i system administracyjny Murata. Zniósł sycylijską konstytucję i proklamował unię dwóch państw Neapolu i Sycylii – Królestwo Obojga Sycylii (12 grudnia 1816).

Jako wotum dziękczynne za swój powrót na tron kazał wznieść w Neapolu kościół San Francesco di Paola, położony vis-a-vis pałacu królewskiego, przy placu, który dzisiaj nosi nazwę Piazza del Plebiscito.

Odznaczenia

edytuj

Małżeństwo i potomstwo

edytuj

Jego żoną była Maria Karolina Habsburżanką, córka Franciszka I Lotaryńskiego, cesarza rzymskiego i Marii Teresy, arcyksiężnej austriackiej, królowej Czech i Węgier. Maria Karolina była również ukochaną siostrą Marii Antoniny, królowej Francji. Para miała razem kilkanaścioro dzieci, z których siedmioro przeżyły dzieciństwo:

Przodkowie

edytuj
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ludwik Wielki Delfin
 
 
 
 
 
 
 
Filip V Hiszpański
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Maria Teresa Hiszpańska
 
 
 
 
 
 
 
Karol III Hiszpański
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Odoardo II Farnese
 
 
 
 
 
 
 
Elżbieta Farnese
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Dorota Zofia Wittelsbach (Pfalz-Neuburg)
 
 
 
 
 
 
 
Ferdynand I
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
August II Mocny
 
 
 
 
 
 
 
August III Sas
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Krystyna Eberhardyna Hohenzollernówna
 
 
 
 
 
 
 
Maria Amalia Wettyn
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Józef I Habsburg
 
 
 
 
 
 
 
Maria Józefa Habsburżanka
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wilhelmina Amalia Brunszwicka
 
 
 
 
 
 

Przypisy

edytuj
  1. W Neapolu de facto z przerwami w: 1799 (Republika Partenopejska) i 1808-1815
  2. Almanach royal. Paryż: 1790, s. 206
  3. Hof- und Staats-Schematismus des österreichischen Kaiserthums. Wiedeń: 1824, s. 25
  4. Federico Bona: I Cavalieri dell'Ordine Supremo del Collare o della Santissima Annunziata. [w:] Blasonario subalpino [on-line]. (wł.).