James Franco
James Edward Franco[1][2][3] (ur. 19 kwietnia 1978 w Palo Alto) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny, także reżyser, scenarzysta i producent. Hobbystycznie zajmuje się malowaniem obrazów[4].
| ||
 James Franco (2013) | ||
| Imię i nazwisko | James Edward Franco | |
| Data i miejsce urodzenia | 19 kwietnia 1978 Palo Alto (Kalifornia) | |
| Zawód | aktor, reżyser, scenarzysta, producent filmowy | |
| Lata aktywności | od 1997 | |
ŻyciorysEdytuj
Wczesne lataEdytuj
Urodził się w Palo Alto w stanie Kalifornia[5] jako syn mającego korzenie portugalsko-szwedzkie[6] Douglasa Eugene Franco i żydowskiej[6] imigrantki z Rosji poetki, autorki i edytorki Betsy Verne[7]. Dorastał wraz z dwójką młodszych braci – Tomem i Dave'em.
W 1996 roku ukończył szkołę średnią Palo Alto High School[8] w Palo Alto w stanie Kalifornia. Studiował język angielski na Uniwersytecie Kalifornijskim (UCLA)[9] w Los Angeles.
Pobierał lekcje aktorstwa pod kierunkiem Roberta Carnegie w Playhouse West. Ukończył też Columbia University`s MFA Writing Program[8] w Nowym Jorku. W wieku dziewiętnastu lat pracował na nocnej zmianie w sieci restauracji McDonald’s.
Uczęszczał do Warren Wilson College[10] i prywatnej szkoły malarskiej University`s Tisch School of the Arts[10], a jego prace były wystawiane w galeriach w Los Angeles, obrazy przedstawiające Złe postacie z kreskówek kupił między innymi Tom DeLonge i Sharon Stone.
KarieraEdytuj
W 1997 po raz pierwszy trafił na mały ekran w jednym z odcinków serialu Niebieski Pacyfik (Pacific Blue). Dwa lata potem wystąpił w dwóch produkcjach NBC: serialu Portret zabójcy (Profiler, 1999)[11] oraz telewizyjnym filmie kryminalnym Policyjna odznaka (To Serve and Protect, 1999) u boku Joanny Cassidy i Johna Corbetta. Zadebiutował na kinowym ekranie w melodramacie Ten pierwszy raz (Never Been Kissed, 1999) z Drew Barrymore i Davidem Arquette.
Popularność zdobył rolą nihilistycznego Daniela Desario w serialu NBC Luzaki i kujony (Freaks and Geeks, 1999–2000)[12]. W telewizyjnym dramacie VH1 Sukces za wszelką cenę (At any Cost, 2000) zagrał postać uzależnionego od narkotyków muzyka.
Sukcesem stała się telewizyjna kreacja Jamesa Deana, legendy światowego kina oraz ikony nonkonformistycznej postawy życiowej w biograficznym dramacie telewizyjnym TNT James Dean – buntownik? (James Dean, 2001), za którą został uhonorowany nagrodą Złotego Globu i Critics Choice Award oraz był nominowany do nagrody Emmy i Screen Actors Guild[13].
Zwrócił na siebie uwagę rolą głównego podejrzanego w tej sprawie morderstwa, którego śledztwo prowadzi jego ojciec (Robert De Niro) w thrillerze Dochodzenie (The City by the Sea, 2002). Sławę przyniosła mu postać Harry’ego Osborna, najlepszego przyjaciela głównego bohatera Petera Parkera (Tobey Maguire) w filmie sci-fi Sama Raimi Spider-Man (2002) i dwóch sequelach – Spider-Man 2 (2004) i Spider-Man 3 (2007)[14].
W 2005 roku zadebiutował jako reżyser i scenarzysta komedii Gorączka złota (Fool’s Gold)[15]. Zagrał Tristana w melodramacie Kevina Reynoldsa Tristan i Izolda (Tristan + Isolde, 2006).
Wystąpił w głównej roli w obrazie 127 godzin z 2010 roku, którego reżyserem był Danny Boyle. W dramacie opartym na faktach Kim jest Michael (I Am Michael, 2015) zagrał postać Michaela Glatze'a, zadeklarowanego homoseksualisty i aktywisty LGBT, który przechodzi duchową przemianę i staje się chrześcijańskim pastorem, wiążąc się z kobietą[16].
W 2015 roku, Franco wygrał casting na główną rolę w miniserialu 22.11.63, bazującym na powieści Stephena Kinga o tytule „Dallas ’63”. Premiera produkcji odbyła się 15 lutego 2016.
7 stycznia 2018 roku z przypinką na piersi „Time’s up” (Czas się skończył), w obronie kobiet-ofiar molestowania seksualnego, po raz drugi w karierze odebrał Złotego Globa za rolę Tommy’ego Wiseau we własnym filmie biograficznym The Disaster Artist (Artysta do bólu, 2017)[17], a po gali na Twitterze pojawiły się głosy rzekomo przez niego molestowanych, w tym Ally Sheedy i Sarah Tither-Kaplan[18][19].
FilmografiaEdytuj
AktorEdytuj
- 1999-2000: Luzaki i kujony (Freaks and Geeks) jako Daniel Desario
- 1999: Policyjna odznaka (To Serve and Protect) jako Matt Carr
- 1999: Ten pierwszy raz (Never Been Kissed) jako Jason Way
- 2000: Sukces za wszelką cenę (At any Cost) jako Mike
- 2000: If Tomorrow Comes jako Devin
- 2000: Wszystkie chwyty dozwolone (Whatever It Takes) jako Chris
- 2001: James Dean - buntownik? (James Dean) jako James Dean/Narrator
- 2002: Mother Ghost jako skateboardzista
- 2002: You Always Stalk the Ones You Love
- 2002: Blind Spot jako Danny
- 2002: Sonny jako Sonny
- 2002: Dochodzenie (City by the Sea) jako Joey
- 2002: Gang braci (Deuces Wild) jako Tino
- 2002: Spider-Man jako Harry Osborn
- 2003: The Company jako Josh
- 2003: The Car Kid
- 2003: Mean People Suck jako Casey
- 2004: Spider-Man 2 jako Harry Osborn
- 2005: VI Batalion (The Great Raid) jako kapitan Prince
- 2005: Fool's Gold jako Brent
- 2005: The Ape jako Harry Walker
- 2006: Tristan i Izolda (Tristan & Isolde) jako Tristan
- 2006: Annapolis jako Jake Huard
- 2006: Siedem żyć (The Dead Girl) jako Derek
- 2006: Flyboys – bohaterska eskadra jako Blaine Rawlings
- 2007: Zakochana na zabój (Camille) jako Silias
- 2007: Spider-Man 3 jako Harry Osborn/New Goblin
- 2007: Amerykańska zbrodnia (An American Crime) jako Dennis Lee Wright
- 2008: Boski chillout (Pineapple Express) jako Saul Silver
- 2008: Obywatel Milk (Milk) jako Scott Smith
- 2008: Noce w Rodanthe (Nights in Rodanthe) jako Mark Flanner
- 2010: Skowyt (Howl) jako Allen Ginsberg
- 2010: 127 godzin jako Aron Ralston
- 2010: Jedz, módl się, kochaj (Eat, pray, love) jako David
- 2011: Jego Wysokość (Your Highness) jako Fabious
- 2011: The Green Hornet 3D jako Danny Crystal Cleer
- 2011: Geneza planety małp (Rise of the Planet of the Apes) jako Will Rodman
- 2012: Spring Breakers jako Alien
- 2013: Królowa XXX jako Hugh Hefner
- 2013: Oz: Wielki i potężny jako Czarnoksiężnik z Oz
- 2013: Kiedy umieram (As I Lay Dying) jako Darl Bundren
- 2014: Wywiad ze Słońcem Narodu (The Interview) jako David Skylark
- 2015: Kim jest Michael (I Am Michael) jako Michael
- 2016: 22.11.63 jako Jake Epping (miniserial)
- 2016: Ofiara jako Mitch
- 2016: King Cobra jako Joe
- 2016: Burn Country jako Lindsay
- 2016: W niepewnym boju jako Mac
- 2016: Dlaczego on? jako Laird Mayhew
- 2017: The Institute jako dr Cairn
- 2017: Nie wracaj z księżyca jako Roman Smalley
- 2017: Blood Heist jako Simon
- 2017: Sejf jako Ed Maas
- 2017: The Disaster Artist jako Tommy / 'Johnny'
- 2018: Kin. Zabójcza broń jako Taylor Balik
- 2019: Zeroville jako Vikar
ScenarzystaEdytuj
ReżyserEdytuj
- 2005: The Ape
- 2005: Fool's Gold
- 2009: Untitled, segment filmu 42 One Dream Rush
- 2013: Kiedy umieram (As I Lay Dying)
- 2017: The Disaster Artist
- 2018: Martwy świat
Producent wykonawczyEdytuj
Nagrody i nominacjeEdytuj
| Rok | Nagroda | Kategoria | Tytuł | Rezultat |
|---|---|---|---|---|
| 2001 | Emmy (Amerykańska Akademia Telewizyjna) | Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym | James Dean - buntownik? (2000) | Nominacja |
| Złoty Glob (Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej) | Najlepszy aktor w miniserialu lub filmie telewizyjnym | Wygrana | ||
| 2002 | Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych (Gildia Aktorów Filmowych) | Najlepszy aktor w filmie telewizyjnym lub miniserialu | Nominacja | |
| 2008 | Saturn (Akademia Science Fiction, Fantasy i Horroru) | Najlepszy aktor drugoplanowy | Spider-Man 3 (2007) | Nominacja |
| MTV Movie Award – Złoty Popcorn | Najlepsza scena walki | Nominacja | ||
| Satelita (Międzynarodowa Akademia Prasy) | Najlepszy aktor drugoplanowy | Obywatel Milk (2007) | Nominacja | |
| 2009 | Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych (Screen Actors Guild) | Najlepszy filmowy zespół aktorski | Nominacja | |
| Independent Spirit Awards (Film Independent) | Najlepszy aktor drugoplanowy | Wygrana | ||
| Złoty Popcorn (MTV Movie Award) | Najlepszy pocałunek | Wygrana | ||
| Najlepsza scena walki | Boski chillout (2008) | Wygrana | ||
| Najlepsza rola komediowa | Nominacja | |||
| Złoty Glob (Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej) | Najlepszy aktor w komedii lub musicalu | Nominacja | ||
| 2011 | Najlepszy aktor w filmie dramatycznym | 127 godzin (2010) | Nominacja | |
| Oscar (Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej) | Najlepszy aktor w filmie dramatycznym | Nominacja | ||
| BAFTA (Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych) | Najlepszy aktor pierwszoplanowy | Nominacja | ||
| Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych (Screen Actors Guild) | Najlepszy aktor pierwszoplanowy | Nominacja | ||
| Independent Spirit Awards (Film Independent) | Najlepsza główna rola męska | Nominacja | ||
| Satelita (Międzynarodowa Akademia Prasy) | Najlepszy aktor w filmie dramatycznym | Nominacja | ||
| 2014 | Złoty Popcorn (MTV Movie Award) | Najlepszy pocałunek | Spring Breakers (2013) | Wygrana |
| 2018 | Złoty Glob (Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej) | Najlepszy aktor w filmie dramatycznym | The Disaster Artist (2017) | Wygrana |
PrzypisyEdytuj
- ↑ James Franco Actor, Director, Writer (ang.). TV Guide. [dostęp 2016-03-20].
- ↑ James Franco (ang.). Listal. [dostęp 2016-01-31].
- ↑ Personalidade: James Franco (EUA) (port.). InterFilmes.com. [dostęp 2016-01-31].
- ↑ James Franco (port.). AdoroCinema. [dostęp 2016-01-31].
- ↑ James Franco (19 de Abril de 1978) (port.). Filmow. [dostęp 2016-03-20].
- ↑ a b James Franco – What Nationality Ancestry Race (ang.). Ethnicity of Celebs. [dostęp 2017-08-08].
- ↑ Fast Facts. TVGuide.com. [dostęp 2016-03-20].
- ↑ a b James Franco - Actor (rum.). CineMagia.ro. [dostęp 2017-08-09].
- ↑ James Franco (fr.). AlloCiné. [dostęp 2016-03-20].
- ↑ a b James Franco Pictures (ang.). FanPix.Net. [dostęp 2016-03-20].
- ↑ James Franco Biography (1978-) (ang.). Film Reference. [dostęp 2017-08-09].
- ↑ James Franco (ang.). Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-03-20].
- ↑ James Franco News, Pictures, and Videos (ang.). TMZ.com. [dostęp 2016-03-20].
- ↑ James Franco (wł.). MYmovies.it. [dostęp 2017-07-31].
- ↑ Jirka „Indiana” Vosátka: James Franco (cz.). ČSFD.cz. [dostęp 2017-08-09].
- ↑ Locking LipsAnd Checking Packages (ang.). TMZ.com. [dostęp 2016-03-20].
- ↑ Artysta do bólu (2017) (pol.). „Tele Magazyn”. [dostęp 2021-04-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-04)].
- ↑ Natalia Szostak (2018-01-10): James Franco oskarżony o molestowanie. „Jeśli zrobiłem coś złego, naprawię to” - mówi aktor (pol.). Gazeta Wyborcza. [dostęp 2018-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-02)].
- ↑ Chris Spargo (2018-04-10): The 'Douche': James Franco's star on the Hollywood Walk of Fame is defaced on the same day the actor is seen as a sex-crazed warlord in a trailer for his new film (ang.). Daily Mail. [dostęp 2018-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-02)].
BibliografiaEdytuj
- James Franco w bazie IMDb (ang.)
- James Franco w bazie Notable Names Database (ang.)
- James Franco w bazie Filmweb