Juliusz Machulski
Juliusz Jan Machulski (ur. 10 marca 1955 w Olsztynie) – polski reżyser, producent filmowy, aktor, scenarzysta i dramaturg. Założyciel Studia Filmowego „Zebra” (1988).
 Juliusz Machulski | |
| Prawdziwe imię i nazwisko |
Juliusz Jan Machulski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Zawód | |
| Współmałżonek |
Bożena Stryjkówna (rozwód) |
| Lata aktywności |
od 1981 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujW 1973 roku ukończył VII Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Warszawie. W latach 1973–1974 studiował na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, w latach 1974–1978 na Wydziale Reżyserii Filmowej w PWSFTviT w Łodzi (dyplom 1980).
Jako reżyser filmów kinowych zadebiutował filmem Vabank (1981), utrzymanym w klimacie retro pastiszem kina kryminalnego, w którym jego ojciec Jan Machulski wystąpił w roli kasiarza Kwinty mszczącego się na swym dawnym współpracowniku za zdradę i śmierć przyjaciela. Vabank odniósł znaczący sukces kasowy, który Machulski powtórzył komedią fantastycznonaukową Seksmisja (1983). Jej bohaterowie, mężczyźni poddani hibernacji (Olgierd Łukaszewicz, Jerzy Stuhr), budzą się w totalitarnym świecie pozbawionym płci męskiej[1].
W latach 80. XX wieku Machulski próbował zdyskontować popularność Vabanku sequelem pod tytułem Vabank II, czyli riposta (1984), po czym nakręcił równie dystopijną jak Seksmisja komedię baśniową Kingsajz (1987), której zakończenie miało jednak znacznie bardziej gorzką wymowę. Szczególnym filmem w dorobku Machulskiego jest Deja vu (1990), pastisz kina gangsterskiego z udziałem Jerzego Stuhra jako amerykańskiego płatnego zabójcy, który w latach 20. XX wieku wyrusza do Odessy w celu wykonania wyroku mafii na zbiegłym ze Stanów gangsterze. Machulski sparodiował w Deja vu kino radzieckie spod znaku Siergieja Eisensteina[1].
Po transformacji ustrojowej Machulski zwrócił się ku komediom sensacyjnym. Realizował takie filmy jak V.I.P. (1991) o kompozytorze uwikłanym w aferę przemytniczą, Girl Guide (1995) o angliście (Paweł Kukiz) wplątanym w sensacyjno-kryminalną intrygę, Kilera (1997) o taksówkarzu (Cezary Pazura) omyłkowo wziętym za płatnego mordercę, a także sequel tego ostatniego filmu, Kilerów dwóch (1999). Próba zmiany tonu na bardziej poważny – w filmie historycznym Szwadron (1992) o rosyjskim oficerze tłumiącym powstanie styczniowe – nie była przyjęta życzliwie przez widownię[1].
Po filmie Pieniądze to nie wszystko (2001) – komediowej odpowiedzi na dokumentalną Arizonę (1996) Ewy Borzęckiej[2] – a także uznawanej za nieudaną autotematycznej Superprodukcji (2002) o krytyku filmowym (Rafał Królikowski) zmuszonym przez gangstera do nakręcenia filmu promującego żonę tegoż[3][4], Machulski zwrócił się ponownie ku konwencji kina kryminalnego. Pozytywnie przyjęty Vinci (2004) poświęcony jest włamywaczom planującym zuchwałą kradzież Damy z łasiczką Leonarda da Vinci z Muzeum Czartoryskich w Krakowie[5][6]. Do innych filmów Machulskiego należą Ile waży koń trojański (2008) o podróży w czasie do schyłkowego okresu PRL-u, Kołysanka (2010) parodiująca wampiryczne horrory, AmbaSSada (2013) dotycząca hipotetycznego zamachu na życie Adolfa Hitlera, wreszcie Volta (2017)[1]. W maju 2023 roku ukazała się pierwsza powieść Juliusza Machulskiego „Wisząca Małpa”[7].
10 grudnia 1998 roku odsłonięto jego gwiazdę w Alei Gwiazd na ulicy Piotrkowskiej w Łodzi. W październiku 2011 roku został powołany do Rady Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej[8]. W 2005 roku został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[9]. W 2014 roku odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski[10][11]. W 2015 roku odznaczony Medalem Uznania Fundacji Kościuszkowskiej (USA), w 2022 roku został honorowym obywatelem Lublina.
Członek Europejskiej Akademii filmowej od 1997 roku.
Życie prywatne
edytujJest synem Haliny Machulskiej i Jana Machulskiego. Żonaty z kostiumolog Ewą Machulską, wcześniej żonaty kolejno z aktorkami Bożeną Stryjkówną i Lizą Machulską. W 2012 roku wydał tom wspomnień w formie 46 krótkich felietonów – historii ze swego życia[12]. W 2023 roku w Wydawnictwie Sonią Draga wydał powieść kryminalną "Wisząca małpa".
Reżyseria
edytujŹródło:[13]
Filmy
edytuj
- Bezpośrednie połączenie (1979) (film telewizyjny)
- Vabank (1981)
- Seksmisja (1983) nagrody: Gdańsk, Madryt (za scenariusz), Wyspy Dziewicze USA,
- Vabank II, czyli riposta (1984)
- Kingsajz (1987) nagrody: Gdynia, Avoriaz - Francja
- Deja vu (1990)
- V.I.P. (1991)
- Szwadron (1992)
- Girl Guide (1995) Grand Prix Gdynia 1995
- Matki, żony i kochanki (1995) (serial TV)
- Matki, żony i kochanki (1997) (serial TV - sezon 2)
- Kiler (1997)
- Kiler-ów 2-óch (1999)
- Pieniądze to nie wszystko (2001)
- Superprodukcja (2003)
- Vinci (2004). Gdynia, Nagroda za scenariusz
- Solidarność, Solidarność... (2005) (nowelowy film telewizyjny, reżyseria noweli „Sushi”)
- Ile waży koń trojański? (2008)
- Kołysanka (2010) Odessa, Nagroda za reżyserię
- AmbaSSada (2013)
- Volta (2017) Tiburon, California 2017 (nagroda za scenariusz)
- Mały zgon (2020) (serial TV)
Teatr Telewizji
edytuj- Jury (1995) (także autor sztuki)
- Komedia amerykańska (1996) (autor – Adolf Nowaczyński)
- Od czasu do czasu (1999) (autor – Alan Ayckbourn)
- 19. Południk (2003) (także autor sztuki)
- Przerwanie działań wojennych (2009) (także autor sztuki)
- Next-ex (2012) (także autor sztuki)
- Brancz (2014) (także autor sztuki)
- Matka brata mojego syna (2013) (także autor sztuki)
- Rybka canero (2015) (także autor sztuki)
Produkcja
edytujŹródło:[13]
- Kuchnia polska (1991) (serial TV)
- Kroll (1991)
- V.I.P. (1991)
- Kuchnia polska (1991)
- Psy (1992)
- 1968. Szczęśliwego Nowego Roku (1992)
- Szwadron (1992)
- Dzieci i ryby (1997)
- Historie miłosne (1997)
- Kiler (1997)
- Bracia Witmanowie (1997)
- Dług (1999)
- Kiler-ów 2-óch (1999)
- Tydzień z życia mężczyzny (1999)
- Cisza (2001)
- Pieniądze to nie wszystko (2001)
- Dzień świra (2002)
- Superprodukcja (2003)
- Pogoda na jutro (2003)
- Mój Nikifor (2004)
- Vinci (2004)
- Czwarta władza (2004)
- Kochankowie Roku Tygrysa (2005)
- Plac Zbawiciela (2006)
- Palimpsest (2006)
- Czeka na nas świat (2006)
- Korowód (2007)
- Hania (2007)
- Wszystko będzie dobrze (2007)
- Ile waży koń trojański? (2008)
- Ostatnia akcja (2009)
- Kołysanka (2010)
- Projekt dziecko, czyli ojciec potrzebny od zaraz (2010)
- Zwerbowana miłość (2010)
- Uwikłanie (2011)
- W ciemności (2011)
- AmbaSSada (2013)
- Bilet na Księżyc (2013)
- Bikini Blue (2017)
- Volta (2017)
- Mały zgon (2020) (serial TV)
Obsada aktorska
edytujŹródło:[13]
- 1974: Najważniejszy dzień życia – inżynier Urban Budny w młodości (odc. 7)
- 1975: Personel – Romek Januchta
- 1977: Indeks – uczeń Monety
- 1979: Lekcja martwego języka – Moszko, strażnik jeńców
- 1980: Królowa Bona – dworzanin księżnej Anny Mazowieckiej (odc. 3)
- 1980: W biały dzień – kinooperator
- 1980: Constans – kolega Witolda z pracy
- 1981: Vabank – policjant na posterunku: po aresztowaniu Szpulskiego oraz przy pobieraniu odcisków palców
- 1983: Seksmisja – fotoreporter na konferencji przed hibernacją
- 1987: Zabij mnie glino – doktor Chrzanowski
- 1987: Kingsajz – pasażer w przedziale restauracyjnym pociągu
- 1995: Matki, żony i kochanki – reżyser Julek
- 1999: Kiler-ów 2-óch – mężczyzna na Okęciu czekający na Barry’ego Sonnenfelda
- 2002: Superprodukcja
- 2009: Rewizyta – kolega Witolda z pracy (w zdjęciach z filmu Constans)
Nagrody
edytuj- 1981 – „Brązowe Lwy Gdańskie” za najlepszy debiut reżyserski za Vabank na FPFF
- 1984 – Nagroda Główna „Srebrne Lwy Gdańskie” za Seksmisję na FPFF
- 1984 – „Złoty Talar” za Seksmisję
- 1985 – „Złota Kaczka” za Seksmisję
- 1995 – Grand Prix „Złote Lwy” za Girl Guide na FPFF
- 1998 – „Złota Kaczka” za Kilera
- 1999 – „Złote Lwy” dla producenta najlepszego filmu Dług na FPFF
- 1999 – „Złoty Granat” za Kiler-ów 2-óch na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu
- 2002 – „Złote Lwy” dla producenta najlepszego filmu za Dzień świra na FPFF
- 2003 – „Złoty Granat” za Superprodukcję na Festiwalu Filmów Komediowych w Lubomierzu
- 2004 – Nagroda za scenariusz Vinci na FPFF
- 2006 – „Złote Lwy” dla producenta najlepszego filmu Plac Zbawiciela
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Halina Olczak-Moraczewska, Juliusz Machulski [online], Culture.pl, 2010 [dostęp 2020-01-02] (ang.).
- ↑ Konrad J. Zarębski, W cieniu Arizony [online], Onet Kultura, 5 stycznia 2001 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Konrad Wągrowski, Efekty to nie wszystko [online], Esensja.pl, 1 maja 2003 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Edward Kelley, SUPERPRODUKCJA (2002) [online], Film.org.pl, 11 grudnia 2017 [dostęp 2020-01-02].
- ↑ Łukasz Maciejewski, To sprawia przyjemność [online], Tygodnik Powszechny, 17 października 2004 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Marian Łuczyński, Veni, Vidi, Vinci... [online], Esensja.pl, 23 września 2004 [dostęp 2020-01-02] (pol.).
- ↑ Dorota Szwarcman, Recenzja książki: Juliusz Machulski, „Wisząca małpa” [online], Polityka [dostęp 2023-07-19] (pol.).
- ↑ Rada Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. mkidn.gov.pl, 2011-10-14. [dostęp 2011-10-15].
- ↑ Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. www.gov.pl. [dostęp 2020-07-02].
- ↑ M.P. z 2014 r. poz. 757.
- ↑ Prezydent: To dobre lata dla polskiej kultury. prezydent.pl, 2014-05-26. [dostęp 2014-05-26].
- ↑ Juliusz Machulski: Hitman. Warszawa: Agora SA, 2012. ISBN 978-83-268-0762-6.
- ↑ a b c Juliusz Machulski w bazie filmpolski.pl
Linki zewnętrzne
edytuj- Juliusz Machulski w bazie IMDb (ang.)
- Juliusz Machulski w bazie Filmweb
- Juliusz Machulski w bazie filmpolski.pl
- Juliusz Machulski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Plakaty do filmów Juliusza Machulskiego w galerii plakatu filmowego Filmoteki Narodowej „Gapla”