Maurycy Zamoyski
Maurycy Klemens Zamoyski herbu Jelita (ur. 30 lipca 1871 w Warszawie, zm. 5 maja 1939 w Klemensowie) – polski polityk, dyplomata, działacz społeczny, wiceprezes Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, członek Komitetu Narodowego Polskiego (1914–1917)[1], hrabia, XV ordynat na Zamościu, w 1922 roku posiadał majątki ziemskie o powierzchni 190 900 ha[2].
Data i miejsce urodzenia |
30 lipca 1871 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Minister spraw zagranicznych | |
Okres |
od 19 stycznia 1924 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik |
Karol Bertoni (p.o) |
Następca | |
Poseł RP we Francji | |
Okres |
od 1 sierpnia 1919 |
Poprzednik |
Erazm Piltz (delegat Rządu) |
Następca | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujPochodził z hrabiowskiej rodziny herbu Jelita, syn Tomasza Franciszka Zamoyskiego herbu Jelita i Marii Anny Natalii Potockiej z Podhajec herbu Pilawa (Srebrna; primo voto Zamoyska, secundo voto Lubomirska)[3]. Był członkiem Ligi Narodowej od 1905 roku[4]. Był członkiem Towarzystwa Tajnego Nauczania w Warszawie[5]. W 1906 został wybrany do I Dumy. W czerwcu tego roku był bohaterem głośnego pojedynku na pistolety w Królikarni, w którym zmierzył się z kornetem huzarów grodzieńskich, Możarowskim[6]. Posiadał jeden z największych majątków ziemskich na ziemiach polskich. W odpowiedzi na deklarację wodza naczelnego wojsk rosyjskich wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa z 14 sierpnia 1914 roku, podpisał telegram dziękczynny, głoszący m.in., że krew synów Polski, przelana łącznie z krwią synów Rosyi w walce ze wspólnym wrogiem, stanie się największą rękojmią nowego życia w pokoju i przyjaźni dwóch narodów słowiańskich[7]. Był członkiem Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce[8].
Był członkiem Komitetu Narodowego Polskiego[9] W 1918 roku został członkiem Komitetu Narodowego Polski w Paryżu i członkiem delegacji polskiej na konferencję paryską zakończoną podpisaniem traktatu wersalskiego. Następnie był posłem RP w Paryżu w latach 1919–1924; przez siedem miesięcy od 19 stycznia 1924 roku sprawował urząd ministra spraw zagranicznych. Był kandydatem prawicy i kontrkandydatem Gabriela Narutowicza na urząd Prezydenta RP w 1922 roku. Zgodnie z konstytucją marcową wyboru Prezydenta dokonywało Zgromadzenie Narodowe. Mimo że Maurycy Zamoyski prowadził w pierwszej i następnych turach głosowań, w ostatecznym głosowaniu otrzymał 227, a Gabriel Narutowicz 289 głosów.
Członek, wiceprezes (1902–1907), prezes (1907–1919) komitetu budowy pomnika Fryderyka Chopina w Warszawie.
Życie prywatne
edytujW 1906 zaręczył się, a następnie w lipcu tego roku w Biłce Szlacheckiej ożenił z Marią Sapieżanką, córką ks. Jana Sapiehy i Seweryny z hr. Uruskich[10][11]. Jego synem był Jan Tomasz Zamoyski – ostatni XVI ordynat na Zamościu, senator i Marszałek Senior Senatu II kadencji. Wnuk, Marcin Zamoyski, był prezydentem Zamościa, wojewodą zamojskim i przewodniczącym Rady Miejskiej Zamościa.
Pochowany w Kolegiacie Zamojskiej w podziemiach katedry, obok rodziców.
Odznaczenia
edytuj- Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[12]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1922)[13]
- Wielki Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Danebroga (20 listopada 1924, Dania)[14][15]
- Krzyż Wielki Orderu Oranje-Nassau (Holandia)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Korony (Włochy)[14]
Przypisy
edytuj- ↑ Roman Dmowski, Polityka polska i odbudowanie państwa. Przedmową do obecnego wydania i komentarzem opatrzył Tomasz Wituch, t. II, Warszawa 1988, s. 202.
- ↑ Wojciech Roszkowski, Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., w: Przegląd Historyczny, 1983, Tom 74 , Numer 2, s. 283
- ↑ Maurycy Klemens Zamoyski na stronie potomków Sejmu Wielkiego
- ↑ Stanisław Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887-1907), Londyn 1964, s. 588.
- ↑ Cecylia Ceysingerówna, Tajne nauczanie w Warszawie (1894-l906/7). w: Niepodległość, t. II, z. 1(3), wydanie II, 1933, s. 98.
- ↑ Ostatni akt skandalu. „Nowości Illustrowane”. Nr 26, s. 7, 8, 30 czerwca 1906.
- ↑ Kazimierz Władysław Kumaniecki, Zbiór najważniejszych dokumentów do powstania państwa polskiego, Warszawa, Kraków 1920, s. 30.
- ↑ Jerzy Holzer, Jan Molenda, Polska w pierwszej wojnie światowej, Warszawa 1967, s. 355
- ↑ Adam Miodowski, Wychodźcze ugrupowania demokratyczne wobec idei polskiego wojska w Rosji w latach 1917–1918, Białystok 2002, s. 85.
- ↑ Potomek polskiego Bismarka. „Nowości Illustrowane”. Nr 17, s. 2, 20, 28 kwietnia 1906.
- ↑ Błękitne gody. „Nowości Illustrowane”. Nr 30, s. 2, 3, 28 lipca 1906.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 15.
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 16.
- ↑ a b c d Joanna Janicka: Maurycy hrabia Zamoyski. Zarys losów życiowych i politycznych oraz wgląd w struktury gospodarcze ordynacji. Lublin: Norbertinum, 2000, s. 229.
- ↑ Kongelig Dansk Hof- og Statskalender. Kopenhaga: 1929, s. 24