Rejencja pilska (do 1938 niem. Regierungsbezirk Schneidemühl, 1938–1945 Regierungsbezirk Grenzmark Posen-Westpreußen) – pruska i niemiecka jednostka administracyjna istniejąca na terenie prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska (w latach 1918–1938) i Pomorze (w latach 1938–1945).

Siedziba rejencji w Pile

Historia

edytuj

Tymczasowa rejencja z siedzibą w Pile (niem. Schneidemühl) powstała 20 listopada 1919 r. z pozostałych przy Prusach powiatów prowincji Poznańskiej i prowincji Prusy Zachodnie. 1 lipca 1922 po utworzeniu prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska, rejencja pilska stała się jedyną rejencją tej prowincji, a więc terytorialnie tożsama z prowincją.

1 października 1938 roku po likwidacji prowincji Marchia Graniczna, doszło do szeregu zmian:

Od rejencji pilskiej odłączono:

Do rejencji pilskiej dołączono natomiast:

Jednocześnie, tak terytorialnie zmienioną rejencję pilską przeniesiono do prowincji Pomorze i – dla zachowania nazwy zlikwidowanej prowincji – przemianowano na 'Rejencja Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska’ (Regierungsbezirk Grenzmark Posen-Westpreußen). Zmiana ta prowadzi nierzadko do pomyłek, ponieważ nazwa dotychczasowej prowincji stała się nazwą rejencji w prowincji Pomorze (przeskok w hierarchii jednostek).

W 1945 r. całość ziem rejencji znalazła się w Polsce i rejencja przestała istnieć.

Wykaz miast

edytuj

Wykaz miast rejencji pilskiej w roku 1938 (do końca września) oraz w 1939 (od 1 października 1938) – już jako „rejencja Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska”:

Miasto Prowincja 1938 Rejencja 1938 Powiat 1938 Prowincja 1939 Rejencja 1939 Powiat 1939
Fraustadt (Wschowa) MGPZ pilska wschowski Śląsk legnicka wschowski
Schlichtingsheim (Szlichtyngowa) MGPZ pilska wschowski Śląsk legnicka wschowski
Bomst (Babimost) MGPZ pilska babimojski Brandenburgia frankfurcka sulechowsko-świebodziński
Unruhstadt (Kargowa) MGPZ pilska babimojski Brandenburgia frankfurcka sulechowsko-świebodziński
Meseritz (Międzyrzecz) MGPZ pilska międzyrzecki Brandenburgia frankfurcka międzyrzecki
Betsche (Pszczew) MGPZ pilska międzyrzecki Brandenburgia frankfurcka międzyrzecki
Brätz (Brójce) MGPZ pilska międzyrzecki Brandenburgia frankfurcka międzyrzecki
Tirschtiegel[1] (Trzciel) MGPZ pilska międzyrzecki Brandenburgia frankfurcka międzyrzecki
Schwerin an der Warthe (Skwierzyna) MGPZ pilska skwierzyński Brandenburgia frankfurcka skwierzyński
Blesen (Bledzew) MGPZ pilska skwierzyński Brandenburgia frankfurcka skwierzyński
Schlochau (Człuchów) MGPZ pilska człuchowski Pomorze MGPZ (rej.) człuchowski
Baldenburg (Biały Bór) MGPZ pilska człuchowski Pomorze MGPZ (rej.) człuchowski
Hammerstein (Czarne) MGPZ pilska człuchowski Pomorze MGPZ (rej.) człuchowski
Landeck (Lędyczek) MGPZ pilska człuchowski Pomorze MGPZ (rej.) człuchowski
Preußisch Friedland (Debrzno) MGPZ pilska człuchowski Pomorze MGPZ (rej.) człuchowski
Schönlanke (Trzcianka) MGPZ pilska notecki Pomorze MGPZ (rej.) notecki
Kreuz[2] (Krzyż) MGPZ pilska notecki Pomorze MGPZ (rej.) notecki
Schneidemühl (Piła) MGPZ pilska pilski (miejski) Pomorze MGPZ (rej.) pilski (miejski)
Deutsch Krone (Wałcz) MGPZ pilska wałecki Pomorze MGPZ (rej.) wałecki
Jastrow (Jastrowie) MGPZ pilska wałecki Pomorze MGPZ (rej.) wałecki
Märkisch Friedland (Mirosławiec) MGPZ pilska wałecki Pomorze MGPZ (rej.) wałecki
Schloppe (Człopa) MGPZ pilska wałecki Pomorze MGPZ (rej.) wałecki
Tütz (Tuczno) MGPZ pilska wałecki Pomorze MGPZ (rej.) wałecki
Flatow (Złotów) MGPZ pilska złotowski Pomorze MGPZ (rej.) złotowski
Krojanke (Krajenka) MGPZ pilska złotowski Pomorze MGPZ (rej.) złotowski
Arnswalde (Choszczno) Brandenburgia frankfurcka choszczeński Pomorze MGPZ (rej.) choszczeński
Neuwedell (Drawno) Brandenburgia frankfurcka choszczeński Pomorze MGPZ (rej.) choszczeński
Reetz (Recz) Brandenburgia frankfurcka choszczeński Pomorze MGPZ (rej.) choszczeński
Friedeberg (Strzelce Krajeńskie) Brandenburgia frankfurcka strzelecki Pomorze MGPZ (rej.) strzelecki
Driesen (Drezdenko) Brandenburgia frankfurcka strzelecki Pomorze MGPZ (rej.) strzelecki
Woldenberg (Dobiegniew) Brandenburgia frankfurcka strzelecki Pomorze MGPZ (rej.) strzelecki
Dramburg (Drawsko Pomorskie) Pomorze koszalińska drawski Pomorze MGPZ (rej.) drawski
Falkenburg (Złocieniec) Pomorze koszalińska drawski Pomorze MGPZ (rej.) drawski
Kallies (Kalisz Pomorski) Pomorze koszalińska drawski Pomorze MGPZ (rej.) drawski
Neustettin (Szczecinek) Pomorze koszalińska szczecinecki Pomorze MGPZ (rej.) szczecinecki
Bärwalde (Barwice) Pomorze koszalińska szczecinecki Pomorze MGPZ (rej.) szczecinecki
Ratzebuhr (Okonek) Pomorze koszalińska szczecinecki Pomorze MGPZ (rej.) szczecinecki
Tempelburg (Czaplinek) Pomorze koszalińska szczecinecki Pomorze MGPZ (rej.) szczecinecki

Podział administracyjny

edytuj

20 listopada 1919 roku

edytuj

Stolica rejencji: Piła

Powiaty ziemskie (Landkreis) z prowincji Prusy Zachodnie:

Powiaty ziemskie (Landkreis) z Prowincji Poznańskiej:

1 stycznia 1938 roku

edytuj

Stolica rejencji: Schneidemühl

Powiat grodzki (Stadtkreis):

Powiaty ziemskie (Landkreis):

1 stycznia 1939 roku

edytuj

Stolica rejencji: Schneidemühl

Powiat grodzki (Stadtkreis):

Powiaty ziemskie (Landkreis):

Populacja

edytuj
Powiat Nazwa polska Populacja (1939)[3]
Arnswalde Choszczno 44064
Deutsch Krone Wałcz 69699
Dramburg Drawsko Pomorskie 43383
Flatow Złotów 39211
Friedeberg Strzelce Krajeńskie 51772
Netzekreis Noteć 39178
Neustettin Szczecinek 83794
Schlochau Czułchów 55110
Schneidemühl (miasto) Piła 43836
Razem 470 047

Przypisy

edytuj
  1. Część zachodnia.
  2. Prawa miejskie od 28 maja 1936.
  3. Preußische Provinz Schlesien (populacje pod linkami powiatów). [dostęp 2015-04-18]. (niem.).