Wikipedia

Romuald Klimowiecki

Oficer Wojska Polskiego, polski prawnik

Romuald Władysław Klimowiecki, właśc. Romuald Klimów (ur. 7 lutego 1896 we Lwowie, zm. 13 czerwca 1959 w Warszawie) – polski prawnik, polityk, starosta w okresie II Rzeczypospolitej, profesor nauk prawnych, specjalista prawa konstytucyjnego, państwowego i administracyjnego, sędzia wojskowy w PRL.

Romuald Klimowiecki
Ilustracja
Romuald Klimów (ok. 1938)
Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1896
Lwów, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

13 czerwca 1959
Warszawa, Polska

profesor nauk prawnych
Specjalność: prawo konstytucyjne i administracyjne
Alma Mater

Uniwersytet Lwowski

Profesura

26 marca 1959

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Lwowski
Uniwersytet Warszawski

podpis
Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Urodził się 7 lutego 1896 we Lwowie jako syn Michała i Emilii z domu Urbanek[1][2][3][4]. Pochodził z rodziny rzemieślniczej. Początkowo uczył się w rodzinnym Lwowie[4]. W 1909 ukończył III klasę w C. K. Gimnazjum w Złoczowie[5]. Później kształcił się w I Wyższym Gimnazjum z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu, gdzie w 1911 ukończył V klasę[6], w 1912 ukończył VI klasę[7], w 1913 ukończył VII klasę[8], a w roku szkolnym 1913/1914 w trakcie VIII klasy wystąpił ze szkoły 30 stycznia 1914[9][4]. Egzamin dojrzałości składał w 1915 w Wiedniu. Podczas trwającej I wojny światowej został wcielony do c. i k. armii i służył w szeregach 30 pułku piechoty w działaniach na froncie włoskim oraz ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy[4].

W latach 1917–1918 studiował na Uniwersytecie Wiedeńskim, następnie naukę kontynuował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, uzyskując w 1920 dyplom doktora praw[4]. Został przyjęty do Wojska Polskiego i służył we Lwowie: w 4 batalionie uzupełniającym oraz jako sędzia w Wojskowym Sądzie Garnizonowym[4]. Został awansowany na stopień porucznika rezerwy piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[10][11]. Do 1922 pozostawał w służbie wojskowej w korpusie sądowym. W 1923 posiadał przydział mobilizacyjny do 50 pułku piechoty w Kowlu[12]. W następnym roku otrzymał przydział do 26 pułku piechoty w Gródku Jagiellońskim[13]. W 1934 jako porucznik rezerwy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 98. lokatą w korpusie oficerów taborowych pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów-Miasto z przydziałem mobilizacyjnym do 10 dywizjonu taborów w Przemyślu[14].

Po odejściu z wojska wstąpił do służby samorządowej II Rzeczypospolitej[1]. Od 1923 był zatrudniony w Urzędzie Wojewódzkim we Lwowie oraz jako naczelnik wydziału przemysłowego we lwowskim Urzędzie Miejskim. W latach 1928–1929 pracował jako radca ministerialny w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych[4]. Jednocześnie od marca 1924 do września 1928 był starszym asystentem Katedry Prawa Politycznego na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza. W połowie lat 30. pozostawał pracownikiem naukowym UJK[15]. Od 1935 do 1936 był prezesem klubu sportowego LKS Pogoń Lwów, w tym sekcji piłkarskiej. Był członkiem wydziału honorowego LKS Pogoń Lwów[16].

Na przełomie lat 20./30. pełnił stanowiska w administracji samorządowej, kilkukrotnie obejmując urząd starosty. Najpierw był starostą powiatu wysokomazowieckiego[4]. W kwietniu 1929 został mianowany starostą powiatu sanockiego[17] i sprawował stanowisko do 1932[1][18][19]. W okresie jego urzędowania miał miejsce tzw. Marsz Głodnych w Sanoku, a w opinii nie tylko środowiska robotniczo-komunistycznego, ale również ze strony ruchu narodowego, był obarczony za ostrzelanie protestujących; ponadto zarzucono mu wywieranie presji na nauczycieli przed wyborami do Sejmu RP III kadencji (1930–1935)[20]. W 1930 został wybrany prezesem zarządu Ochotniczej Straży Pożarnej w Sanoku[21]. Po zwolnieniu ze stanowiska starosty sanockiego w kwietniu 1932 został mianowany na urząd starosty grodzkiego powiatu lwowskiego[22][23]. W trakcie jego urzędowania w 1933 w konsulacie ZSRR we Lwowie został zabity tamtejszy funkcjonariusz Maiłow[24]. Później pełnił stanowisko starosty powiatu dąbrowskiego w Dąbrowie Tarnowskiej, starosty chrzanowskiego (1935), starosty gorlickiego (od listopada 1935[25] do września 1937[26][27][28]), był inspektorem we Lwowskim Urzędzie Wojewódzkim, od września 1938 starostą powiatu sokalskiego[29][4] oraz od listopada 1938 ponownie starostą powiatu grodzkiego lwowskiego do 1939[30][31][4]. Pełniąc urząd starosty we Lwowie pod koniec 1938 wniósł wniosek o zmianę nazwiska rodowego Klimów na Klimowiecki, Klimski lub Klimowski[32]. Formalnie nazwisko Klimów na Klimowiecki zostało zmienione w kwietniu 1939[33]. 3 sierpnia 1939 rozpoczął 4-tygodniowy urlop wypoczynkowy (jego obowiązki objął wtedy wicestarosta dr Dembowski)[34].

W latach II wojny światowej pracował jako robotnik drogowy w Żółtańcach oraz księgowy we Lwowie i Łańcucie, a także jako nauczyciel[4]. Po zakończeniu wojny został wcielony do ludowego Wojska Polskiego[4]. Od 1945 był sędzią wojskowym. Posiadał dom w Komańczy, który został spalony w nocy 21/22 marca 1946 podczas napadu[35]. Wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej, z której jednak został w 1948 usunięty ze względu na pracę w przedwojennej administracji. W sądownictwie wojskowym pracował w Wojskowym Sądzie Okręgowym jako sędzia od maja 1945 do stycznia 1946 oraz jako wiceprezes tegoż do lutego 1946[4]. Następnie został przeniesiony do Najwyższego Sądu Wojskowego, gdzie był sędzią Wydziału Merytoryczno-Rewizyjnego ds. Szczególnych do marca 1947 oraz zastępcą prezesa ds. Wojskowych oraz wiceprezesem NSW do lipca 1947[4]. Był przewodniczącym składu sędziowskiego w trwającym od 9 lipca 1947 przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie procesie komórki wywiadowczej „Liceum”, w którym 14 osób oskarżono o zbieranie informacji wojskowych, politycznych i gospodarczych na rzecz II Korpusu Polskiego gen. Andersa (oskarżeni byli m.in. oficer Julian Łoziński i artystka malarka Jadwiga Sternin-Matusiewicz)[36]. Był przewodniczącym składu sędziowskiego w rozpoczętym 4 sierpnia 1947 przed WSR w Warszawie przy ul. Leszno procesie pokazowym redaktora naczelnego „Gazety Ludowej”, Zygmunta Augustyńskiego (na ławie oskarżonych zasiedli także ks. Leon Pawlina i funkcjonariusz UBP, któremu zarzucono współpracę z „WiN”, Zygmunt Maciejec)[37][38]; Augustyńskiego skazano na karę 15 lat więzienia, ks. Pawlinę na 5 lat, a Maciejca na karę śmierci[39][40][41][42] (w styczniu 1991 Augustyńskiego całkowicie uniewinnionego wyrokiem Sądu Najwyższego)[43][44]. W sierpniu 1947 był przewodniczącym sądu w Krakowie w procesie II Zarządu WiN (oskarżeni byli bracia Eugeniusz Ralski i Stefan Ralski, Tadeusz Wilczyński)[45]. Jako sędzia NSW delegowany do Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie od 11 sierpnia do 10 września 1947[4]; w tym czasie jako przewodniczący składu sędziowskiego uczestniczył w wydaniu 8 wyroków śmierci za działaczy podziemia niepodległościowego (w tym Edwarda Bzymek-Strzałkowskiego), z których 3 wykonano[46] (13 listopada 1947 straceni zostali Alojzy Kaczmarczyk, Józef Ostafin, Walerian Tumanowicz, skazani wyrokiem WSR w Krakowie 10 września 1947[47][48]). W maju 1948 był przewodniczącym składu sędziowskiego w procesie prezydium tzw. „nielegalnego” Stronnictwa Narodowego (oskarżeni byli m.in. Leon Dziubecki, Marian Podymniak)[49]. Sądził w procesach politycznych, m.in. działaczy konspiracji pomorskiej Jana Pałubickiego i Józefa Chylińskiego oraz Mirosława Kowalskiego[50]. Od lutego 1949 był zatrudniony w sekcji prawnej Departamentu Organizacji i Planowania Ministerstwa Obrony Narodowej[4]. W październiku 1949, w stopniu podpułkownika został zwolniony z zawodowej służby wojskowej po ujawnieniu, że przed wojną był starostą[4].

 
Grobowiec rodzinny Romualda Klimowieckiego

W 1949 został adiunktem na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego i prowadził zajęcia na studiach zaocznych. Związany był też w charakterze zastępcy profesora z innymi uczelniami – w latach 1951–1952 z Uniwersytetem Toruńskim, potem z Uniwersytetem Poznańskim. Od 1951 do 1953 był radcą prawnym w Ministerstwie Przemysłu Lekkiego[4]. W 1955 w Poznaniu otrzymał stanowisko docenta. Od 1958 oficjalnie na pierwszym etacie pracował na Uniwersytecie Warszawskim. 26 marca 1959, na kilka miesięcy przed śmiercią, otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego w Katedrze Prawa Państwowego UW. Specjalizował się w prawie państwowym. Był autorem skryptu Polskie prawo państwowe (1953–1954 wydanie w trzech częściach, 1955 wydanie w dwóch częściach), referatu System organów państwowych w Konstytucji PRL (z Witoldem Zakrzewskim i Andrzejem Burdą; referat przedstawiony został na konferencji konstytucyjnej w 1954 i opublikowany w zbiorze Zagadnienia prawne Konstytucji PRL, tom 2, 1954), podręcznika Polskie prawo państwowe (1959, z Andrzejem Burdą).

Zmarł 13 czerwca 1959 w Warszawie[4]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 115-5-22)[3].

Jego żoną była Genowefa Maria (1894–1982)[3]. Ich synem był Janusz Romuald Klimowiecki (1929–1965, dziennikarz)[51][3][3].

Publikacje edytuj

  • Zbiór wypadków z zakresu prawa konstytucyjnego
  • Trybunał kompetencyjny (1927)
  • Postępowanie administracyjne: rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnem (ogólnem), o postępowaniu karno-administracyjnem i o postępowaniu przymusowem w administracji (1928)
  • Prawo o wykroczeniach: praktyczny podręcznik dla użytku władz administracyjnych Policji Państwowej, sądów i p.p. obrońców karnych wraz z tekstem rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej z 11-go lipca 1932 (1932)
  • Kodeks wyborczy: Ordynacja wyborcza do Sejmu. Ordynacja wyborcza do Senatu. Ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej (1935)
  • Zarys postępowania karno-administracyjnego (1938)
  • Prawo karno-administracyjne nakazowe w zarządach gminnych (miejskich) województwa lwowskiego (1938)
  • Polskie prawo państwowe (1955)
  • Przewodnik do nauki prawa państwowego (1958)
  • Prawo państwowe (1958, współautor: Andrzej Burda)

Odznaczenie edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Spis urzędników i funkcjonariuszów niższych władz administracji ogólnej Województwa Lwowskiego według stanu z dnia 31 grudnia 1930 r.. Lwów: 1931, s. 12.
  2. ↑ Ogłoszenia. „Nowy Kurier”, s. 12, Nr 274 z 30 listopada 1938. 
  3. ↑ a b c d e Cmentarz Stare Powązki: ROMUALD KLIMOWIECKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-02-15].
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Aneks. Noty biograficzne sędziów, asesorów i aplikantów WSR w Krakowie. Romuald Klimowiecki. W: Filip Musiał: Polityczny charakter działalności Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie (1946-1955). Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 2004, s. 373.
  5. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Złoczowie za rok szkolny 1909. Złoczów: 1909, s. 69.
  6. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1911. Tarnopol: 1911, s. 111.
  7. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1912. Tarnopol: 1912, s. 67.
  8. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1913. Tarnopol: 1913, s. 75.
  9. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum I. z językiem wykładowym polskim w Tarnopolu za rok szkolny 1914. Tarnopol: 1914, s. 90.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 517.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 456.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 267.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 187.
  14. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 186, 720.
  15. ↑ Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie. Skład uniwersytetu w roku akademickim 1935/36. lwow.com.pl. [dostęp 2014-11-18].
  16. ↑ Lwowski klub sportowy „Pogoń” w roku 1937. Lwów: 1937, s. 2.
  17. ↑ Dr Klimow – starostą w Sanoku. „Chwila”. Nr 3617, s. 1, 19 kwietnia 1929. 
  18. ↑ Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 531.
  19. ↑ Marek Drwięga. Samorząd miejski Sanoka w latach 1918–1939. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 40, 41, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  20. ↑ Tak się robi wybory. „Ziemia Przemyska”. 61, s. 4, 1 listopada 1930. 
  21. ↑ Z Powiatu Sanockiego. „Walka z Pożarem”. 25 i 26, s. 426, maj i czerwiec 1930. 
  22. ↑ Nowy starosta grodzki we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 77 z 5 kwietnia 1932. 
  23. ↑ Ruch służbowy. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”. Nr 6, s. 101, 15 kwietnia 1932. 
  24. ↑ Wizja lokalna w konsulacie sowieckim. „Wschód. Prasowa Agencja Informacyjna”. Nr 410, s. 1, 22 października 1933. 
  25. ↑ Kronika Krakowa. Zmiany na stanowisku starostów. „Czas”, s. 10, Nr 327 z 28 listopada 1935. 
  26. ↑ Ingres administratora apostolskiego dla spraw Łemkowszczyzny. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 229 z 6 października 1936. 
  27. ↑ 18 starostów zwolnił Minister Spraw Wewnętrznych. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 206 z 11 września 1937. 
  28. ↑ Pożegnanie starosty gorlickiego Romualda Klimowa przez Rodzinę Urzędniczą. nac.gov.pl. [dostęp 2014-11-18].
  29. ↑ Nowi starostowie w Sokalu, Żółkwi i Zbarażu. „Wschód”. Nr 97, s. 6, 25 września 1938. 
  30. ↑ Zmiana na stanowisku starosty grodzkiego. „Wschód”. Nr 104, s. 3, 13 listopada 1938. 
  31. ↑ Obywatel czeski na F. O. N.. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 85 z 15 kwietnia 1939. 
  32. ↑ Informacja o tym wraz z innymi prośbami o zmianę nazwiska została ogłoszona przez Urząd Wojewódzki we Lwowie na łamach prasy polskiej w listopadzie 1938 roku wraz z nadmienieniem, że w myśl art. 4 ustawy w przedmiocie zmiany nazwisk z dnia 24 października 1919 r. Dz. U. R. P. Nr 88 poz. 478 wolno z ważnych powodów zgłosić przeciw ich uwzględnieniu sprzeciw do Urzędu Wojewódzkiego we Lwowie w ciągu 90 dni od dnia ogłoszenia w Monitorze Polskim, które równocześnie zarządza się. Por. Ogłoszenia. „Nowy Kurier”, s. 12, Nr 274 z 30 listopada 1938. 
  33. ↑ Adam Redzik, Nauczanie i nauka prawa politycznego na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, „Przegląd Sejmowy” nr 5 (82), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2007, ISSN 1230-5502, s. 117.
  34. ↑ Urlop wypoczynkowy starosty grodzkiego we Lwowie. „Wschód”. Nr 142, s. 7, 6 sierpnia 1939. 
  35. ↑ Odsłonięcie pomnika w Komańczy. „Nowiny”, s. 1, Nr 238 z 2 września 1974. 
  36. ↑ Proces komórki wywiadowczej „Liceum”. Na ławie oskarżonych 14 osób. „Gazeta Ludowa”. Nr 187, s. 2, 10 lipca 1947. 
  37. ↑ Redaktor naczelny „Gazety Ludowej” przed sądem. „Życie Warszawy”. Nr 211, s. 2, 3 sierpnia 1947. 
  38. ↑ Proces red. Zygmunta Augustyńskiego. „Gazeta Ludowa”. Nr 211, s. 1, 3 sierpnia 1947. 
  39. ↑ Zygmunt Maciejec. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2020-03-13].
  40. ↑ Proces pokazowy Zygmunta Augustyńskiego w świetle wybranej prasy polskiej [online], historia.org.pl [dostęp 2018-08-16] (pol.).
  41. ↑ Redaktor Gazety Ludowej stanie przed sądem. „Trybuna Robotnicza”, s. 2, Nr 211 z 3 sierpnia 1947. 
  42. ↑ Naczelny redaktor „Gazety Ludowej” przed sądem. „Dziennik Polski”, s. 2, Nr 210 z 4 sierpnia 1947. 
  43. ↑ IPN – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zaświadczenie nr 384/02
  44. ↑ Gazeta naprawdę ludowa, „Onet Wiadomości”, 7 grudnia 2009 [dostęp 2018-08-17] (pol.).
  45. ↑ Wielki proces polityczny w Krakowie. „Gazeta Ludowa”. Nr 227, s. 6, 19 sierpnia 1947. 
  46. ↑ Sędziowie Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie. ipn.gov.pl. [dostęp 2014-11-18].
  47. ↑ Krok do ekshumacji szczątków bohaterów. dziennikpolski24.pl, 5 maja 2014. [dostęp 2014-11-18].
  48. ↑ Mogiła pod śmietnikiem. tygodnik.onet.pl, 28 lutego 2013. [dostęp 2014-11-18].
  49. ↑ Anonimowy list z pogróżkami pod adresem Sądu Wojskowego. Czwarty dzień procesu prezydium S. N.. „Życie Warszawy”. Nr 130, s. 2, 12 maja 1948. 
  50. ↑ Żołnierze i działacze konspiracji niepodległościowej – oraz skazani z powodów politycznych – więzieni w Centralnym Więzieniu Karnym we Wronkach i Rawiczu i ZK Poznań 1945-1956. stankiewicze.com. [dostęp 2014-11-18].
  51. ↑ Nekrologia. Janusz Romuald Klimowiecki. „Zeszyty Prasoznawcze”. 4 (26), s. 149, 1965. 
  52. ↑ M.P. z 1932 r. nr 259, poz. 297 „za zasługi w służbie państwowej oraz na polu pracy społecznej”.
  53. ↑ M.P. z 1939 r. nr 29, poz. 50 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  54. ↑ Odznaczenia we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 31 z 9 lutego 1939. 

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Romuald_Klimowiecki&oldid=71290912”